زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Wiki-fazel (بحث | مشارکت‌ها) ویرایش و اصلاح متنی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big> | '''<big>دانشمند زن؛</big>''' بانوی متخصص در برخی علوم و پیش‌برندۀ دانش. | ||
حضور زنان در عرصه‌های علمی | امروزه حضور زنان در عرصه‌های علمی پررنگ‌تر و تأثیرگذارتر از گذشته شده است تا جایی که در رشته‌های بسیاری، پیشگامی را از آنِ خود کرده‌اند. با این حال، در حوزه‌های انتزاعی مانند فلسفه و ریاضیات، این حضور کمرنگ‌تر و رشد آن کندتر بوده است. نهادهای علمی و صنعتی با ابتکارات مختلف، به‌ویژه در روز جهانی زنان و دختران در علم، می‌کوشند تا نقش زنان را در رشته‌های STEM (علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی) ارتقا دهند؛ اما هنوز موانع جدی، ازجمله محدودیت‌های فردی، سازمانی، فرهنگی و قوانین داخلی و بیرونی، راه را برای حضور پرتعداد آنان در موقعیت‌های علمی نخبه‌گرا دشوار می‌سازد. اگرچه تلاش‌های جهانی برای کاهش این شکاف جنسیتی ادامه دارد، ولی هنوز در برخی زمینه‌ها، فاصلهٔ قابل توجهی بین حضور زنان و مردان احساس می‌شود. | ||
==''' | =='''تعریف دانشمند زن'''== | ||
زنان دانشمند، متخصصانی هستند که با بهره‌گیری از دانش، خلاقیت و روش‌های نظام‌مند علمی در تولید، توسعه یا کاربرد دانش در حوزه‌های علمی مشارکت فعال دارند. ویژگی ممتاز دانشمندان زن، توانایی تلفیق بینش‌های چندرشته‌ای با رویکردهای انتقادی به مسائل علمی و اجتماعی است که در مواردی منجر به خلق پارادایم‌های بدیل در علوم شده است.<ref>Whaley, Women's History as Scientists, 2003, p.34.</ref> دانشمندان زن را با تطبیق بر مراحل تحول علمی می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد؛ | |||
#پیشگامان با خلق پارادایم‌های جدید؛ | #پیشگامان با خلق پارادایم‌های جدید؛ | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
#کاربران/مهندسان با تبدیل علم به فناوری، تعامل پویای میان نظریه‌پردازی، روش‌شناسی، نظام‌سازی و کاربرد عملی را نشان می‌دهند.<ref>شنایدر، «چهار مرحله یک قلمرو علمی؛ چهار نوع دانشمند»، ۱۴۰۰ش، ص117-122.</ref> | #کاربران/مهندسان با تبدیل علم به فناوری، تعامل پویای میان نظریه‌پردازی، روش‌شناسی، نظام‌سازی و کاربرد عملی را نشان می‌دهند.<ref>شنایدر، «چهار مرحله یک قلمرو علمی؛ چهار نوع دانشمند»، ۱۴۰۰ش، ص117-122.</ref> | ||
== روز جهانی زنان دانشمند == | |||
روز جهانی زنان و دختران در علم، یک رویداد سالانه است که در ۱۱ فوریه با هدف ترویج مشارکت کامل و برابر زنان در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات برگزار می‌شود. این روز در سال ۲۰۱۵م، با تصویب قطعنامه ۲۱۲/۷۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌رسمیت شناخته شد و هر سال با تمرکز بر یک موضوع خاص، چالش‌های مرتبط با برابری جنسیتی در عرصۀ علمی را مورد توجه قرار می‌دهد.<ref>Jordan, “Why we need an International Day?”, 2016, p.197–198.</ref> این رویداد با حمایت هیأت‌های نمایندگی دائمی چندین کشور از جمله آندورا، آنتیگوا و باربودا، ارمنستان، استرالیا، بوتان، شیلی، اکوادور، فنلاند، یونان، لتونی، مکزیک، نیجریه، جمهوری کره، سن مارینو و ازبکستان برگزار می‌شود.<ref>[https://www.un.org/en/observances/women-and-girls-in-science-day/assembly “International Day of Women and Girls in Science, 11 February”, website United Nations] </ref> | روز جهانی زنان و دختران در علم، یک رویداد سالانه است که در ۱۱ فوریه با هدف ترویج مشارکت کامل و برابر زنان در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات برگزار می‌شود. این روز در سال ۲۰۱۵م، با تصویب قطعنامه ۲۱۲/۷۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌رسمیت شناخته شد و هر سال با تمرکز بر یک موضوع خاص، چالش‌های مرتبط با برابری جنسیتی در عرصۀ علمی را مورد توجه قرار می‌دهد.