زنان روستایی: تفاوت میان نسخهها
زهرا زارعی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
===نقش [[زنان]] روستایی در اقتصاد روستا=== | ===نقش [[زنان]] روستایی در اقتصاد روستا=== | ||
[[زن]] روستایی؛ هم [[همسر]] و هم جزو گروه کار تولیدی محسوب میشود، اما متأسفانه علیرغم نقش مهمشان به دلایل مختلف، کمتر مورد توجه برنامهریزان و دست اندر کاران مسائل توسعه روستایی واقع شدهاند. | [[زن]] روستایی؛ هم [[همسر]] و هم جزو گروه کار تولیدی محسوب میشود، اما متأسفانه علیرغم نقش مهمشان به دلایل مختلف، کمتر مورد توجه برنامهریزان و دست اندر کاران مسائل توسعه روستایی واقع شدهاند. | ||
بر اساس آمارهای موجود، [[زنان]] روستایی، بخش عظیمی از نیروی کار کشاورزی و روستایی جهان هستند. برای نمونه در مناطق شمالی، زنان بیش از 60 درصد مراحل تولید برنج را بر عهده دارند. | بر اساس آمارهای موجود، [[زنان]] روستایی، بخش عظیمی از نیروی کار کشاورزی و روستایی جهان هستند. برای نمونه در مناطق شمالی، [[زنان]] بیش از 60 درصد مراحل تولید برنج را بر عهده دارند. | ||
===نقش [[زنان]] روستایی در تولید محصولات کشاورزی=== | ===نقش [[زنان]] روستایی در تولید محصولات کشاورزی=== | ||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
اولین مرحله در جهت توانمندسازی [[زنان]] و مشارکت کامل در توسعه روستایی و راهبردهای توسعه امنیت غذایی، پژوهش، تجزیه و تحلیل دادههای متراکم [[جنسیتی]]، برای فهمیدن تفاوت نقشها در تولید غذا و محصولات نقدی است. | اولین مرحله در جهت توانمندسازی [[زنان]] و مشارکت کامل در توسعه روستایی و راهبردهای توسعه امنیت غذایی، پژوهش، تجزیه و تحلیل دادههای متراکم [[جنسیتی]]، برای فهمیدن تفاوت نقشها در تولید غذا و محصولات نقدی است. | ||
مشکلات خانوارهای با سرپرست [[زن]] در مناطق روستایی متناسب با دسترسی آنها به منابع تولیدی، متفاوت است. به رغم نقش [[زنان]] در کشورهای در حال توسعه، در تهیه و تولید غذا برای مصرف | مشکلات خانوارهای با سرپرست [[زن]] در مناطق روستایی متناسب با دسترسی آنها به منابع تولیدی، متفاوت است. به رغم نقش [[زنان]] در کشورهای در حال توسعه، در تهیه و تولید غذا برای مصرف [[خانواده]]ها، دسترسی آنها به منابع و خدمات محدود باقی مانده است. با وجود افزایش مداوم جمعیت [[زنان]] سرپرستان خانوار تنها 2 درصد آنان صاحب زمین هستند. | ||
تنها تعداد کمی از [[زنان]] به نتایج تحقیق و نوآوری، به ویژه در حیطه محصولات غذایی دسترسی دارند. ضمن آن که در فرایندهای اصلاحی که سبب جابهجایی یا افزایش کار میشود، نیز اغلب نیازها و نقشهای [[زنان]] کشاورز نادیده انگاشته میشود. | تنها تعداد کمی از [[زنان]] به نتایج تحقیق و نوآوری، به ویژه در حیطه محصولات غذایی دسترسی دارند. ضمن آن که در فرایندهای اصلاحی که سبب جابهجایی یا افزایش کار میشود، نیز اغلب نیازها و نقشهای [[زنان]] کشاورز نادیده انگاشته میشود. | ||
و بسیاری از مشکلات دیگر که در این زمینه برای [[زنان]] وجود دارد. | و بسیاری از مشکلات دیگر که در این زمینه برای [[زنان]] وجود دارد. |
نسخهٔ ۱۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۶
عنوان
نقش اقتصادی زنان روستایی در آسیا
درجه مقاله
علمی - پژوهشی
چکیده
زنان نیمی از جمعیت جامعه روستایی را تشکیل میدهند و از تولیدکنندگان عمده غذا و درآمد برای خانوارهای روستایی محسوب میشوند. آنها تولید کنندهی بخش مهمی از محصولات کشاورزی در جهان هستند. کشاورزی کشورهای در حال توسعه را عمدتا زنان انجام میدهند. بررسی وضعیت خاص زنان و انواع محرومیتهای تاریخی که بر آنان به ویژه زنان روستایی تحمیل شده است نشان میدهد که تحقق توسعه مستلزم توجه ویژه به زنان در برنامهریزیهای توسعه انسانی است.
