زنان الگو در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

قرآن در معرفی الگو و تجلیل از شخصیت‌ها، فرقی میان زن و مرد قائل نیست و در همین چارچوب، زنان نمونه‌ای را برای الگوسازی به‌صورت مستقیم یا غیر مستقیم معرفی کرده است.<ref>[https://www.balagh.ir/content/17614 فاطمی‌مهر، «الگوسازی زنان در قرآن»، در وب‌سایت بلاغ.]  </ref> به‌دلیل وجود تبعیض علیه زنان در عصر نزول؛ قرآن بر مسئله حرمت زن تكيه کرده و در تمام شئون براي او سهمي قائل شده است و ضمن قصص قرآنی به الگومندی زنان و مردان اشاره می‌کند،<ref>جوادی ‌آملی، زن در آينه جلال و جمال، 1388ش، ص142.</ref>  از جمله پیامبر اسلام،<ref>سوره احزاب، آیه 21.</ref> ابراهیم،<ref>سوره ممتحنه، آیه 4.</ref> مریم و همسر فرعون.<ref>سوره تحریم، آیه 11-12.</ref> از این منظر؛ انسان وقتی وارسته شد فارغ از مسئله جنسیت، برای تمام انسان‌ها تبدیل به سرمشق می‌شود. همچنین در قرآن، همسران لوط و نوح به‌دلیل خیانت به پیام و پیامبران الهی، به‌عنوان نمونة از انسان‌های بد و تبهکار معرفی شده‌اند.<ref>جوادی ‌آملی، زن در آينه جلال و جمال، 1388ش، ص152-154.</ref> زنانی که به‌عنوان الگو در قرآن ذکر شده‌اند هرکدام به‌دلیل بهره‌مندی از ویژگی‌های خاص، به‌عنوان زن نمونه معرفی شده‌اند.<ref>فاطمی‌مهر، «الگوسازی زنان در قرآن»، در وب‌سایت بلاغ.  </ref>  

قرآن در جريان مبارزه بنی‌اسرائیل با فرعون، از سه زن یاد می‌کند که نقش مؤثری در تربیت و حفظ جان موسی داشته‌اند. در شرایطی که دستگاه فرعونی، نوزادان پسر از قوم بنی‌اسرائیل را می‌کشت، مادر موسي با شجاعت و درایت، فرزندش را مخفیانه به دنیا ‌آورد و به دستور خدا او را به رودخانه سپرد؛ خواهر موسی مأموریت تعقیب او را تا انتهای مسیر به‌عهده گرفت و هنگامی که جعبة حامل موسی به کاخ فرعون ‌رسید، همسر فرعون با هوشمندی و ظرافت زنانگی، فرعون را متقاعد کرد که از کشتن آن طفل بگذرد. سپس خواهر موسی، مادرش را به‌عنوان دایه معرفی کرد و این‌گونه، جان موسی در متن دستگاه حکومتی فرعون، حفظ شد.<ref>جوادی ‌آملی، زن در آينه جلال و جمال، 1388ش، ص149-150.</ref>  

قرآن، مریم را انسانی برگزیده و پاکیزة معرفی می‌کند که خداوند او را از زنان دیگر، برتر قرار داده است<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_42_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D9%84_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86 سوره آل‌عمران، آیه 42.]</ref> و حیا و عفت او را می‌ستاید.<ref>[https://mehrnews.com/news/2530762/%DB%B3-%D9%88%DB%8C%DA%98%DA%AF%DB%8C-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86-%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D میرعمادی، «3 ویژگی حضرت فاطمه از نگاه قرآن»، خبرگزاری مهر.] </ref> او با زیست عفیفانه<ref>جوادی ‌آملی، زن در آينه جلال و جمال، 1388ش، ص147.</ref> به این شایستگی دست یافت که فرشتگان در محراب عبادت با او سخن مى‏‌گفتند، از غيب براى او روزى مى‌‏رسيد و عیسی از دامان او زاده شد.<ref>[https://www.balagh.ir/content/17614 فاطمی‌مهر، «الگوسازی زنان در قرآن»، وب‌سایت بلاغ.]  </ref> در نمونه‌ای دیگر، قرآن به فعالیت اجتماعیِ دختران شعیب با حفظ عفت در متن مناسبات اجتماعی، اشاره کرده است.<ref>سوره قصص، آیه 24-25.</ref>