<ref>Jordan, “Why we need an International Day?”, 2016, p.197–198.</ref> این رویداد با حمایت هیأت‌های نمایندگی دائمی چندین کشور از جمله آندورا، آنتیگوا و باربودا، ارمنستان، استرالیا، بوتان، شیلی، اکوادور، فنلاند، یونان، لتونی، مکزیک، نیجریه، جمهوری کره، سن مارینو و ازبکستان برگزار می‌شود.<ref>[https://www.un.org/en/observances/women-and-girls-in-science-day/assembly “International Day of Women and Girls in Science, 11 February”, website United Nations] </ref> | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۹: | ||
تحقیقات یونسکو نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۵م، زنان تنها 35٪ از فارغ‌التحصیلان رشته‌های STEM در سطح جهانی را تشکیل می‌دهند، رقمی که در طول دهۀ گذشته تغییر محسوسی نداشته است. این پدیدۀ نگران‌کننده ناشی از دو عامل کلیدی است؛ اولاً، وجود شکاف اعتماد به نفس در مهارت‌های ریاضی در میان دختران، علی‌رغم عملکرد تحصیلی مطلوب آنان و ثانیاً، تداوم کلیشه‌های جنسیتی عمیق نهادینه‌شده که به‌صورت سیستماتیک مسیر پیشرفت زنان را در مشاغل علمی و فناورانه محدود می‌سازد.<ref>[https://scorize.com/blog/women-stem-graduates/ طیران، «گزارش یونسکو: شکاف جنسیتی در رشته‌های STEM و چالش‌های پیش رو»، وب‌سایت اسکورایز.]</ref> | تحقیقات یونسکو نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۵م، زنان تنها 35٪ از فارغ‌التحصیلان رشته‌های STEM در سطح جهانی را تشکیل می‌دهند، رقمی که در طول دهۀ گذشته تغییر محسوسی نداشته است. این پدیدۀ نگران‌کننده ناشی از دو عامل کلیدی است؛ اولاً، وجود شکاف اعتماد به نفس در مهارت‌های ریاضی در میان دختران، علی‌رغم عملکرد تحصیلی مطلوب آنان و ثانیاً، تداوم کلیشه‌های جنسیتی عمیق نهادینه‌شده که به‌صورت سیستماتیک مسیر پیشرفت زنان را در مشاغل علمی و فناورانه محدود می‌سازد.<ref>[https://scorize.com/blog/women-stem-graduates/ طیران، «گزارش یونسکو: شکاف جنسیتی در رشته‌های STEM و چالش‌های پیش رو»، وب‌سایت اسکورایز.]</ref> | ||
سازمان ملل متحد از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴م، هر ساله با انتخاب موضوعات محوری در روز جهانی دانشمندان زن، به بررسی ابعاد مختلف چالش‌های برابری جنسیتی در حوزه‌های STEM پرداخته | سازمان ملل متحد از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۴م، هر ساله با انتخاب موضوعات محوری در روز جهانی دانشمندان زن، به بررسی ابعاد مختلف چالش‌های برابری جنسیتی در حوزه‌های STEM پرداخته است، ازجمله: نقش تحول‌آفرین زنان در علوم، نقش رسانه‌ها در شکل‌دهی به کلیشه‌های جنسیتی، ارتباط علوم و اهداف صلح جهانی، اقتصاد پایدار، برابری در علم، فناوری و نوآوری، حل چالش‌های اجتماعی، بحران آب به‌عنوان محور عدالت جنسیتی، تأکید بر اقدامات عملی و ضرورت حضور زنان در پست‌های کلیدی علمی.<ref>[https://www.un.org/en/observances/women-and-girls-in-science-day/assembly “International Day of Women and Girls in Science, 11 February”, website United Nations.]</ref> | ||
=='''آمار | =='''آمار دانشمندان زن'''== | ||
بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، سهم دانشمندان زن در سطح جهانی از ۲۹% در سال ۲۰۰۲م، به ۴۱% در سال ۲۰۲۲م، افزایش یافته | بر اساس گزارش‌های بین‌المللی، سهم دانشمندان زن در سطح جهانی از ۲۹% در سال ۲۰۰۲م، به ۴۱% در سال ۲۰۲۲م، افزایش یافته است. با این حال، توزیع این مشارکت از سال ۲۰۱۸م تا ۲۰۲۲م، ناهمگون است و کشورهایی مانند پرتغال، اسپانیا و آرژانتین بالاترین سهم را داشته‌اند. این نسبت برای دانشمندان زن در ایالات متحده، برابر ۴۲٪ است.<ref>[https://www.iscanews.ir/news/1261972/ صائبی صفت، «زنان چگونه جایگاه خود را در علم پیدا کنند؟ از کلیشه‌های جنسیتی تا برابری در دانش»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران.]</ref> | ||
