برابری در فمینیسم: تفاوت میان نسخه‌ها

نگاهی به اصل [[برابری و فمینیسم|برابری فمینیسم]] و موانع [[اشتغال زنان از منظر اسلام و فمینیسم|اشتغال زنان]]

== درجه مقاله ==

علمی - پژوهشی

جریان‌های [[فمینیست|فمینیستی]] علی‌رغم تكثر خاستگاه‌ها و تعدد نظریات، در یک نقطه مشترک، که مباحث [[زنان]] و مسائل مربوط به آن است، با یکدیگر تلاقی دارند. سیاست‌های حمایتی - اقتصادی از [[زنان]] و [[اشتغال زنان|اشتغال]] ایشان و حربه‌های فرهنگی - اقتصادی در زمینه مصرف و تولید آن، از ابزارهای مؤثری بوده که سبب پیشرفت امواج [[فمینیست|فمینیستی]] گردیده است. مبانی مدرنیته از جمله [[اومانیسم]] و [[سکولاریسم]] نیز بیش‌ترین تأثیر را در آراء [[فمینیست|فمینیستی]] داشته است. اصل [[برابری و فمینیسم|برابری]] از بارزترین جلوه‌های [[اومانیسم]] است. در مباحث [[فمینیست|فمینیستی]]، بر انواع [[برابری و فمینیسم|برابری]]، همچون [[برابری و فمینیسم|برابری]] ظاهری، تناسبی، اخلاقی و توزیعی بسیار تأکید می‌شود. در این مقاله، ضمن بیان اصل [[برابری و فمینیسم|برابری]] [[فمینیست|فمینیستی]] و طرح انواع آن، موانع و مشکلات نابرابری [[اشتغال زنان]] از نظر [[فمینیسم]] مورد بررسی قرار گرفته و به مباحث مربوط به ساختار انگیزشی و رهیافت‌های وضعیتی و نظرات تحلیل‌گران شبکه‌های اجتماعی در رابطه با برابری و نابرابری شغلی [[زنان]] پرداخته شده است.

==کلیدواژگان==  

[[فمینیسم]]، اصل [[برابری و فمینیسم|برابری]]، [[اشتغال زنان]]، [[اومانیسم]]، زمینه‌های اقتصادی، سیاست‌های حمایتی.

در هر تحقیق و پژوهش، بیان معنای لغوی و اصطلاحی موضوع تحقیق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بدین روی، ضروری است در ابتدا، به تبیین معنای [[فمینیسم]] در لغت و اصطلاح بپردازیم. آن‌چه درباره معنای لغوی [[فمینیسم]] مسلم است این‌که واژه مورد نظر لغتی فرانسوی است که برای بیان کیفیات [[زنانه]] به کار رفته. اما درباره این‌که این واژه اولین بار چه زمانی مطرح شده، اختلاف نظراتی وجود دارد. [[فمینیسم]] اصطلاحی است که [[فمینیست|فمینیست‌]]های فرهنگی و ذات‌گرا برای توصیف ایدئولوژی برتری [[جنس]] [[زن]] به کار می‌برند. [[فمینیسم]] واژه‌ای است که برای بیان عقیده‌های خاص و دفاع از [[حقوق]] برابر [[زنان]] بر اساس [[برابری و فمینیسم|برابری]] [[جنس و جنسیت|جنسی]] به کار رفته است.

از تعاریف مذکور، می‌توان دریافت که [[فمینیسم]] دارای تعریف مشخصی نیست؛ چرا که گاه به یک جنبش و فعالیت برای احقاق [[حقوق زنان]]، و گاه دیگر به یک نظریه در باب [[برابری و فمینیسم|برابری]] [[زن]] و [[مرد]] در تمام شئون حيات، اطلاق می‌گردد.

آنچه [[فمینیست|فمینیست‌ها]] را در یک نقطه مشترک به هم می‌رساند بحث [[زن]] و مسائل مربوط به اوست؛ چراکه تمام [[فمینیست|فمینیست‌ها]] بر این نکته اذعان دارند که [[زنان]] به دلیل [[زن]] بودن خویش، در موقعیت تبعیض و فرودستی نسبت به [[مردان]] قرار گرفته‌اند و در همه عرصه‌ها نادیده گرفته شده‌اند.

نویسنده در مقاله حاضر به بیان موضوعات زیر پرداخته است:

=== زمینه‌های ظهور [[فمینیسم]] ===

زمینه‌های اقتصادی: انقلاب صنعتی و تبدیل نظام فئودالی به سرمایه‌داری و فراز و فرودهای نظام سرمایه‌داری یکی از عمده‌ترین عوامل مؤثر بر وضعیت [[زنان]] بوده است. پیشرفت فناوری در سال‌های ۱۷۷۵ تا ۱۸۲۵، چنان دگرگونی در وضعیت کار و تولید به وجود آورد که برای تبیین آن نمی‌توان واژه‌ای جز انقلاب صنعتی را مناسب دانست. اساسی‌ترین تحولی که انقلاب صنعتی در وضعیت [[زنان]] به وجود آورد، تبدیل نظام تولید خانگی به کارخانه‌های تولیدی بود که همین امر موجب تفکیک کار دست مزدی در عرصه عمومی و کار غیر دست مزدی در عرصه خصوصی گردید.

