بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
==امنیت زنان در شهر== | ==امنیت زنان در شهر== | ||
شهر در عین حال که به بازیابی هویت زنان کمک کرده، در برخی زمینه‌ها نیز محدودیت‌هایی برای آنان ایجاد کرده است. در دوران گذشته، فضاهای عمومی مشترک میان زنان و مردان، مانند مساجد، تکایا، مراسم تعزیه، امامزاده‌ها و بازارها، بستری برای حضور اجتماعی زنان فراهم می‌کردند. ویژگی بارز این مکان‌ها | شهر در عین حال که به بازیابی هویت زنان کمک کرده، در برخی زمینه‌ها نیز محدودیت‌هایی برای آنان ایجاد کرده است. در دوران گذشته، فضاهای عمومی مشترک میان زنان و مردان، مانند مساجد، تکایا، مراسم تعزیه، امامزاده‌ها و بازارها، بستری برای حضور اجتماعی زنان فراهم می‌کردند. ویژگی بارز این مکان‌ها [[امنیت زنان در فضای شهری]] بود؛ اما امروزه فضاهای امن، مشابه گذشته برای زنان وجود ندارد. این تغییر را می‌توان در نگرش کنونی زنان به محیط‌های شهری مشاهده کرد؛ جایی که آنان فضاها را به امن و ناامن تقسیم‌بندی می‌کنند. در حالی‌که در گذشته، محله‌ها به‌عنوان حریم امن زنان شناخته می‌شدند و چنین تقسیم‌بندی‌هایی در مورد آنها وجود نداشت.<ref>- [https://ensani.ir/file/download/article/1602059648-10314-99-275.pdf مولایی و لطفی، «نقش زنان در شکل‌گیری فضای شهری»، 1398ش، ص79.]</ref> | ||
==تفکیک جنسیتی فضاهای شهری== | ==تفکیک جنسیتی فضاهای شهری== | ||
حضور زنان در شهر دارای پیامدهای هویتی، منزلتی، فرهنگی و اجتماعی بوده است. به همین جهت در کشورهای اسلامی راه‌حل‌هایی برای این مسئله طراحی شده است که مسئله [[تفکیک جنسیتی]] در فضاهای عمومی یکی از آن راه‌حل‌ها بوده است. در مورد کارآیی تفکیک جنسیتی در شهرها نظریات مختلفی وجود دارد. برخی محققان تفکیک جنسیتی را یک نیاز برای حضور اجتماعی زنان و مقدمه حضور بیشتر آنان در فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌دانند.<ref>- مدنی‌پور، طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندهای اجتماعی-مکانی، 1379ش، ص50.</ref> | حضور زنان در شهر دارای پیامدهای هویتی، منزلتی، فرهنگی و اجتماعی بوده است. به همین جهت در کشورهای اسلامی راه‌حل‌هایی برای این مسئله طراحی شده است که مسئله [[تفکیک جنسیتی]] در فضاهای عمومی یکی از آن راه‌حل‌ها بوده است. در مورد کارآیی [[تفکیک جنسیتی]] در شهرها نظریات مختلفی وجود دارد. برخی محققان تفکیک جنسیتی را یک نیاز برای حضور اجتماعی زنان و مقدمه حضور بیشتر آنان در فعالیت‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌دانند.<ref>- مدنی‌پور، طراحی فضای شهری: نگرشی بر فرآیندهای اجتماعی-مکانی، 1379ش، ص50.</ref> | ||