دانشمندان زن در رشته‌های شیمی، زیست‌شناسی مولکولی، ایمونولوژی، روان‌شناسی و سایر رشته‌ها به برابری دست یافتند در حالی‌که سهم زنان در رشته‌های مهندسی و ریاضیات، دانشمندان زن به ترتیب تنها ۲۸% و ۲۷% است.<ref>[https://www.iscanews.ir/news/1261972/ صائبی صفت، «زنان چگونه جایگاه خود را در علم پیدا کنند؟ از کلیشه‌های جنسیتی تا برابری در دانش»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران.]</ref> | دانشمندان زن در رشته‌های شیمی، زیست‌شناسی مولکولی، ایمونولوژی، روان‌شناسی و سایر رشته‌ها به برابری دست یافتند در حالی‌که سهم زنان در رشته‌های مهندسی و ریاضیات، دانشمندان زن به ترتیب تنها ۲۸% و ۲۷% است.<ref>[https://www.iscanews.ir/news/1261972/ صائبی صفت، «زنان چگونه جایگاه خود را در علم پیدا کنند؟ از کلیشه‌های جنسیتی تا برابری در دانش»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران.]</ref> | ||
| خط ۳۱: | خط ۳۲: | ||
سهم جهانی دانشمندان زن در سال ۲۰۲۴م، تنها حدود ۳۳.۳٪ از کل محققان جهان را تشکیل می‌دهند. این آمار از گزارش‌های سازمان ملل متحد و یونسکو استنباط می‌شود و نشان می‌دهد که از هر ۳ دانشمند، ۱ نفر زن است.<ref>[https://www.imna.ir/news/727449/ «روز جهانی زنان و دختران در علم + تاریخچه و شعار»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> | سهم جهانی دانشمندان زن در سال ۲۰۲۴م، تنها حدود ۳۳.۳٪ از کل محققان جهان را تشکیل می‌دهند. این آمار از گزارش‌های سازمان ملل متحد و یونسکو استنباط می‌شود و نشان می‌دهد که از هر ۳ دانشمند، ۱ نفر زن است.<ref>[https://www.imna.ir/news/727449/ «روز جهانی زنان و دختران در علم + تاریخچه و شعار»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> | ||
=='''دانشمندان زن'''== | == '''معروف‌ترین دانشمندان زن'''== | ||
دانشمندان زن ایرانی و جهانی، با کشف‌ها و دستاوردهایشان نقش مهمی در پیشرفت علم ایفا کرده‌اند. این زنان الهام‌بخش نسل‌های آینده در عرصه‌های علمی هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/513321/ نامور و ورع، «جایگاه و نقش علمی زنان در قدرت نرم (مطالعه موردی نقش زنان در ارکان نشریات علمی»، ۱۴۰۱ش، ص۱۳۱.]</ref> | دانشمندان زن ایرانی و جهانی، با کشف‌ها و دستاوردهایشان نقش مهمی در پیشرفت علم ایفا کرده‌اند. این زنان الهام‌بخش نسل‌های آینده در عرصه‌های علمی هستند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/513321/ نامور و ورع، «جایگاه و نقش علمی زنان در قدرت نرم (مطالعه موردی نقش زنان در ارکان نشریات علمی»، ۱۴۰۱ش، ص۱۳۱.]</ref> | ||
===''' | ==='''در جهان'''=== | ||
از هیپاتیا در قرن چهارم میلادی، نخستین ریاضیدان زن و فیلسوف نوافلاطونی که در اسکندریه به تدریس ریاضیات و نجوم پرداخت و به‌دست افراطیون مذهبی کشته شد، تا ماری کوری، تنها دانشمندی که دو جایزۀ نوبل در فیزیک و شیمی دریافت کرد، زنان همواره نقش کلیدی در پیشرفت علم داشته‌اند. روزالیند فرانکلین با تحقیقاتش در کریستالوگرافی DNA، پایه‌های کشف ساختار مارپیچ دوگانه را بنا نهاد، اما جایزه نوبل به همکاران مردش رسید. آدا لاولیس، اولین برنامه‌نویس جهان، با همکاری چارلز بابیج، مفاهیم پایه‌ای محاسبات کامپیوتری را توسعه داد. لیز مایتنر در کشف شکافت هسته‌ای نقش داشت، اما همکارش اوتو هان جایزه نوبل را دریافت کرد. ژوسلین بل برنل، کاشف تپ‌اخترها، نیز از سوی کمیته نوبل نادیده گرفته شد. دوروتی هاگکین با تکمیل تکنیک پراش اشعه ایکس، ساختار مولکول‌های پیچیده را رمزگشایی کرد و نوبل شیمی ۱۹۶۴م، را برد. سوفی ژرمن، ریاضیدان خودآموخته در نظریۀ اعداد پیشگام بود. ورا روبین با اثبات وجود ماده تاریک، درک ما از کیهان را دگرگون کرد. ریتا لوی مونتالچینی، نوروبیولوژیست، فاکتور رشد عصبی را کشف کرد و نوبل پزشکی ۱۹۸۶م، را دریافت کرد.