فریدریش انگلس: تفاوت میان نسخه‌ها

'''فریدریش انگلس'''<ref>Friedrich Engels.</ref>؛ فیلسوف، مورخ و انقلابی کمونیست آلمانی و نزدیک‌ترین همکار کارل مارکس .

فریدریش انگلس به‌همراه کارل مارکس «مانیفست حزب کمونیست» و آثار نظری دیگری نوشته‌ است.صاحب نظران آثار نظری او و کارل مارکس را، اوّلین آثار نظری کمونیستی می‌دانند. انگلس دوشادوش مارکس، برای پایه‌گذاری علمی تئوری سوسیالیسم، تدوین برنامهٔ مبارزاتی کارگران اروپایی و ایجاد حزب طبقهٔ کارگر، تلاش نمود.

در سال 1849م، پس از شکست انقلاب آلمان ناچار به ترک آنجا شد و در سال بعد نظرات خویش را از آن واقعه، در «جنگ دهقانی در آلمان» و «انقلاب و ضد‌انقلاب در آلمان» تشریح کرد.پس از سکونت در انگلستان، دوشادوش مارکس در اعتلای جنبش کارگری کوشید و برای تشکیل «بین الملل اول» تلاش فراوان و مجدانه‌ای داشت. انگلس پس از مرگ مارکس (1883) جلد دوم و سوم کتاب «سرمایه» را منتشر کرد. انگلس در سن 76 سالگی از دنیا رفت. <ref>انگلس و جمعی از نویسندگان، زنان در جامعه، 1381ش، ص 7-8 مقدمه</ref>

انگلس در 1878 نوشت كه ممكن نيست «خانواده مدرن بورژوايي بتواند به تمامي از پايه اقتصادي خود بگسلد، بي‌آنكه شكل آن كاملاً دستخوش تغيير شود.» <ref>انگلس، آنتی دورینگ، ص438.</ref> اما قويترين بيان اين نظر در كتاب «منشأ خانواده، مالكيت خصوصي و دولت» وجود دارد. گرچه انگلس اين كتاب را يك سال پس از مرگ ماركس نوشت، اما اين كتاب نتيجه همكاري نزديك پيشين اين دو نفر بود. ماركس قصد داشت خودش اين‌كار را انجام دهد و ديدگاه‌هاي مترقي اين كتاب بايد كار مشترك هردو آنها تلقي شود.<ref>انگلس، پیشگفتار کتاب منشا خانواده، ص170.</ref>

انگلس در كتاب منشاء [[خانواده]] بر شواهدي از مرحله ابتدايي تسلط زنان در خانواده، با اتكا به شرايط زندگي آن زمان تاكيد مي‌كند. تقسيم كار بين دو جنس با دلايلي كاملا متفاوت با آنچه كه جايگاه زن در جامعه را تعيين مي‌كند، معين مي¬شود. افرادي كه زنانشان بايد بيش از آن‌چيزي كه معمول مي‌پنداريم، كار مي‌كنند، در مقايسه با اروپايي‌ها احترام بيشتري براي زنان قائل هستند. جايگاه اجتماعي يك بانوي متمدن كه با احترامي دروغين احاطه شده و با هر نوع كار واقعي بيگانه است، از لحاظ اجتماعي بي‌نهايت پايين‌تر از منزلت يك زن سخت‌كوش دوران بربريت است.<ref>انگلس، پیشگفتار کتاب منشا خانواده، ص209</ref> 

انگلس انتقال سلطه به پدر را براساس تغيير در ماهيت نوع معين مالكيت خانواده (از كشاورزي به دامپروري) توصيف مي‌كند. اما اين شرح انسان‌شناختي كه اكنون به آن علاقه‌منديم نيست. انتقال قدرت (سلطه) در چارچوب تقسيم كار خانواده يك «انقلاب» بود. يكي از تعيين‌كننده‌ترين تجاربي كه انسان كسب كرد، شكست تاريخي ـ جهاني جنس مونث بود. [[زن]]، تنزل مقام پيدا كرد، در حقيقت برده شد، و به ابزار صرف پرورش بچه بدل شد. اين موقعيت فرودست زنان، به تدريج بزك شده و ناديده گرفته شد و با اينكه گاهي در شكلي متعادل‌تر ظاهر شد، اما به‌هيچ‌وجه از بين نرفت.<ref>انگلس، پیشگفتار کتاب منشا خانواده، ص215</ref>

به عنوان يك قاعده، تنها مرد مي‌تواند ازدواج را فسخ كند، و در عمل محدوديت تك‌همسري فقط در خصوص زنان اعمال مي‌شود. در اين معنا، نهاد خانواده حتي تك‌همسري حقيقي نيست. تك‌همسري به هيچ عنوان ثمره عشق جنسي فردي نبود و با آن هيچ قرابتي نداشت. زيرا ازدواج، همان ازدواج سهل‌گيرانه پيشين باقي ماند. خانواده تك‌همسري اولين شكل خانواده است كه مبتني بر شرايط اقتصادي و نه طبيعي است؛ يعني پيروزي مالكيت خصوصي، بنابراين تك‌همسري به هيچ¬وجه در تاريخ در حكم مصالحه زن و مرد ظاهر نمي‌شود و چه رسد به اينكه عالي‌ترين شكل براي چنين مصالحه‌اي باشد. برعكس، تك‌همسري به عنوان استيلاي يك جنس بر جنس ديگر، اعلان تعارض بين جنس‌ها است كه تا دوران ماقبل تاريخ كاملا ناشناخته مانده بود. <ref>انگلس، زنان در جامعه، ص224.</ref>