رعایت اصل عدالت و برابری در فراگرد توسعه اقتضا میکند که با مشارکت دادن زنان در فعالیتهای توسعه و بهرهبرداری از ظرفیتهای طببعی آنان، آثار و منابع توسعه را به سمت آنان هدایت کرد تا زنان بتوانند بر محرومیتها و مشکلات گوناگون خود پیروز شوند. در حال حاضر نکته مهمی که مورد نظر و پذیرش سازمان ملل است و در آمار و ارقام جهانی نیز مطرح است، نقش مهم اقتصادی زنان روستایی در کشورهای آسیایی است. در حالی که متأسفانه از لحاظ میزان بهرهمندی از امکانات از جایگاه مناسبی برخوردار نیستند. مقاله حاضر در صدد تبیین اهمیت نقش زنان در فرایند توسعه و فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی است و پیشنهادها و راهکارهایی نیز ارائه کرده است.
کلید واژگان
زنان روستایی، توسعه اقتصادی اجتماعی، آسیا.
مقدمه
بیشتر برنامهریزان توسعه معتقدند که عامل اصلی تغییر اجتماعی و رشد اقتصادی هر کشور، منبع انسانی است. در حدود نیمی از منابع انسانی را زنان تشکیل میدهند، آنها هدف اساسی و مسئله سیاست توسعه هستند. از آن جایی که بیشتر جمعیت ایران و کشورهای در حال توسعه، در مناطق روستایی ساکن هستند، و از طرفی زنان روستایی نیز نیمی از جمعیت روستایی کشور را تشکیل میدهند لذا تأثیر زیادی در فرایند تولید کشاورزی خواهند داشت. اما باوجود نقش مهم و همه جانبهای که زنان روستایی در کشاورزی و اقتصاد جامعه دارند، نقش آنان در توسعه اقتصادی ناشناخته رها شده است.
نکته مهمی که مورد نظر سازمان ملل است، نقش مهم زنان روستایی در فعالیتهای روزمره و آینده روستاهای کشورهای آسیایی است. در حالی که متأسفانه آنان به فراخور نقششان جایگاه مناسبی ندارند. از اینرو، عدالت اقتضا میکند که ضمن مشارکت دادن آنان در فعالیتهای توسعه و در کنار بهرهبرداری از ظرفیتهای طبیعی زنان شرایط بهرهمندی از آثار و منافع توسعه نیز فراهم شود تا بتوانند بر محرومیتها و مشکلات خود برتری یابند.
گزارش مقاله
نویسنده در این مقاله برای تبیین مسئله به مطالب ذیل اشاره میکند؛
نقش زنان روستایی در اقتصاد روستا
زن روستایی؛ هم همسر و هم جزو گروه کار تولیدی محسوب میشود، اما متأسفانه علیرغم نقش مهمشان به دلایل مختلف، کمتر مورد توجه برنامهریزان و دست اندر کاران مسائل توسعه روستایی واقع شدهاند. بر اساس آمارهای موجود، زنان روستایی، بخش عظیمی از نیروی کار کشاورزی و روستایی جهان هستند. برای نمونه در مناطق شمالی، زنان بیش از 60 درصد مراحل تولید برنج را بر عهده دارند.
نقش زنان روستایی در تولید محصولات کشاورزی
به طور کلی مشارکت زنان روستایی در فعالیتهای کشاورزی نقاط مختلف جهان، به خصوصیات فرهنگی مناطق، ترکیب اعضای خانوار، عوامل اقتصادی و اجتماعی و... بستگی دارد. دسترسی محدود زنان به منابع و قدرت خرید ناکافی، گروهی از عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وابسته به هم را ایجاد میکند که منجر به اجبار آنان به ایفای نقش فرعی میشود که نتیجه آن تحدید توسعهی آنها است. اولین مرحله در جهت توانمندسازی زنان و مشارکت کامل در توسعه روستایی و راهبردهای توسعه امنیت غذایی، پژوهش، تجزیه و تحلیل دادههای متراکم جنسیتی، برای فهمیدن تفاوت نقشها در تولید غذا و محصولات نقدی است.
مشکلات خانوارهای با سرپرست زن در مناطق روستایی متناسب با دسترسی آنها به منابع تولیدی، متفاوت است. به رغم نقش زنان در کشورهای در حال توسعه، در تهیه و تولید غذا برای مصرف خانوادهها، دسترسی آنها به منابع و خدمات محدود باقی مانده است. با وجود افزایش مداوم جمعیت زنان سرپرستان خانوار تنها 2 درصد آنان صاحب زمین هستند. تنها تعداد کمی از زنان به نتایج تحقیق و نوآوری، به ویژه در حیطه محصولات غذایی دسترسی دارند. ضمن آن که در فرایندهای اصلاحی که سبب جابهجایی یا افزایش کار میشود، نیز اغلب نیازها و نقشهای زنان کشاورز نادیده انگاشته میشود. و بسیاری از مشکلات دیگر که در این زمینه برای زنان وجود دارد.