<ref>[https://www.asriran.com/fa/news/77708/ «ده دانشمند برجسته زن جهان»، وب‌سایت عصر ایران.]</ref> | |||
==='''در ایران'''=== | |||
در سال ۱۳۹۷ش انجمن آکادمی‌های علوم آسیا (AASSA) در کتاب «شرح حال دانشمندان زن آسیا»، دکتر طاهره کاغذچی (استاد مهندسی شیمی دانشگاه امیرکبیر) و دکتر زهرا امام‌جمعه (استاد صنایع غذایی دانشگاه تهران) را به‌عنوان دو دانشمند برجسته ایرانی معرفی کرده است.<ref>[https://akhbarelmi.ir/78898/ «سه زن ایرانی در فهرست ۵۰ دانشمند زن برجسته آسیا، انتخاب محقق ایرانی به‌عنوان یکی از دو دانشمند زن برجسته استرالیا»، وب‌سایت دیده‌بان علم ایران.]</ref> | در سال ۱۳۹۷ش انجمن آکادمی‌های علوم آسیا (AASSA) در کتاب «شرح حال دانشمندان زن آسیا»، دکتر طاهره کاغذچی (استاد مهندسی شیمی دانشگاه امیرکبیر) و دکتر زهرا امام‌جمعه (استاد صنایع غذایی دانشگاه تهران) را به‌عنوان دو دانشمند برجسته ایرانی معرفی کرده است.<ref>[https://akhbarelmi.ir/78898/ «سه زن ایرانی در فهرست ۵۰ دانشمند زن برجسته آسیا، انتخاب محقق ایرانی به‌عنوان یکی از دو دانشمند زن برجسته استرالیا»، وب‌سایت دیده‌بان علم ایران.]</ref> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۴: | ||
همچنین در طی سال‌های مختلف، دانشمندان زن ایرانی با دستاوردهای علمی برجسته در سطح جهانی مطرح شده‌اند. دکتر آذر اندامی (پزشک و باکتری‌شناس و سازندۀ نوعی از واکسن وبا در ایران)،<ref>[https://farsi.nojumi.org/WebPages/Details.aspx?Id=329 «آذر اندامی نخستین نام ایرانی در سیاره زهره مروری بر زندگی پزشک و پژوهشگر نام‌آور ایرانی»، وب‌سایت مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی-نجومی.]</ref> خانم ناهید یوسفیان (نخستین زن اتمی ایران)،<ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/498451/ «زیتون سرخ»، خبرگزاری میزان.]</ref> دکتر فاطمه فرجادیان (نانودارورسانی)،<ref>[https://www.migna.ir/news/62320/ «بانوی ایرانی جزء افراد ۲ درصد دانشمند برتر جهان شناخته و معرفی شد»، وب‌سایت میگنا.]</ref> دکتر زرین اسحاقی (شیمی تجزیه)<ref>[https://www.irna.ir/news/84113068/ عبدالهی، «استاد دانشگاه پیام‌نور مشهد شیمی‌دان برجسته جهان شناخته شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> و دکتر آزیتا افراشی (زبان‌شناسی) از جمله زنان ایرانی هستند که در فهرست دانشمندان برتر جهان قرار گرفته‌اند.<ref>[https://www.ibna.ir/news/502263/ «نام آزیتا افراشی در جمع بانوان پژوهشگر ایرانی پراستناد»، خبرگزاری ایبنا.] | همچنین در طی سال‌های مختلف، دانشمندان زن ایرانی با دستاوردهای علمی برجسته در سطح جهانی مطرح شده‌اند. دکتر آذر اندامی (پزشک و باکتری‌شناس و سازندۀ نوعی از واکسن وبا در ایران)،<ref>[https://farsi.nojumi.org/WebPages/Details.aspx?Id=329 «آذر اندامی نخستین نام ایرانی در سیاره زهره مروری بر زندگی پزشک و پژوهشگر نام‌آور ایرانی»، وب‌سایت مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی-نجومی.]</ref> خانم ناهید یوسفیان (نخستین زن اتمی ایران)،<ref>[https://www.mizanonline.ir/fa/news/498451/ «زیتون سرخ»، خبرگزاری میزان.]</ref> دکتر فاطمه فرجادیان (نانودارورسانی)،<ref>[https://www.migna.ir/news/62320/ «بانوی ایرانی جزء افراد ۲ درصد دانشمند برتر جهان شناخته و معرفی شد»، وب‌سایت میگنا.]</ref> دکتر زرین اسحاقی (شیمی تجزیه)<ref>[https://www.irna.ir/news/84113068/ عبدالهی، «استاد دانشگاه پیام‌نور مشهد شیمی‌دان برجسته جهان شناخته شد»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> و دکتر آزیتا افراشی (زبان‌شناسی) از جمله زنان ایرانی هستند که در فهرست دانشمندان برتر جهان قرار گرفته‌اند.<ref>[https://www.ibna.ir/news/502263/ «نام آزیتا افراشی در جمع بانوان پژوهشگر ایرانی پراستناد»، خبرگزاری ایبنا.] | ||
