بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>پایگاه‌های جنسیتی در خانواده</big>'''؛ موقعیت مرد و زن در خانواده و میزان دسترسی آنها به منابع نادر اجتماعی. | '''<big>پایگاه‌های جنسیتی در خانواده</big>'''؛ موقعیت مرد و زن در خانواده و میزان دسترسی آنها به منابع نادر اجتماعی. | ||
پس از تشکیل خانواده، موقعیت‌های سرپرستی، شوهری و | پس از تشکیل خانواده، موقعیت‌های سرپرستی، شوهری و بانویی شکل می‌گیرند و با تولّد نخستین فرزند، موقعیت‌های پدری، مادری و فرزندی و با تولد فرزند دوم موقعیت‌های خواهری یا برادری در خانواده ایجاد می‌شوند. اگر افرادِ دیگری در خانواده حضور داشته باشند، موقعیت‌های فرعی دیگری از قبیل جایگاه‌های پدربزرگی، مادربزرگی، عمو و عمه نیز به وجود می‌آیند. هر فرد در موقعیت خود، نقش‌های خاص به عهده داشته و متناسب با آن از اختیاراتی نیز برخوردار است. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
مرد در خانواده عهده‌دار تامین نیازمندی‌های همسر و فرزندان خود است.<ref>. حر عاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج21، ص544.</ref> جایگاه شوهری دارای نقش‌های مهم و به تبع آن اختیاراتی مناسب است. مهم‌ترین نقش مرد در ساختار خانواده نقش قوامیت یعنی تکیه‌گاه بودن برای بانو است.<ref>. سوره نساء، آیه 34.</ref> سنخ این نقش، از نوع ولایت است و سرپرست خانواده حق استبداد در رای را ندارد و با رعایت تمایلات و نیازهای دیگران، خانواده را مدیریت<ref>. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1366-1353ش، ج3، ص370.</ref> و از فضای معنوی آن مراقبت می‌کند.<ref>. سوره تحریم، آیه 6.</ref> بر اساس آموزه‌های اسلامی، مرد در قبال وظایفش پاسخگو است<ref>. صدوق، من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج3، ص168.</ref> و ترک وظیفه از بزرگ‌ترین گناهان محسوب شده<ref>. پاینده، نهج‌الفصاحه، 1382ش، ص384.</ref> و چنین فردی در ادبیات روایات ملعون شمرده شده است.<ref>. حر عاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج21، ص544.</ref> | مرد در خانواده عهده‌دار تامین نیازمندی‌های همسر و فرزندان خود است.<ref>. حر عاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج21، ص544.</ref> جایگاه شوهری دارای نقش‌های مهم و به تبع آن اختیاراتی مناسب است. مهم‌ترین نقش مرد در ساختار خانواده نقش قوامیت یعنی تکیه‌گاه بودن برای بانو است.<ref>. سوره نساء، آیه 34.</ref> سنخ این نقش، از نوع ولایت است و سرپرست خانواده حق استبداد در رای را ندارد و با رعایت تمایلات و نیازهای دیگران، خانواده را مدیریت<ref>. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1366-1353ش، ج3، ص370.</ref> و از فضای معنوی آن مراقبت می‌کند.<ref>. سوره تحریم، آیه 6.</ref> بر اساس آموزه‌های اسلامی، مرد در قبال وظایفش پاسخگو است<ref>. صدوق، من لایحضره الفقیه، 1413ق، ج3، ص168.</ref> و ترک وظیفه از بزرگ‌ترین گناهان محسوب شده<ref>. پاینده، نهج‌الفصاحه، 1382ش، ص384.</ref> و چنین فردی در ادبیات روایات ملعون شمرده شده است.<ref>. حر عاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج21، ص544.</ref> | ||
از آنجایی‌که زن منبع آرامش، <ref>. سوره روم، آیه 21.</ref> کانون عاطفی خانواده و امانت الهی است، <ref>. محدث نوری، مستدرک الوسائل، 1408ق، ج14، ص251.</ref> انتظار این است که شوهر در نقش امانتدار عمل کرده و نه تنها به او آسیب نرساند بلکه از همسرش به خوبی محافظت کند. رسیدگی نکردن به نیازهای مادی و عاطفی زن، موجب | از آنجایی‌که زن منبع آرامش، <ref>. سوره روم، آیه 21.</ref> کانون عاطفی خانواده و امانت الهی است، <ref>. محدث نوری، مستدرک الوسائل، 1408ق، ج14، ص251.</ref> انتظار این است که شوهر در نقش امانتدار عمل کرده و نه تنها به او آسیب نرساند بلکه از همسرش به خوبی محافظت کند. رسیدگی نکردن به نیازهای مادی و عاطفی زن، موجب سرد شدن کانون خانواده شده و محیط خانوادگی عاری از آسایش می‌شود. از وظایف شوهر این است که بداند همسرش نعمت الهی است و باید با او خوش‌رفتاری کرده، او را محترم شمارد، با او بسازد و با او به نرمی رفتار کند، خوشحالی، حقّ او است و کانون خانواده در صورتی محل آرامش و آسایش خواهد بود که شئونات زناشویی به خوبی رعایت شود.<ref>. جعفری، ترجمه تحف العقول، 1380ش، ص242.</ref> در روایات بر معاشرت نیکوی مرد با همسر<ref>. سوره نساء، آیه 19.</ref> و گرامی‌داشتن او<ref>. محدث نوری، مستدرک الوسائل، 1408ق، ج14، ص250.</ref> تاکید شده و پیامبر به مسلمانان هشدار داده که هر کس خانواده‌اش را خوار شمارد، خوشی زندگی‌اش را از دست می‌دهد.<ref>. مشکینی، تحریر المواعظ، 1424ق، ص383.</ref> | ||
