صنعت بدن: تفاوت میان نسخه‌ها

نظریه‌های صنعت فرهنگ مدعی تنزل امور معنوی از جایگاه بلند معنوی به امور عامه‌پسند و کم‌عمق در جهان معاصر هستند.<ref>[https://journals.iau.ir/article_685166.html میریان و همکاران، «تحلیل آدرنویی از نظریه صنعت فرهنگ و کالاسازی در موسیقی ایران از منظر جامعه‌شناسی»، 1400ش، ص72.]</ref> مراد از صنعت بدن ایجاد دگرگونی در بدن انسان‌ها به کمک ابزارها و پیشرفت‌های علمی و صنعتی معاصر <ref>[https://chamal.blogfa.com/post/306/%D8%B2%D9%86%D9%90-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%8C-%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84%D9%90-%D8%B2%D9%86%D9%90-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%D9%90-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%C2%BB%C2%BB%C2%BB-%D8%AD%D8%B3%D9%86-%D9%85%D8%AD%D8%AF%D8%AB%D9%89 محدثی، «زن خودسالار بدیل زن صنعت بدن: بازخوانی نظریـه‌پـردازی اجتماعی شریعتی درباره زن»، 1392ش، ص170.]</ref> به‌منظور کسب مقبولیت اجتماعی بیشتر است. همچنین مراد از صنعت بدن این است که در دنیای معاصر زیباسازی و استفاده سودمند از بدن به دل‌مشغولی انسان‌ها بدل شده و برخلاف گذشته، بدن واقعیت طبیعی صرف به شمار نمی‌رود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1292374/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-1395?q=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%8A%20%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%20%D8%A8%D8%AF%D9%86%3A%20%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%20%D9%83%D9%8A%D9%81%D9%8A%20%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%84%20%D9%88%20%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%8A%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B2%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D9%8A%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%83%D9%86%20%D8%B4%D9%87%D8%B1%20%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&score=16393.441&rownumber=1 محمودی و همکاران، «مطالعه جامعه‌شناختی صنعت بدن: (مطالعه کیفی دلایل و پیامدهای جراحی‌های زیبایی زنان ساکن شهر تهران 1395)»، 1396ش، ص524.]</ref>

شکل‌گیری صنعت بدن دارای فرایند معینی بوده است. از لحاظ تاریخی، در ابتدا تغییرات بدنی توسط پزشکان صورت می‌گرفت و هدف آنها حفظ اشکال طبیعی بدن بوده است؛اما امروزه، این توازن به‌هم خورده و اغلب بخش‌های صنعت بدن به‌نوعی علیه اشکال طبیعی بدن عمل می‌کند و تغییرات زیبایی‌خواهانه بیشتر از تلاش برای اندام طبیعی شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1292374/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-1395?q=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%8A%20%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%20%D8%A8%D8%AF%D9%86%3A%20%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%20%D9%83%D9%8A%D9%81%D9%8A%20%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%84%20%D9%88%20%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%8A%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B2%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D9%8A%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%83%D9%86%20%D8%B4%D9%87%D8%B1%20%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&score=16393.441&rownumber=1 محمودی و همکاران، «مطالعه جامعه‌شناختی صنعت بدن: (مطالعه کیفی دلایل و پیامدهای جراحی‌های زیبایی زنان ساکن شهر تهران 1395)»، 1396ش، ص524.]</ref>

وسایل مرتبط با صنعت بدن در این حوزه به‌اندازه‌ای گسترش یافته است که حتی بیان فهرست‌وار آن دشوار است. نمونه‌هایی از آن عبارتند از تجهیزات مربوط به ژیمناستیک، دستگاه‌های تحریک لاغری، رژیم‌های غذایی و قرص‌های مرتبط با آن، ماساژ، حمام آفتاب، شنا در آب معدنی، سونا، جراحی‌های مختلف، صنایع دستکاری قد، مو، کم یا زیاد کردن حجم بدن، تزریق چربی و لیپوساکشن.<ref>شهابی، صنعت-فرهنگ ظاهرآرایی و زیباسازی بدن در ایران، 1389ش، ص18.</ref>