</ref> | </ref> | ||
=='''دیدگاه‌های نظری'''== | |||
بررسی چراییِ محدودیتِ حضورِ زنان در موقعیت‌های حرفه‌ای و نهادهای علمیِ نخبه‌گرا، موضوعِ چندین دیدگاهِ نظریِ متفاوت بوده است. این رویکردهای تحلیلی به واکاویِ عوامل و موانعِ ساختاری، اجتماعی، فرهنگی و فردی می‌پردازند که منجر به شکل‌گیریِ نابرابریِ جنسیتی در عرصه‌های علمیِ نخبه‌پسند شده و سبب شده تا سهمِ زنان در دستیابی به جایگاه‌های برجسته‌ی آکادمیک و تخصصی، نسبت به مردان، به‌طور چشمگیری محدود باقی بماند.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_19259.html جانعلی‌زاده چوب بستی، «تحلیلی بر جایگاه زنان در نهادهای علمی و تخصصی نخبه»، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۷.]</ref> | بررسی چراییِ محدودیتِ حضورِ زنان در موقعیت‌های حرفه‌ای و نهادهای علمیِ نخبه‌گرا، موضوعِ چندین دیدگاهِ نظریِ متفاوت بوده است. این رویکردهای تحلیلی به واکاویِ عوامل و موانعِ ساختاری، اجتماعی، فرهنگی و فردی می‌پردازند که منجر به شکل‌گیریِ نابرابریِ جنسیتی در عرصه‌های علمیِ نخبه‌پسند شده و سبب شده تا سهمِ زنان در دستیابی به جایگاه‌های برجسته‌ی آکادمیک و تخصصی، نسبت به مردان، به‌طور چشمگیری محدود باقی بماند.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_19259.html جانعلی‌زاده چوب بستی، «تحلیلی بر جایگاه زنان در نهادهای علمی و تخصصی نخبه»، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۷.]</ref> | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* «آذر اندامی نخستین نام ایرانی در سیاره زهره مروری بر زندگی پزشک و پژوهشگر نام‌آور ایرانی»، وب‌سایت مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی-نجومی، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۸۴ش. | *«آذر اندامی نخستین نام ایرانی در سیاره زهره مروری بر زندگی پزشک و پژوهشگر نام‌آور ایرانی»، وب‌سایت مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی-نجومی، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۸۴ش. | ||
* «این ۱۸ پژوهشگر زن ایرانی در فهرست پراستنادترین پژوهشگران قرار دارند»، وب‌سایت روزنامه همشهری، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش. | *«این ۱۸ پژوهشگر زن ایرانی در فهرست پراستنادترین پژوهشگران قرار دارند»، وب‌سایت روزنامه همشهری، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دی ۱۴۰۳ش. | ||
* احمدی کهن‌علی، رضا و همکاران، «موانع دستیابی زنان به پست‌های مدیریتی از دیدگاه مدیران زن (مطالعه‌ای کیفی در شهر بندرعباس)»، زن در توسعه و سیاست، دوره ۱۱، شماره ۳، ۱۳۹۲ش. | *احمدی کهن‌علی، رضا و همکاران، «موانع دستیابی زنان به پست‌های مدیریتی از دیدگاه مدیران زن (مطالعه‌ای کیفی در شهر بندرعباس)»، زن در توسعه و سیاست، دوره ۱۱، شماره ۳، ۱۳۹۲ش. | ||
* «افزایش سهم محققان زن به ۳۱ درصد»، خبرگزاری دانشجو، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ش. | *«افزایش سهم محققان زن به ۳۱ درصد»، خبرگزاری دانشجو، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ش. | ||