==پایگاه اجتماعی بانو== | ==پایگاه اجتماعی بانو== | ||
زن عهده‌دار مدیریت داخلی منزل است و درباره آن پاسخگو است.<ref>. دیلمی، ارشاد القلوب، 1412ق، ص173.</ref> در روایات اسلامی، زن سیدۀ خانه خوانده شده<ref>. پاینده، نهج‌الفصاحه، 1382ش، ص614.</ref> و بسیاری از مسئولیت‌ها به او سپرده شده است، زیرا او بیش از مرد در خانه حضور داشته و به‌عنوان کانون عاطفی خانواده، نقش مهمی در تربیت فرزندان دارد. زن در نگرش اسلام؛ تجلی مهر الهی است که راه عبودیتش از مسیر مقدس همسری و مادری یعنی انسان‌پروری میگذرد.<ref>. علاسوند، «اگر زن نباشی (ضرورت نگاه نظام‌مند به الگوی شخصیت زن مسلمان)»، خردنامه همشهری، 1386ش، ص39.</ref> زن مایه آرامش شوهر است.<ref>. سوره روم، آیه 21.</ref> مهم‌ترین وظیفه زن نقش آرامش‌بخشی او است. زن صالحه شوهرش را در امر دنیا و آخرت یاری می‌کند.<ref>. صدوق، الخصال، 1362ش، ج1، ص159.</ref> از منظر امام صادق زنی که شوهرش را آزار دهد، ملعون است.<ref>. | زن عهده‌دار مدیریت داخلی منزل است و درباره آن پاسخگو است.<ref>. دیلمی، ارشاد القلوب، 1412ق، ص173.</ref> در روایات اسلامی، زن سیدۀ خانه خوانده شده<ref>. پاینده، نهج‌الفصاحه، 1382ش، ص614.</ref> و بسیاری از مسئولیت‌ها به او سپرده شده است، زیرا او بیش از مرد در خانه حضور داشته و به‌عنوان کانون عاطفی خانواده، نقش مهمی در تربیت فرزندان دارد. زن در نگرش اسلام؛ تجلی مهر الهی است که راه عبودیتش از مسیر مقدس همسری و مادری یعنی انسان‌پروری میگذرد.<ref>. علاسوند، «اگر زن نباشی (ضرورت نگاه نظام‌مند به الگوی شخصیت زن مسلمان)»، خردنامه همشهری، 1386ش، ص39.</ref> زن مایه آرامش شوهر است.<ref>. سوره روم، آیه 21.</ref> مهم‌ترین وظیفه زن نقش آرامش‌بخشی او است. زن صالحه شوهرش را در امر دنیا و آخرت یاری می‌کند.<ref>. صدوق، الخصال، 1362ش، ج1، ص159.</ref> از منظر امام صادق زنی که شوهرش را آزار دهد، ملعون است.<ref>. حرعاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج16، ص280.</ref> همسر صالح مایه چشم‌روشنی<ref>. سوره فرقان، آیه 74.</ref> و منبع خیر است.<ref>. عطاردی، مسند امام رضا، 1406ق، ج2، ص256.</ref> بهترین نعمت برای مرد، زن صالحه‌ای دانسته شده که شوهر با دیدنش شاد شود، هرگاه چیزی به او ببخشد از او خوبی ببیند و در غیابش آبرویش را حفظ کند.<ref>. دیلمی، ارشاد القلوب، 1412ق، ج1، ص183.</ref> زن متناسب با این موقعیت و نقش‌های مرتبط با آن، از اختیاراتی برخوردرا است. و نیازمند میزان مشخصی از دسترسی به قدرت، ثروت، منزلت و اطلاعات است. | ||
==پایگاه اجتماعی پدر== | ==پایگاه اجتماعی پدر== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
*جعفری، بهراد، ترجمه تحف العقول، تهران، اسلامیه، چاپ اول، 1380ش. | *جعفری، بهراد، ترجمه تحف العقول، تهران، اسلامیه، چاپ اول، 1380ش. | ||
*پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول، تهران، دنیای دانش، 1382ش. | *پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحة مجموعه کلمات قصار حضرت رسول، تهران، دنیای دانش، 1382ش. | ||
* | *حرعاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت، 1409ق. | ||
*خامنهای، سیدعلی، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنهای، تاریخ سخنرانی: 5 مرداد 1384ش. | *خامنهای، سیدعلی، «بیانات در دیدار جمعی از مداحان»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنهای، تاریخ سخنرانی: 5 مرداد 1384ش. | ||
*خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ دوم، 1389ش. | *خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ دوم، 1389ش. | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
*کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیه، 1362ش. | *کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسلامیه، 1362ش. | ||
*مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق. | *مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق. | ||
* | *محدث‌نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آل‌البیت، 1408ق. | ||
*مشکینی، علی، تحریر المواعظ العددیة، قم، الهادی، 1424ق. | *مشکینی، علی، تحریر المواعظ العددیة، قم، الهادی، 1424ق. | ||
*مشکینی، میرزاعلی، مصطلحات الفقه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا. | *مشکینی، میرزاعلی، مصطلحات الفقه، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا. | ||
* | *مکارم‌شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، 1366-1353ش. | ||
* | *نجفی‌یزدی، سیدمحمد، اخلاق در خانواده و تربیت فرزند، بی‌جا، عصر ظهور، 1379ش. | ||
[[رده: ویکی‌جنسیت]] | [[رده:ویکی‌جنسیت]] | ||
[[رده: | [[رده:نهاد خانواده]] | ||