برخی دیگر از محققان نیز معتقدند حضور تفکیک‌شده باعث تصاحب خدمات عمومی، نظیر ورزش و گذران اوقات | برخی دیگر از محققان نیز معتقدند حضور تفکیک‌شده باعث تصاحب خدمات عمومی، نظیر [[ورزش بانوان|ورزش]] و گذران [[اوقات فراغت زنان|اوقات فراغت]]، از سوی زنان خواهد شد؛ اما در عین حال چنین رویه‌ای فضاهای عمومی را از فضای اجتماعی بودن محروم می‌کند و در چنین فضاهایی نیازهای اجتماعی زنان مرتفع نخواهد شد. پس باید به جای تفکیک فضاها تأمین امنیت عمومی برای زنان یک هدف معتبر و مؤکد باشد. به نظر آنها در کشورهای اسلامی از جمله ایران، تفکیک‌های جنسیتی باید نیازسنجی شود و در عین‌حال تفاوت‌ها و شباهت‌های زنان و مردان در نظر گرفته شود؛ مثلاً در حالی‌که بخش‌های زنانه وسایل حمل‌ونقل عمومی ایران جواب‌گوی نیاز زنان نیست، بخش مردانه آن اکثرا خالی می‌ماند.<ref>- [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/468558/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%81%D8%B6%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C تمدن، «زنان و فضاهای شهری»، 1387ش، ص22-23.]</ref> | ||
نظریه سوم، بر اساس نظرخواهی از مردم، بیان می‌کند که افراد در شرایطی که زنان جدا از خانواده حضور دارند، مانند اتوبوس‌ها و مترو، از تفکیک جنسیتی استقبال می‌کنند و آن را برای [[امنیت اجتماعی زنان|امنیت زنان]] ضروری می‌دانند. در چنین مواردی، زنان و خانواده‌های آنها در صورت عدم تفکیک، احساس ناامنی می‌کنند؛ اما در فضاهایی که سایر اعضای خانواده همراه زنان هستند، مانند پارک‌ها، تفکیک را غیرضروری و حتی مخل زندگی اجتماعی و دارای پیامدهای منفی می‌دانند.<ref>- [https://www.jgfs.ir/article_14991_ebec182528649f424363602cbc051844.pdf غیاثوند، «تأثیر فضاهای شهری مدرن بر بازاندیشی هویت جنسی زنان»، 1393ش، ص89.]</ref> | نظریه سوم، بر اساس نظرخواهی از مردم، بیان می‌کند که افراد در شرایطی که زنان جدا از خانواده حضور دارند، مانند اتوبوس‌ها و مترو، از تفکیک جنسیتی استقبال می‌کنند و آن را برای [[امنیت اجتماعی زنان|امنیت زنان]] ضروری می‌دانند. در چنین مواردی، زنان و خانواده‌های آنها در صورت عدم تفکیک، احساس ناامنی می‌کنند؛ اما در فضاهایی که سایر اعضای خانواده همراه زنان هستند، مانند پارک‌ها، تفکیک را غیرضروری و حتی مخل زندگی اجتماعی و دارای پیامدهای منفی می‌دانند.<ref>- [https://www.jgfs.ir/article_14991_ebec182528649f424363602cbc051844.pdf غیاثوند، «تأثیر فضاهای شهری مدرن بر بازاندیشی هویت جنسی زنان»، 1393ش، ص89.]</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
==تأثیر شهر بر حیات زنانه در ایران== | ==تأثیر شهر بر حیات زنانه در ایران== | ||
در شهرهای ایران، فضاهای تفکیک‌شده‌ای مانند پارک‌های زنانه به بخشی از زندگی شهری تبدیل شده‌اند. این فضاهای اختصاصی زنان تأثیرات قابل توجهی بر ابعاد مختلف زندگی آنان داشته‌اند. یکی از این تأثیرات، مسئله «[[مدیریت بدن]]» است. در این محیط‌ها، زنان شهری با ایجاد ارتباط بین «بدن ذهنی» و | در شهرهای ایران، فضاهای تفکیک‌شده‌ای مانند پارک‌های زنانه به بخشی از زندگی شهری تبدیل شده‌اند. این فضاهای اختصاصی زنان تأثیرات قابل توجهی بر ابعاد مختلف زندگی آنان داشته‌اند. یکی از این تأثیرات، مسئله «[[مدیریت بدن]]» است. در این محیط‌ها، زنان شهری با ایجاد ارتباط بین «بدن ذهنی» و «[[بدن اجتماعی]]» سعی می‌کنند با تنظیم ظاهر خود، جوان‌تر به نظر برسند. | ||