* «بانوی ایرانی جزء افراد ۲ درصد دانشمند برتر جهان شناخته و معرفی شد»، وب‌سایت میگنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ تیر ۱۴۰۲ش. | *«بانوی ایرانی جزء افراد ۲ درصد دانشمند برتر جهان شناخته و معرفی شد»، وب‌سایت میگنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ تیر ۱۴۰۲ش. | ||
* جانعلی‌زاده چوب بستی، حیدر، «تحلیلی بر جایگاه زنان در نهادهای علمی و تخصصی نخبه»، پژوهش زنان، دوره ۵، شماره ۱، ۱۳۸۶ش. | *جانعلی‌زاده چوب بستی، حیدر، «تحلیلی بر جایگاه زنان در نهادهای علمی و تخصصی نخبه»، پژوهش زنان، دوره ۵، شماره ۱، ۱۳۸۶ش. | ||
* «چالش‌های زنان و دختران در عرصه علم و راهکارهای رفع آن»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۴۰۳ش. | *«چالش‌های زنان و دختران در عرصه علم و راهکارهای رفع آن»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۴۰۳ش. | ||
* «ده دانشمند برجسته زن جهان»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۲ تیر ۱۳۸۸ش. | *«ده دانشمند برجسته زن جهان»، وب‌سایت عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۲ تیر ۱۳۸۸ش. | ||
* «روز جهانی زنان و دختران در علم + تاریخچه و شعار»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۴۰۲ش. | *«روز جهانی زنان و دختران در علم + تاریخچه و شعار»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۲ بهمن ۱۴۰۲ش. | ||
* «زنان آتش‌نشان؛ تحقق یک رویا»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ بهمن ۱۴۰۳ش. | *«زنان آتش‌نشان؛ تحقق یک رویا»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ بهمن ۱۴۰۳ش. | ||
* «زیتون سرخ»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ش. | *«زیتون سرخ»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ اسفند ۱۳۹۷ش. | ||
* «سه زن ایرانی در فهرست ۵۰ دانشمند زن برجسته آسیا، انتخاب محقق ایرانی به‌عنوان یکی از دو دانشمند زن برجسته استرالیا»، وب‌سایت دیده‌بان علم ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۷ دی ۱۳۹۷ش. | *«سه زن ایرانی در فهرست ۵۰ دانشمند زن برجسته آسیا، انتخاب محقق ایرانی به‌عنوان یکی از دو دانشمند زن برجسته استرالیا»، وب‌سایت دیده‌بان علم ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۷ دی ۱۳۹۷ش. | ||
* شنایدر، الکساندر م، «چهار مرحله یک قلمرو علمی؛ چهار نوع دانشمند»، ترجمه پرویز ملک‌زاده و علی فرازمند، نامه علوم پایه، شماره‌های ۲ و ۳، ۱۴۰۰ش. | *شنایدر، الکساندر م، «چهار مرحله یک قلمرو علمی؛ چهار نوع دانشمند»، ترجمه پرویز ملک‌زاده و علی فرازمند، نامه علوم پایه، شماره‌های ۲ و ۳، ۱۴۰۰ش. | ||
* صائبی صفت، نسترن، «زنان چگونه جایگاه خود را در علم پیدا کنند؟، از کلیشه‌های جنسیتی تا برابری در دانش»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ش. | *صائبی صفت، نسترن، «زنان چگونه جایگاه خود را در علم پیدا کنند؟، از کلیشه‌های جنسیتی تا برابری در دانش»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ش. | ||
* طیران، محمدرضا، «گزارش یونسکو: شکاف جنسیتی در رشته‌های STEM و چالش‌های پیش رو»، وب‌سایت اسکورایز، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ش. | *طیران، محمدرضا، «گزارش یونسکو: شکاف جنسیتی در رشته‌های STEM و چالش‌های پیش رو»، وب‌سایت اسکورایز، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ش. | ||
* عبدالهی، میترا، «استاد دانشگاه پیام‌نور مشهد شیمی‌دان برجسته جهان شناخته شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آبان ۱۳۹۹ش. | *عبدالهی، میترا، «استاد دانشگاه پیام‌نور مشهد شیمی‌دان برجسته جهان شناخته شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ آبان ۱۳۹۹ش. | ||
