خط ۲: | خط ۲: | ||
[[بلوغ]] در لغت رسيدن كودك به سنّ تكليف و در اصطلاح عبارت است از پايان دوران كودكى فرد و رسيدن وى به سنّى كه اهليّت توجّه تكليف پيدا كرده، ملزم به رعايت قوانين شرعى می گردد. در فقه از اين عنوان در باب حجر از جهات مختلف و در بسيارى از ابواب ديگر به عنوان شرط تكليف، منصب يا برخى احكام وضعى، به نحو خاص سخن رفته است. | [[بلوغ]] در لغت رسيدن كودك به سنّ تكليف و در اصطلاح عبارت است از پايان دوران كودكى فرد و رسيدن وى به سنّى كه اهليّت توجّه تكليف پيدا كرده، ملزم به رعايت قوانين شرعى می گردد. در فقه از اين عنوان در باب حجر از جهات مختلف و در بسيارى از ابواب ديگر به عنوان شرط تكليف، منصب يا برخى احكام وضعى، به نحو خاص سخن رفته است. | ||
==نشانه هاى بلوغ== | ==نشانه هاى [[بلوغ]]== | ||
بلوغ به عنوان يكى از شرايط تكليف در فقه جايگاه ويژهاى دارد؛ بدين جهت، سنّ بلوغ، سنّ تكليف ناميده شده است. در شرع مقدّس براى بلوغ نشانه هايى تعيين شده كه وجود هريك از آنها دليل بر بالغ شدن فرد است. برخى از اين نشانه ها مشترك ميان دختر و پسر و برخى خاصّ دختر است. | [[بلوغ]] به عنوان يكى از شرايط تكليف در فقه جايگاه ويژهاى دارد؛ بدين جهت، سنّ بلوغ، [[سنّ تكليف]] ناميده شده است. در شرع مقدّس براى [[بلوغ]] نشانه هايى تعيين شده كه وجود هريك از آنها دليل بر بالغ شدن فرد است. برخى از اين نشانه ها مشترك ميان دختر و پسر و برخى خاصّ دختر است. | ||
===نشانه هاى مشترك=== | ===نشانه هاى مشترك=== | ||
*'''روييدن مو بر شرمگاه''': روييدن موى درشت بر شرمگاه (موى زهار) نشانه بلوغ به شمار مىرود. در اينكه روييدن موى صورت (ريش) و برآمدن شارب (سبيل) نشانه بلوغ است يا نه اختلاف می باشد. | *'''روييدن مو بر شرمگاه''': روييدن موى درشت بر شرمگاه (موى زهار) نشانه [[بلوغ]] به شمار مىرود. در اينكه روييدن موى صورت (ريش) و برآمدن شارب (سبيل) نشانه [[بلوغ]] است يا نه اختلاف می باشد.نيز در اينكه روييدن مو سبب بلوغ است يا دليل و كاشف از تحقّق بلوغ پيش از آن، كلمات فقها مختلف است. نظر دوم به مشهور نسبت داده شده است. | ||
نيز در اينكه روييدن مو سبب بلوغ است يا دليل و كاشف از تحقّق بلوغ پيش از آن، كلمات فقها مختلف است. نظر دوم به مشهور نسبت داده شده است. | *'''[[احتلام]]''': يعنى بيرون آمدن منىّ. مراد توانايى جسمانى فرد براى خروج منىّ است؛ بدين معنا كه اگر بخواهد می تواند از راه [[آميزش]] يا [[استمناء]] از خود، منّى خارج نمايد هرچند بالفعل منىّ از او خارج نشده باشد. البتّه [[احتلام]] تنها در زمانى نشانه [[بلوغ]] به شمار می رود كه [[بلوغ]] در شخص محتمل باشد. در غير اين صورت- بنابر تصريح برخى- اعتبارى به خروج مايعى با ويژگيهاى منىّ نيست. | ||
*'''احتلام''': يعنى بيرون آمدن منىّ. مراد توانايى جسمانى فرد براى خروج منىّ است؛ بدين معنا كه اگر بخواهد می تواند از راه آميزش يا استمناء از خود، منّى خارج نمايد هرچند بالفعل منىّ از او خارج نشده باشد. البتّه احتلام تنها در زمانى نشانه بلوغ به شمار می رود كه بلوغ در شخص محتمل باشد. در غير اين صورت- بنابر تصريح برخى- اعتبارى به خروج مايعى با ويژگيهاى منىّ نيست. | |||
*'''سن''': سنّ بلوغ بنابر مشهور در پسر پانزده و در دختر نه سال تمام قمرى است. | *'''سن''': سنّ بلوغ بنابر مشهور در پسر پانزده و در دختر نه سال تمام قمرى است. | ||
چنانچه تا آن زمان هيچ يك از دو نشانه پيشين تحقّق نيافته باشد با رسيدن به سنّ ياد شده حكم به بلوغ فرد می شود. برخى سنّ بلوغ پسر را آغاز پانزده سالگى و برخى ديگر ابتداى چهارده سالگى و بعضى سنّ بلوغ دختر را اتمام ده سال دانسته اند. <ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج2، ص: 135</ref> | چنانچه تا آن زمان هيچ يك از دو نشانه پيشين تحقّق نيافته باشد با رسيدن به سنّ ياد شده حكم به بلوغ فرد می شود. برخى سنّ [[بلوغ]] پسر را آغاز پانزده سالگى و برخى ديگر ابتداى چهارده سالگى و بعضى سنّ [[بلوغ]] دختر را اتمام ده سال دانسته اند. <ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج2، ص: 135</ref> | ||
===نشانه هاى ويژه بلوغ دختران === | ===نشانه هاى ويژه بلوغ دختران === | ||
# '''حيض''': نخستين عادت ماهانه دختر نشانه تحقّق بلوغ پيش از آن است. | # '''[[حيض]]''': نخستين [[عادت ماهانه]] دختر نشانه تحقّق بلوغ پيش از آن است. | ||
# '''باردارى''': باردارى از آن جهت نشانه بلوغ به شمار رفته كه كاشف از خروج منىّ است. | # '''[[باردارى]]''': باردارى از آن جهت نشانه [[بلوغ]] به شمار رفته كه كاشف از خروج منىّ است. | ||
در موارد شك در تحقّق | در موارد شك در تحقّق [[بلوغ]]، اصل عدم آن است. | ||
==راههاى اثبات بلوغ== | ==راههاى اثبات بلوغ== | ||
براى اثبات بلوغ سه راه ذكر شده است. | براى اثبات بلوغ سه راه ذكر شده است. |