زمینه‌های فرهنگی: اگر عمده‌ترین نقش نظام سرمایه‌داری در تولید کالاهای مصرفی باشد، بنابراین، مصرف‌گرایی و تبلیغ آن نیز به اصلی‌ترین هدف نظام سرمایه‌داری تبدیل می‌شود. نظام سرمایه‌داری  به خوبی دریافته است که برای این دو منظور مصرف‌گرایی و تبلیغ آن [[زنان]] بهترین وسیله و ابزار هستند؛ چراکه [[زنان]] می‌توانند به عنوان مصرف‌کنندگان کالاهای تولیدی، بهترین و فعال‌ترین مخاطبان نظام سرمایه‌داری باشند.

در مجموع، [[فمینیسم]] هرچند دارای وحدت و انسجام نبود، ولی امواج نوین [[فمینیست|فمینیستی]] به صورت نیرومندتری ظهور می کرد و تحلیل‌های متنوعی درباره سرکوب [[زنان]] و راه‌های مبارزه برای آزادی [[زنان]] ارائه می‌داد.

همان‌گونه که اشاره شد، اومانیسم را می‌توان به عنوان [[مادر]] تمام تفکرات عصر نوین بر شمرد. اگر چه [[اومانیسم]] و [[سکولاریسم]] اغلب به عنوان تفکراتی مجزا بررسی می‌شوند، ولی در واقع، [[اومانیسم]] بدون [[سکولاریسم]] و [[سکولاریسم]] بدون [[اومانیسم]] قابل ریشه‌یابی نیست. کشفیات جدید علمی ابتدا انسان را از بند غل و زنجیرهای تفکر سنتی، که به شدت تحریف شده بود و در مواردی مطلوب اربابان کلیسا به کار گرفته می‌شد، رهانید و در مقابل، جلوه‌های مخفی قدرت تفکر و اندیشه مستقل را به انسان ارزانی کرد. اولین جلوه اجتماعی تفکر [[اومانیستی]] را می‌توان در نفی فئودال‌ها و قدرت بی چون و چرای روحانیت کلیسا مشاهده کرد.

[[اومانیسم]] و [[سکولاریسم]]، که در اروپا متولد شدند، سر منشأ بسیاری از اندیشه‌های بعدی از جمله آزادی و [[برابری و فمینیسم|برابری]] گردیدند. [[اومانیسم]] در جنبه‌های تأكید بر اصالت فردی خویش، ریشه تفکراتی همانند [[لیبرالیسم]] و [[کاپیتالیسم]]، و در جنبه‌های اصالت اجتماعی خویش، اساس و بنیان تفکراتی همانند [[سوسیالیسم]] و [[مارکسیسم]] است.

=== [[برابری و فمینیسم|برابری]] ===

یکی از بارزترین جلوه‌های [[اومانیسم]]، بحث [[برابری و فمینیسم|برابری]] است که به شدت با [[فمینیسم]] در دوران مدرنیته گره خورده است. [[برابری و فمینیسم|برابری]] یکی از ارکان اساسی شکل‌گیری قوانین مدنی کشورهایی همچون فرانسه پس از انقلاب سال ۱۷۹۱ بوده و با معنای گسترده و وسیع خویش، الهام بخش بسیاری از جنبش‌های قرن ۱۹ و ۲۰ در اروپا و آمریکا گردیده است.

در همین‌جا، باید خاطر نشان ساخت که بحث [[برابری و فمینیسم|برابری]] یکی از بحث‌های فلسفه سیاسی است که به نحو پیچیده‌ای با مباحث عدالت، آزادی و [[لیبرالیسم]] در هم تنیده است. در ابتدای بحث [[برابری و فمینیسم|برابری]]، ارائه تعریفی روشن شاید تا حدی از هرج و مرج شایع درباره واژه [[برابری و فمینیسم|برابری]] بکاهد. تعریف، واژه [[برابری و فمینیسم|برابری]] بر یک ارتباط دو سویه دلالت دارد؛ به این معنا که [[برابری و فمینیسم|برابری]] ناظر به یک رابطه دو جانبه در میان دو گروه از اشیا، افراد، فرایندها و یا محورهایی است که با لحاظ نمودن یک یا چند شاخصه معین، دارای کیفیتی برابر باشند، اگرچه در وجوه دیگر، کیفیت [[برابری و فمینیسم|برابری]] موجود نباشد.

[[فمینیسم]] با تکیه بر اصل [[برابری و فمینیسم|برابری]] [[زن]] و [[مرد]] و به داعیه دفاع از [[حقوق زن]]، در همه زمینه‌های اقتصادی، با زمينه‌ها و جریاناتی که سبب نابرابری در مشاغل، رده‌بندی شغلی، [[حقوق]] نابرابر و هر نوع تبعیض کاری می‌شود، مبارزه می‌کند.