* «نام آزیتا افراشی در جمع بانوان پژوهشگر ایرانی پراستناد»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ آذر ۱۴۰۲ش. | *«نام آزیتا افراشی در جمع بانوان پژوهشگر ایرانی پراستناد»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ آذر ۱۴۰۲ش. | ||
* نامور، زهرا و ورع، نرجس، «جایگاه و نقش علمی زنان در قدرت نرم (مطالعه موردی نقش زنان در ارکان نشریات علمی»، مطالعات قدرت نرم، سال ۱۲، شماره ۱، ۱۴۰۱ش. | *نامور، زهرا و ورع، نرجس، «جایگاه و نقش علمی زنان در قدرت نرم (مطالعه موردی نقش زنان در ارکان نشریات علمی»، مطالعات قدرت نرم، سال ۱۲، شماره ۱، ۱۴۰۱ش. | ||
* Amâncio, Ligia, “Reflections on Science as a Gendered Endeavour: Changes and Continuities”, Social Science Information, Vol.44(1), 2005. | *Amâncio, Ligia, “Reflections on Science as a Gendered Endeavour: Changes and Continuities”, Social Science Information, Vol.44(1), 2005. | ||
* Andersen, Heine, “The Norm of Universalism in Sciences, Social Origins and Gender of Researchers in Denmark”, Journal of Scientometrics, Vol.50(2), 2001. | *Andersen, Heine, “The Norm of Universalism in Sciences, Social Origins and Gender of Researchers in Denmark”, Journal of Scientometrics, Vol.50(2), 2001. | ||
* Bass, Bernard M, Bass and Stogdill‟s Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications, 3rd Ed. London, UK: Free Press, 1990. | *Bass, Bernard M, Bass and Stogdill‟s Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications, 3rd Ed. London, UK: Free Press, 1990. | ||
* Brush, Stephen G, “Women in Science and Engineering”, Journal of American Scientist, Vol.79 (5), 1991. | *Brush, Stephen G, “Women in Science and Engineering”, Journal of American Scientist, Vol.79 (5), 1991. | ||
* Etzkowitz, Henry; Gupta, Namrata, “Women in Science: A Fair Shake?”, Journal of Minerva, Vol.44(2), 2006. | *Etzkowitz, Henry; Gupta, Namrata, “Women in Science: A Fair Shake?”, Journal of Minerva, Vol.44(2), 2006. | ||
* Fiegener, Mark K, “Science and Engineering Degrees: 1966–2010”, Human Resources Statistics Program, 2013. | *Fiegener, Mark K, “Science and Engineering Degrees: 1966–2010”, Human Resources Statistics Program, 2013. | ||
* Fox, Mary Frank; Colatrella, Carol, “Participation, Performance, and Advancement of Women in Academic Science and Engineering: What is at Issue and Why?”, Journal of Technology Transfer, Vol.31, 2006. | *Fox, Mary Frank; Colatrella, Carol, “Participation, Performance, and Advancement of Women in Academic Science and Engineering: What is at Issue and Why?”, Journal of Technology Transfer, Vol.31, 2006. | ||
* Frank, Ellen J, “Chinese Students‟ Perceptions of Women in Management: Will It Be Easier?”, Women in Management Review, Vol.16(7), 2001. | *Frank, Ellen J, “Chinese Students‟ Perceptions of Women in Management: Will It Be Easier?”, Women in Management Review, Vol.16(7), 2001. | ||
* Healy, Geraldine; özbilgin, Mustafa; Aliefendioğlu, Hanife, “Academic Employment and Gender: A Turkish Challenge to Vertical Sex Segregation”, European Journal of Industrial Relations, Vol.11(2), 2005. | *Healy, Geraldine; özbilgin, Mustafa; Aliefendioğlu, Hanife, “Academic Employment and Gender: A Turkish Challenge to Vertical Sex Segregation”, European Journal of Industrial Relations, Vol.11(2), 2005. | ||