همچنین، استقبال زنان از فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی در این فضاها نشان‌دهنده تلاش آنان برای بازتعریف هویت زنانه در عرصه شهری است. جنبه دیگر تأثیر این فضاها، نمایش جنسیت است. زنان در محیط‌های زنانه، با حضور فعال و رؤیت‌پذیر، به اشتراک‌گذاری آزادانه احساسات زنانه با هم‌نوعان خود می‌پردازند. در این فضاها، آنان می‌توانند هویت شهری مدرن را با سهولت بیشتری تجربه کنند؛ چرا که در غیاب نگاه مردانه، احساس فرودستی نمی‌کنند. بر اساس نظریه گافمن، زنان در این محیط‌ها از طریق نمایش‌های جنسیتی، هویت زنانه خود را تقویت و مرزهای مشخصی با جنسیت مردانه ترسیم می‌کنند. | همچنین، استقبال زنان از فعالیت‌های اجتماعی و ورزشی در این فضاها نشان‌دهنده تلاش آنان برای بازتعریف هویت زنانه در عرصه شهری است. جنبه دیگر تأثیر این فضاها، نمایش جنسیت است. زنان در محیط‌های زنانه، با حضور فعال و رؤیت‌پذیر، به اشتراک‌گذاری آزادانه احساسات زنانه با هم‌نوعان خود می‌پردازند. در این فضاها، آنان می‌توانند هویت شهری مدرن را با سهولت بیشتری تجربه کنند؛ چرا که در غیاب نگاه مردانه، احساس فرودستی نمی‌کنند. بر اساس نظریه گافمن، زنان در این محیط‌ها از طریق نمایش‌های جنسیتی، هویت زنانه خود را تقویت و مرزهای مشخصی با جنسیت مردانه ترسیم می‌کنند. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==نگاه زنانه در طراحی شهر== | ==نگاه زنانه در طراحی شهر== | ||
زنان از حساسیت و دقت بالاتری نسبت به مردان در پردازش جزئیات برخوردار هستند. آنان دارای ادراک حسی پیشرفته‌تری در زمینه‌های بینایی، شنوایی و بویایی هستند که این ویژگی، توانایی آنان را در طراحی بصری و توجه به عناصر حسی افزایش می‌دهد. در حوزه طراحی شهری، زنان در تشخیص رنگ‌ها، نورپردازی، ترکیب‌بندی رنگی و تأمین روشنایی باکیفیت، دقت و ظرافت بیشتری از خود نشان می‌دهند. این قابلیت‌های منحصربه‌فرد، اهمیت مشارکت زنان در طراحی و معماری شهری را برجسته می‌سازد و می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد شهرهای امن‌تر داشته باشد.<ref>- [https://ensani.ir/file/download/article/1602059648-10314-99-275.pdf مولایی و لطفی، «نقش زنان در شکل‌گیری فضای شهری»، 1398ش، ص80-81.]</ref> | [[تفاوت‌های جسمی زن و مرد|تفاوت‌های جسمی زنان و مردان]] در نگرش آنها به طراحی شهری موثر است. زنان از حساسیت و دقت بالاتری نسبت به مردان در پردازش جزئیات برخوردار هستند. آنان دارای ادراک حسی پیشرفته‌تری در زمینه‌های بینایی، شنوایی و بویایی هستند که این ویژگی، توانایی آنان را در طراحی بصری و توجه به عناصر حسی افزایش می‌دهد. در حوزه طراحی شهری، زنان در تشخیص رنگ‌ها، نورپردازی، ترکیب‌بندی رنگی و تأمین روشنایی باکیفیت، دقت و ظرافت بیشتری از خود نشان می‌دهند. این قابلیت‌های منحصربه‌فرد، اهمیت مشارکت زنان در طراحی و معماری شهری را برجسته می‌سازد و می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ایجاد شهرهای امن‌تر داشته باشد.<ref>- [https://ensani.ir/file/download/article/1602059648-10314-99-275.pdf مولایی و لطفی، «نقش زنان در شکل‌گیری فضای شهری»، 1398ش، ص80-81.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