دلایل توجه به نقش زنان در توسعه فرایند
نقش زنان در توسعه روستایی پایدار، در آسیا و اقیانوس آرام، حیاتی است. اهداف هزاره سازمان ملل تنها از طریق درک و فهم هدف توانمندسازی زنان، تحقق پذیر است و بهبود تساوی جنسیتی و توانمندسازی زنان را راههای موثر برای مبارزه با فقر، گرسنگی، بیماری و عامل تحریک توسعه پایدار اعلام کرده است. با این وجود زنان به رغم داشتن نقش اساسی در تولید غذای بینالمللی، در مناطق روستایی، گروههای حاشیهای محسوب میشوند. نقش زنان در روند توسعه ساده نیست. آنان علاوه بر انجام فعالیتهایی مانند اجتماعی کردن کودکان و اداره خانه، قدرت باروری نیز دارند که در هیچ موردی در نظر گرفته نمیشود.
نقش زنان در کشاورزی ایران
هر چند فعالیتهای کشاورزان در ایران از لحاظ جنسیتی و به طور متراکم و منسجم وجود ندارد، مطالعات موردی نشان میدهد که زنان در مراحل مختلف تولید محصول شامل کاشت، وجین کردن، کنترل آفت، درو، فرآوری و بازاریابی مشارکت دارند. بیشتر تصمیمات مربوط به غذا و دیگر محصولات را در ایران، مردان میگیرند، هر چند زنان نیز گاهی اوقات در تصمیمات مربوط به مازاد تولید، استفاده از درآمد محصولاتی مانند چغندر قند، حبوبات و میوههای باغی شرکت دارند.
هر چند محدودیت قانونی برای مالکیت زنان وجود ندارد، اما تعداد کمی از آنان صاحب زمین هستند. هنگامی که زنان بر روی زمین خود کار میکنند، هنجارهای فرهنگی و اجتماعی، مانع از آن میشود که بتوانند آزادانه به دنبال وام باشند. با وجود نقش مهم زنان در تولید کشاورزی و کمک به درآمد خانوار، تعداد متناسبی از مروجان زن در این بخش وجود نداشت. هیچ یک از مروجان استخدام شده در سال 1382 زن و پایینتر از سطح کار شناسی نبودهاند، زیرا امکانات آموزشی همپای مردان برای زنان وجود نداشت. با این حال در چند سال اخیر تلاشهای برای تثبیت و برقراری خدمات ترویج زنان روستایی انجام شده است.
نتیجهگیری و پیشنهادات
با بررسی منابع آماری و نیز دیدگاههای افراد مختلف میتوان دریافت که زنان روستایی با وجود انجام کارهای مهم در اغلب برنامههای توسعهای فراموش شدهاند و برای بهبود وضعیت آنان اقدامی انجام نشده است. امروزه از مهمترین مشکلات بر سر راه مشارکت زنان در امور مربوط به توسعه روستا، مشکلات آموزشی و اقتصادی است که این دو مشکل بارز میتواند تابعی از موارد مذکور باشد. بنابر آنچه عنوان شد میتوان دریافت که زنان روستایی همواره نقش عمدهای در روند تغییرات در اقتصاد و ساختار جامعه روستایی بر عهده داشته و دارند.
این در حالی است که نقش آنان به عنوان مربیان در خانه نیز در حقیقت زمینهساز پرورش انسانهای مفید و سازنده برای جامعه روستایی را به این گروه بیش از پیش آشکار میسازد. بنابراین برنامهریزان توسعه کشور باید برای بهبود وضعیت این گروه از جامعه، تحول اساسی در دیدگاههای خود ایجاد و بر اساس شایط واقعی و موجود در روستا به برنامه ریزی و اصلاح ساختارهای موجود مبادرت نمایند.
برای بهبود وضعیت زنان و تسریع فرایند توسعه پیشنهادات زیر را میتوان ارائه کرد:
- اطمینان از این که زنان با مردان برای به دست آوردن زمین موقعیت مساوی دارند.
- بهبود جایگاه تغذیهای زنان.
- سازماندهی و بهبود ساختار زنان در سازمانهای کشاورزی.
- فراهم کردن اشتغال بهتر و موقعیتهای کسب درآمد.
- گسترش دانش در میان زنان روستایی با هدف انتقال نسل به نسل اطلاعات و آگاهیها.
- تسهیل دسترسی زنان به خدمات کشاورزی و خدماتی که مورد نیاز آنها است.
منابع
نویسندگان: عبدالعظیم آجیلی، مینا قربانی کلاهی؛ مجله: جهاد خرداد و شهریور 1387 شماره 283 و 284