تعدد زوجات در قرآن
تعدد زوجات در قرآن؛ روا بودن ازدواج دائمی مرد با چهار زن بر اساس آموزه‌های قرآنی.
مفهوم‌شناسی
«تعدد زوجات» در اصطلاح فقه، عبارت از متعدد بودن همسران دائم مرد در يك زمان است. قرآن كريم در آيه سوم از سوره نساء[۱] با ذکر شرایطی، چندزنی مردان را تا چهار همسر دائم، جایز دانسته است. [۲]
تاریخچه
تعدد زوجات از زمان قديم در جوامع بشري رواج داشته است.[۳] در زمان جاهلیت نيز، محدودیتی در تعداد همسر برای مردان، وجود نداشت و گاهی تا ده زن هم می‌گرفتند. بعد از ظهور اسلام، تنوع‌طلبی مردان محدود شد و داشتن بیشتر از چهار زن دائمی برای مردان حرام شد. پیامبر اکرم نیز به کسانی که بیش از چهار زن داشتند، امر کرد که از میان همسران خود، چهار زن را انتخاب کنند و بقیه را طلاق دهند و هر کس با علم به این حکم، با زن پنجم ازدواج کند، عقدش باطل و حرام بوده و آمیزش با این زن، حدّ زنا دارد. [۴]
شرط قرآنی تعدد زوجات
بر اساس آیه سوم سوره نساء، جواز تعدد زوجات تا 4 همسر، مشروط به آن است که مرد به توانایی خود در برقراری عدالت میان همسران خود، باور داشته باشد. پس اگر مردی ترس آن را داشته باشد که در دادن نفقه، تقسیم کردن شب‌ها بین زنان و سایر حقوق، بى‌عدالتى كند، باید به یک زن اکتفا کند و يا به كنيزان بسنده كند؛ زيرا مباشرت با كنيزان، قوانین ازدواج با زنان آزاد را ندارد كه رعايت عدالت شرط باشد. به تصریح آیه قرآن، با وجود ترس از بى‌عدالتى در صورت تعدد زوجات، ازدواج با یک زن به عدالت نزديك‌تر است. [۵]
تحصیل عدالت بر همگان به ویژه بر مردان دارای چند همسر واجب است. پس مردی که نمی¬تواند عدالت را رعایت کند، حق ازدواج متعدد را ندارد. رعایت عدالت که شرط تعدد زوجات است، در مورد امور مادی و حقوق همسری مانند تأمین هزینه زندگی، پوشاک، مسکن و رعایت امور زناشویی در حد متعارف و مطابق با شأن زنان است. [۶] رعایت عدالت از این منظر، مربوط به جنبه‌های عملی و خارجی است؛ اما محبتهاى قلبى و درونی که خارج از قدرت انسان است، تا زمانی که عملاً باعث ترجيح بعضى از همسران بر بعضی دیگر نشود، ممنوع نیست و خداوند رعايت چنین عدالتی را واجب نکرده است. [۷]
پانویس
- ↑ . «... فَانْكِحُوا ما طابَ لَكُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُوا فَواحِدَةً أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ ذلِكَ أَدْنى أَلاَّ تَعُولُوا ».
- ↑ . جمعي از نويسندگان، دائرة‌المعارف قرآن كريم، 1382ش، ج7، ص611.
- ↑ . .جوادی آملی، تسنیم، 1380ش، ج17،ص277.
- ↑ . جوادی آملی، تسنیم، 1380ش، ج17،ص259.
- ↑ . طبرسی، ترجمه تفسیر مجمع البیان، بي‌تا، ج5، ص19.
- ↑ . جوادی آملی، تسنیم، 1380ش، ج17،ص264.
- ↑ . مكارم شيرازي، تفسير نمونه، 1371ش، ج3، ص255.
منابع
- قرآن
- جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، إسراء، 1380ش.
- جمعي از نويسندگان، دائرة‌المعارف قرآن كريم، قم، بوستان کتاب، چاپ سوم، 1382ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، ترجمه حسین نوری همدانی، تهران، فراهانی، چاپ اول، بی‌تا.
- مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دهم، 1371ش.