* “International Day of Women and Girls in Science, 11 February”, website United Nations, 11 February 2025. | *“International Day of Women and Girls in Science, 11 February”, website United Nations, 11 February 2025. | ||
* Jordan, Richard, “Why we need an International Day?”, Journal of Medical and Surgical Research, Vol.11 (3), 2016. | *Jordan, Richard, “Why we need an International Day?”, Journal of Medical and Surgical Research, Vol.11 (3), 2016. | ||
* Kemelgor, Carol; Etzkowitz, Henry, “Overcoming Isolation: Women's Dilemmas in American Academic Science”, Journal of Minerva, Vol.39, 2001. | *Kemelgor, Carol; Etzkowitz, Henry, “Overcoming Isolation: Women's Dilemmas in American Academic Science”, Journal of Minerva, Vol.39, 2001. | ||
* McGrayne, Sharon Bertsch, Nobel Women in Science: Their Lives, Struggles, and Momentous Discoveries, 2nd ed., Washington D.C.: Joseph Henry Press, 1998. | *McGrayne, Sharon Bertsch, Nobel Women in Science: Their Lives, Struggles, and Momentous Discoveries, 2nd ed., Washington D.C.: Joseph Henry Press, 1998. | ||
* O'Sullivan, Jane; Sheridan, Alison, “Ms Representations: Women, Management,and Popular Culture”, Women in Management Review, Vol.14(1), 1999. | *O'Sullivan, Jane; Sheridan, Alison, “Ms Representations: Women, Management,and Popular Culture”, Women in Management Review, Vol.14(1), 1999. | ||
* Rees, Teresa, “Mainstreaming Gender Equality in Science in the European Union: The ‘ETAN Report’”, Journal of Gender and Education, Vol.13(3), 2001. | *Rees, Teresa, “Mainstreaming Gender Equality in Science in the European Union: The ‘ETAN Report’”, Journal of Gender and Education, Vol.13(3), 2001. | ||
* Settles, H. S; Cortia, L. M; Malley, J; Stewart, A. J; “The Climate for Women in Academic Science: The Good, the Bad, and the Changeable”, Journal of Psychology of Women Quarterly, Vol.30, 2006. | *Settles, H. S; Cortia, L. M; Malley, J; Stewart, A. J; “The Climate for Women in Academic Science: The Good, the Bad, and the Changeable”, Journal of Psychology of Women Quarterly, Vol.30, 2006. | ||
* Sonnert, Gerhard, “Women in Science and Engineering: Advances, Challenges, and Solutions”, In: Selby, C. C. Choices and Successes: Women in Science and Engineering, Annuals of the New York Academy of Sciences, Vol. 869. Women in Science and Engineering: Choices for Success. Proceedings of a conference, New York, Academy of Sciences, 1999. | *Sonnert, Gerhard, “Women in Science and Engineering: Advances, Challenges, and Solutions”, In: Selby, C. C. Choices and Successes: Women in Science and Engineering, Annuals of the New York Academy of Sciences, Vol. 869. Women in Science and Engineering: Choices for Success. Proceedings of a conference, New York, Academy of Sciences, 1999. | ||
* Traves, Gender; Brockbank, Anne; Tomlinson, Frances; “Careers of women managers in the retail industry”, Service Industries Journal, Vol.17 (1), 1997. | *Traves, Gender; Brockbank, Anne; Tomlinson, Frances; “Careers of women managers in the retail industry”, Service Industries Journal, Vol.17 (1), 1997. | ||
* Whaley, Leigh Ann, Women's History as Scientists, Santa Barbara, California: ABC-CLIO, INC, 2003. | *Whaley, Leigh Ann, Women's History as Scientists, Santa Barbara, California: ABC-CLIO, INC, 2003. | ||