انگلس مانند جنبش‌هاي اصلي سوسياليستي زنان، كاري به اتحاديه‌هاي بورژوايي حقوق زنان نداشت. اولا اتحاديه‌هاي يادشده (مانند امروز) معمولا برابري انتزاعي را در مقابل حمايت از زنان كارگر در صنعت قرار مي‌دادند. انگلس به يك فمينيست<ref>اين فرد گرترود گيوم ـ شاك بود. او رهبر جنبش بورژوايي زنان در آلمان بود و سپس براي دوره‌اي در جنبش سوسياليستي زنان فعاليت كرد (ضربه¬اي كه از آن نجات پيدا كرد). سپس به انگليس رفت و با روي آوردن به آنارشيسم، به اتحاديه سوسياليستي بي‌رمق ويليام موريس پيوست. او در آژيتاسيون فرمان قانوني ضدبيماري‌هاي واگيردار فعال بود. نظرات انگلس درباره او در تعدادي از نامه‌ها وجود دارد.</ref>  توضيح داد كه: تاجايي كه مي‌دانم، مزد برابر براي كار برابر براي هردو جنس، تا زماني كه مزد به‌طور كلي الغا شود، مطالبه همه سوسياليست‌هاست. اينكه زن كارگر به دليل عملكرد ويژه فيزيولوژيكي خود، در مقابل بهره‌كشي سرمايه‌دارانه، نياز به محافظت ويژه‌اي دارد، براي من روشن است. زنان انگليسي كه از حقوق رسمي هم‌جنسان خود پشتيباني كردند تا به خودشان اجازه دهند كه به¬طور كامل مانند مردان – مستقيم يا غيرمستقيم- استثمار شوند، علاقه‌مند به بهره‌كشي سرمايه‌داري از دو جنس هستند. اعتراف مي‌كنم كه بيشتر به سلامت نسل آينده علاقه‌مند هستم تا به برابري مطلق رسمي جنس‌ها در واپسين سال‌هاي شيوه توليد سرمايه‌دارانه. عقيده من اينست كه برابري واقعي زنان و مردان تنها زماني مي‌تواند محقق شود كه بهره‌كشي از هردو.<ref>مشیرزاده، از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم، ص21.</ref>

به باور انگلس، نخستین ستم طبقاتی با نخستین ستم بر جنس مونث از سوی جنس مذکر متقارن و درنتیجه امری تاریخی است. وی رهایی زنان و برابری آنان با مردان را منوط به تغییرات اجتماعی می‌داند. جالب آنکه از جمله شروط بسیار مهم برای آزادی زنان زنان از نظر او، حضور آنها در کار مولد خارج از خانه است، یعنی شرطی که با گسترش سرمایه‌داری صنعتی گسترش می‌یابد. <ref>مشیرزاده، از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم، ص21.</ref>

به‌طوركلي انگلس ــ مانند رهبران زنان انقلابي ماركسيست مانند كلارا زتكين در آلمان و النور ماركس در انگليس ــ  به‌شدت از تشكيلات جنبش‌هاي زنان سوسياليست و جنبش‌هاي زنان كارگر كه براي برابري جنسيتی كامل مبارزه مي‌كردند، پشتيباني و با گروه‌هاي بورژوايي، حقوق زنان بورژوايي كه برايشان كسب حق جداگانه زنان، يك سرگرمي كاملا بورژوايي بود، مخالفت مي‌كند.<ref>نامه انگلس به ببل، 1 اكتبر 1891 ، در ماركس و انگلس: آثار، ص164.</ref>

* زنان در جامعه

*خانواده مقدس

* نظام مزدبری، اقتصاد سیاسی برای کارگران  

* م‍ارک‍س‌ و روزن‍ام‍ه‌ رای‍ن‌ ج‍دی‍د (ن‍ئ‍ورای‍ن‍ی‍ش‌ ت‍س‍ای‍ت‍ون‍گ‌)  

* نقش قهر در تاریخ<ref>[https://fidibo.com/book/63048-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D9%86%D9%82%D8%B4-%D9%82%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE «کتاب نقش قهر در تاریخ»، وب‌سایت فیدیبو]</ref>

* در مورد مساله مسکن  

* انگلس، فریذریش و جمعی از نویسندگان، زنان در جامعه، ترجمه اصغر مهدی زادگان، انتشارات نگاه، 1381ش.

*انگلس، فردریش، منشا خانواده، مالکیت خصوصی و دولت، ترجمه خسرو پارسا، تهران، نشر جامی، 1380ش.

*مشیرزاده، حمیرا، از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم، تهران، نشر شیرازه، 1390ش.

*انگلس، فردریش، آنتی دورینگ، ترجمه عزیزالله علیزاده، تهران، نشر فردوس، 1395ش.

*«کتاب نقش قهر در تاریخ»، وب‌سایت فیدیبو، تاریخ بازدید: 30 بهمن 1401ش.