در دنیای معاصر انسان‌ها هر روزه تغییراتی در بدن خود ایجاد می‌کنند؛ این جریان به‌اندازه‌ای شدت یافته که بدن ساختگی، به‌جای بدن طبیعی اهمیت یافته است. بدن ساختگی توسط کلاس‌های بدن‌سازی و کلینیک‌های زیبایی بازآفرینی شده و اعمالی نظیر کاشت مو، کاشت ناخن و جراحی‌های زیبایی صورت می‌گیرد تا اندازه‌ای بدن تغییر کند یا شکل اولیه و طبیعی آن از بین برود. توجهات اعضای جامعه به بدن به اندازه‌ای اغراق‌آمیز شده است که اندیشمندان از توجهات نابه‌هنجار و غیرمتعارف انسان‌ها به بدن سخن می‌رانند؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1292374/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%AF%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%86-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-1395?q=%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%20%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%8A%20%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%20%D8%A8%D8%AF%D9%86%3A%20%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87%20%D9%83%D9%8A%D9%81%D9%8A%20%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%8A%D9%84%20%D9%88%20%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D9%8A%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D9%8A%20%D8%B2%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D9%8A%20%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%83%D9%86%20%D8%B4%D9%87%D8%B1%20%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&score=16393.441&rownumber=1 محمودی و همکاران، «مطالعه جامعه‌شناختی صنعت بدن: (مطالعه کیفی دلایل و پیامدهای جراحی‌های زیبایی زنان ساکن شهر تهران 1395)»، 1396ش، ص524.]</ref> به‌عنوان مثال جراحی پلاستیک به این معنا است که انسان‌ها می‌توانند چربی، گوشت یا استخوان به بدن خود اضافه یا از آن کم کنند. مایکل جکسون نمونه مشهور این عمل در جهان است. علاوه بر این، برای کسانی که تحمل عمل جراحی ندارند، بدن‌سازی در دسترس است. امروزه نمونه‌های بی‌شمار از این‌گونه افراد در جهان حضور دارند؛ در حالی‌که بدن‌سازی تا همین اواخر در حاشیه قرار داشت و کار انحرافی در ورزش شمرده می‌شد.<ref>.Shiling, The Body and Social Theory, p. 7</ref>

اوقات فراغت تأثیر زیادی بر صنعت بدن دارد. یک مورد آن را بوردیو ذکر می‌کند که در آن صنعت اوقات فراغت و صنعت بدن در تعامل با همدیگر قرار می‌گیرند. از نظر او در دنیای معاصر در برخی مواقع محیط‌های ورزشی و اجتماعی به‌عنوان بازار ازدواج عمل می‌کند. در چنین شرایطی عمل به اقتضائات صنعت بدن پشتوانه اصلی افراد جویای ازدواج است؛ یعنی، صنعت اوقات فراغت فراهم‌کننده مکان و صنعت بدن عامل مؤثر بر موضع کنشگران یک عمل واحد است.<ref>.Shiling, The Body and Social Theory, p. 184</ref>

صنعت بدن دارای برخی بخش‌های مجرمانه نیز است. با توجه به ضعف معنویت و تقویت گرایش‌های مادی چنین تجارتی قابل پیش‌بینی بوده است؛ اما در عین‌حال، حجم و وقایع هولناک مرتبط با این بخش از صنعت بدن توجه بسیاری از محققان را برانگیخته است و تحقیقات جداگانه‌ای را شکل داده است که در نتیجه حوزه مستقلی از جرم‌شناسی ایجاد شده است. در این بخش از صنعت بدن برخی گروه‌های تبه‌کار و بزه‌کار از تجارت با بدن اشخاص یا از تجارت با اعضای بدن انسان‌ها نفع می‌برند. یکی از عوامل رونق یافتن تجارت اعضای بدن گروه‌های تبه‌کار قاچاق انسان و همچنین نقش استعمار در رونق یافتن آن بوده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/987830/%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D9%86-%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D9%88-%D9%85%D9%82%D8%B1%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D8%B5%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7 شاه‌اسماعیلی و سوری، «تجارت اعضای بدن: قوانین و مقررات، فرصت‌ها و تهدیدها»، 1389ش، ص7-8.]</ref> هر چند عوامل رشد صنعت بدن به عوامل فوق منحصر نیست و خلأ قانونی و نابرابری اجتماعی نیز در شمار عوامل شکل‌دهنده این پدیده است.<ref>دوکوسا، «فروش کلیه برای تأمین هزینه زمستان»، 1387ش، ص50.</ref>