قرآن در بیان فضائل همسر فرعون، به ادب او در نیایش با خدا و نوع خواسته‌های او از خدا پرداخته است؛ اين بانو هنگام نيايش از خدا می‌خواهد که خانه‌ای نزد خود در بهشت به او عنایت کند و بهشت از آن رو برای او مطلوب است که آن را جلوه‌ای از لقاءالله می‌داند. او همچنین از ظلم فرعون، بیزاری می‌جوید و نه‌تنها خواستار رهایی از ستم فرعون که اساسا از پدیدة ستمکاری بیزار است.<ref>جوادی ‌آملی، زن در آينه جلال و جمال، 1388ش، ص156-158.</ref> وی سال‌ها، مخفیانه یکتاپرستی ‌کرد و شهادت او نشان داد که در جامعه ستمکار نیز می‌توان پاک زیست و صالح بود.<ref>[https://www.balagh.ir/content/17614 فاطمی‌مهر، «الگوسازی زنان در قرآن»، در وب‌سایت بلاغ.]  </ref>  

خدیجه اولین زنی بود که با درایت و بلند نظری به پیامبر ایمان آورد.<ref>مطهرى، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏17، ص404.</ref> مفسران قرآن، خدیجه را به‌عنوان زنی می‌ستایند که همسر خویش، پیامبر اسلام، را از تهیدستى رهانید و ثروت فراوانش را برای ترویج و اعتلای اسلام هزینه کرد.<ref>طباطبایی، المیزان، 1374ش، ج20، ص524.</ref> در سخت‌ترین وضعیت زیست تا دین خدا زنده بماند و پیامبر خدا از او راضی باشد.<ref>[https://www.balagh.ir/content/17614 فاطمی‌مهر، «الگوسازی زنان در قرآن»، در وب‌سایت بلاغ.]  </ref> حضرت محمد تا آخر عمر، خديجه را به‌نیکی یاد مى‌‏کرد و با نام او، اشك از دیدگانش جارى می‌شد.<ref>مطهرى، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏17، ص404.</ref> او زمانی که دیگران، پیامبریِ محمد را تکذیب می‌کردند، به رسول خدا ایمان آورد<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/16480/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%22%D8%B5%22-%D9%88-%D8%AE%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D9%87%22%D8%B3%22 صمدی، «پیامبر و خدیجه»، در پایگاه اطلاع رسانی حوزه.] </ref> و به‌صورت کامل از همسر خویش پشتیبانی می‌کرد.<ref>مطهرى، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏26، ص223- 224.</ref>   

مفسران قرآن، حضرت فاطمه را مصداق کوثر دانسته‌اند که در سورۀ کوثر یاد شده است؛<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_1_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1 سوره کوثر، آیه 1.]</ref> مراد از کوثر خیر فراوان است و فاطمه از این منظر؛ خیر فراوانی است که ‌خدا به پیامبر اسلام إعطا کرده است.<ref>[https://markazi.iqna.ir/fa/news/3785828/%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88%D8%AD%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D علایی رحمانی، «شخصیت حضرت فاطمه زهرا در کلام وحی»، خبرگزاری بین المللی قرآن.]  </ref> فاطمه در راه بندگی خدا به بالاترین درجه بخشندگی، ازخودگذشتگی و انفاق رسید. قرآن، فاطمه را الگوی ایثار معرفی کرده است؛ <ref>[https://www.balagh.ir/content/17614 فاطمی‌مهر، «الگوسازی زنان در قرآن»، در وب‌سایت بلاغ.]  </ref> مفسرین، آیه 8 سوره انسان را که به فضیلت ایثار اشاره دارد در شأن فاطمه و خانوادۀ او دانسته‌اند؛ از این منظر، فاطمه و علی به‌نیت شفای فرزندان‌شان، سه روز روزه گرفتند و در پایان هر سه روز، غذای افطار خویش را به نیازمندان دادند و با گرسنگی، صبر پیش کردند.<ref>مکارم شیرازی، تفسير نمونه، 1374ش، ج‏25، ص343-344.</ref>  

مادر مریم، هنگامی که باردار شد به شکرانۀ برآورده شدن حاجتش، از حقوق مادری چشم پوشید و نذر کرد که فرزندش برای عبادت خدا، آزاد باشد.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_35_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D9%84_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86 سوره آل‌عمران، آیه 35.]</ref> این مادر پس از تولد فرزندش، وی را مریم نام نهاد و او و ذریه‌اش را به خدا سپرد تا از گزند شیطان، در امان باشند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_36_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D9%84_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86 سوره آل‌عمران، آیه 36.]</ref> مفسران قرآن، مخاطبان این دسته از آیات قرآن را به وجه مادرانگی و الگو بودن مادر مریم توجه می‌دهند و بر این باور هستند که اگر مریم در توصیف قرآن، زنی برگزیده و مطهره معرفی شده و بر زنان جهان برتری داده شده است، از دامان چنین مادری برآمده و پرورش یافته است.<ref>جوادی ‌آملی، زن در آينه جلال و جمال، 1388ش، ص159.</ref>