البته اسلام نیز با بسیاری از تبعیض‌های کاری و پرداخت [[حقوق]] نابرابر مخالفت می‌کند و مالکیت اقتصادی را به همان میزان که برای [[مرد]] به رسمیت می‌شناسد، برای [[زن]] نیز به رسمیت می‌شناسد. [[زن]] مالک مستقل املاک و اموال خویش است و ثبوت حق فعالیت اقتصادی برای [[زن]]، مسلم است و مورد استثنایی آن در فقه نیز رعایت عدالت و سایر [[حقوق زن]] ذکر گردیده است. آن‌چه نظرگاه اسلام و [[فمینیسم]] را در مسئله [[اشتغال زنان از منظر اسلام و فمینیسم|اشتغال]] از یکدیگر جدا می‌کند این است که [[فمینیسم]] تفاوت‌های [[جنس و جنسیت|جنسی]] و فیزیولوژی و نوع علایق و سلایق و توانمندی‌های [[مردانه]] و [[زنانه]] را نادیده می‌گیرد؛ ولی اسلام با توجه به این نوع تفاوت‌ها، اولویت‌هایی را درباره مشاغل و طبقه‌بندی مشاغل توصیه می‌نماید و برای [[زنان]]، شغل‌هایی را متناسب با شئونات آن‌ها پیشنهاد می‌دهد و شوهران را مکلف می‌کند که در صورت تقاضای [[زنان]]، در مقابل شغل خانه‌داری و فرزندداری ایشان، دستمزد قرار دهند.

۱. از نظر [[فمینیسم]]: سه نوع مانع و مشکل از لحاظ تحلیلی، در [[اشتغال زنان]] مؤثرند: اول كم و کیف«هنجارهای» غالب در زمان و مکانی خاص؛ دوم کم و کیف«تعاریف» رایج؛ و سوم کم و کیف«نظام پاداش و جزا» حاکم. این سه اگر چه از لحاظ تحلیلی متفاوتند، اما به لحاظ تجربی، یک کل واحد را تشکیل می‌دهند.

و هر جامعه‌ای به رغم دارا بودن کنش‌گران زیاد، به دو کنش‌گر اصلی قابل تقسیم است: اول کنش‌گر برتر(بالادست مقتدر، کارفرما) و دوم کنش‌گر فروتر(زیردست، نامقتدر و متعهد). معیار تفکیک این دو از همدیگر، میزان دارا بودن منزلت، قدرت، ثروت و دانش است. این‌ها ناشی از قرار گرفتن شخص در مواضع اجتماعی است. مواضع اجتماعی، خود برحسب دو عامل متفاوت تجزیه می‌شود: عوامل اسمی و عوامل درجه‌بندی شده. عوامل اسمی مواضع کنش‌گران را برحسب دارا بودن صفات اسمی(فاقد رتبه) همچون [[جنس]]، قوم و مانند آن تفکیک می‌کند. عوامل درجه‌بندی شده مواضع کنش‌گران را برحسب دارا بودن صفات درجه‌بندی شده(توانایی جسمی، توانایی فکری و مانند آن) تفکیک می‌کند. این دو عوامل با همدیگر همبستگی دارند.

۲. از نظر ساختار انگیزشی [[زنان]]: انگیزش کاری شامل مجموعه‌ای از نیروهای درونی و بیرونی است که رفتار اقدام به [[اشتغال زنان|اشتغال]]، از آن نیروها ناشی می‌شود. این تعریف شامل موانع بیرونی از قبیل نیاز به نیروی کار، نظام پاداش و جزای سازمانی، و ماهیت کار واگذار شده به [[زنان]] و نیروهای درونی نهفته در خود [[زنان]] شامل نیازهای فردی و علایق و مانند آن است. به رغم طرفداران این دیدگاه، اقدام به [[اشتغال زنان|اشتغال]] در بخش‌های دولتی، بیشتر از نیروهای درونی تأثیر می‌پذیرد تا از نیروهای بیرونی. روابط اجتماعی مورد انتظار در محیط کاری و امکان اقناع نیازها از جمله عوامل انگیزش درونی ترغیب [[زنان]] به [[اشتغال زنان|اشتغال]] در بخش‌های دولتی است.

[[برابری و فمینیسم|برابری]] از جلوه‌های ظاهری [[اومانیسم]] است و ارتباط [[برابری و فمینیسم|برابری]] و عدالت، مقیاس‌های [[برابری و فمینیسم|برابری]]، محدودیت‌های [[برابری و فمینیسم|برابری]]، جایگاه [[برابری و فمینیسم|برابری]]، جایگاه [[برابری و فمینیسم|برابری]] محیط و نظریه عدالت از قلمروهای بحث برانگیز مباحث [[برابری و فمینیسم|برابری]] است که پردامنه‌ترین بحث‌های مربوط به [[زنان]]، به خصوص مباحث [[فمینیست|فمینیستی]]، را در بر گرفته است. بحث [[برابری و فمینیسم|برابری]] از پیچیده‌ترین بحث‌های فلسفه سیاسی است که مباحث آزادی، عدالت و [[لیبرالیسم]] را در خود دارد.

 

[[رده:علوم اجتماعی]]