بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
براي سنخ‌شناسي زيارت می‌توان از مؤلفه‌ها و ابعاد تجربه زيارت در سه بعد انديشه‌ها، كنش‌ها و احساسات و عواطف بهره برد. این ابعاد در تناظر با ابعاد كلي دينداري تعریف می‌شود و به ميزاني كه هر زائر در یک بُعد يا مؤلفه‌هایی از تجربه زيارت داراي تقيد بيشتر به گونه‌ها و اشكالِ سنتيِ دين‌ورزي باشد، يك دسته خاص از زيارت را تجربه می‌کند و در دسته‌بندی جداگانه‌ای قرار می‌گیرد.<ref>[[پویافر، «سنخ‌شناسی زیارت؛ مطالعه‌ای در میان زایران حرم رضوی»، ۱۳۹۷ش، ص۱۰۱.|https://ensani.ir/file/download/article/1586592508-9792-97-3-4.pdf]]</ref> | براي سنخ‌شناسي زيارت می‌توان از مؤلفه‌ها و ابعاد تجربه زيارت در سه بعد انديشه‌ها، كنش‌ها و احساسات و عواطف بهره برد. این ابعاد در تناظر با ابعاد كلي دينداري تعریف می‌شود و به ميزاني كه هر زائر در یک بُعد يا مؤلفه‌هایی از تجربه زيارت داراي تقيد بيشتر به گونه‌ها و اشكالِ سنتيِ دين‌ورزي باشد، يك دسته خاص از زيارت را تجربه می‌کند و در دسته‌بندی جداگانه‌ای قرار می‌گیرد.<ref>[[پویافر، «سنخ‌شناسی زیارت؛ مطالعه‌ای در میان زایران حرم رضوی»، ۱۳۹۷ش، ص۱۰۱.|https://ensani.ir/file/download/article/1586592508-9792-97-3-4.pdf]]</ref> | ||
گونه‌های تجربه زیارت زائران در قالب سنخ‌های زیارت شامل ۵ دسته زیارت سنت‌گرا-عادت‌گرا، زیارت شریعت‌گرا-مناسک‌گرا، زیارت عاطفه‌گرا-معناگرا، زیارت مبادله‌گرا-کارکردگرا و نهایتاْ زیارت عقلانیت‌گرا-بازاندیش در نظر گرفته می‌شوند.<ref>[[پویافر، «سنخ‌شناسی زیارت؛ مطالعه‌ای در میان زایران حرم رضوی»، ۱۳۹۷ش، ص۱۰۳-۱۰۲.|https://ensani.ir/file/download/article/1586592508-9792-97-3-4.pdf]]</ref> | گونه‌های تجربه زیارت زائران در قالب سنخ‌های زیارت شامل ۵ دسته زیارت سنت‌گرا-عادت‌گرا، زیارت شریعت‌گرا-مناسک‌گرا، زیارت عاطفه‌گرا-معناگرا، زیارت مبادله‌گرا-کارکردگرا و نهایتاْ زیارت عقلانیت‌گرا-بازاندیش<ref group="دیدگاه">لازم است این گونه‌های پنجگانه را کمی توضیح دهید.</ref> در نظر گرفته می‌شوند.<ref>[[پویافر، «سنخ‌شناسی زیارت؛ مطالعه‌ای در میان زایران حرم رضوی»، ۱۳۹۷ش، ص۱۰۳-۱۰۲.|https://ensani.ir/file/download/article/1586592508-9792-97-3-4.pdf]]</ref> | ||
==زیارت؛ حق مشترک مردان و زنان<ref group="دیدگاه">عبارت حق مشترک مردان و زنان حذف شود</ref> در اسلام== | ==زیارت؛ حق مشترک مردان و زنان<ref group="دیدگاه">عبارت حق مشترک مردان و زنان حذف شود</ref> در اسلام== | ||
در اسلام، مردان و زنان در زیارت قبور بستگان خود و صالحان و اولیای الهی حکم یکسانی دارند، مگر در مواردی که دلیل خاصی بر تفاوت وجود داشته باشد.<ref group="دیدگاه">نیازمند ارجاع</ref> | در اسلام، مردان و زنان در زیارت قبور بستگان خود و صالحان و اولیای الهی حکم یکسانی دارند، مگر در مواردی که دلیل خاصی بر تفاوت وجود داشته باشد.<ref group="دیدگاه">نیازمند ارجاع</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
هیچ روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر عدم جواز زیارت قبور به طور عام و حضور زنان زائر در اماکن مقدس و زیارتگاه‌ها به طور خاص وجود ندارد و با توجه به صراحت در روایات، تفاوتی میان مردان و زنان نیست.<ref>زارعی سبزواری، زیارت در نگاه شریعت، ۱۳۸۶ش، ص۲۰.</ref> | هیچ روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر عدم جواز زیارت قبور به طور عام و حضور زنان زائر در اماکن مقدس و زیارتگاه‌ها به طور خاص وجود ندارد و با توجه به صراحت در روایات، تفاوتی میان مردان و زنان نیست.<ref>زارعی سبزواری، زیارت در نگاه شریعت، ۱۳۸۶ش، ص۲۰.</ref> | ||
==زیارت زنان از نگاه فقهای مذاهب اسلامی== | ==زیارت زنان از نگاه فقهای مذاهب اسلامی<ref group="دیدگاه">دیدگاه برخی از فقهای شیعه هم اضافه شود. </ref>== | ||
در میان فقهای شافعی اقوال حرمت زیارت قبور توسط زنان متفاوت است. برخی قائل به عدم جواز هستند.<ref>عربی، احکام الزیاره فی الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ص۳۵۰.</ref> | در میان فقهای شافعی اقوال حرمت زیارت قبور توسط زنان متفاوت است. برخی قائل به عدم جواز هستند.<ref>عربی، احکام الزیاره فی الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ص۳۵۰.</ref> | ||
مالکی‌ها قائل به حرام دانستن زیارت زنان، منحصراْ به دلیل زیارت نمی‌باشند؛ بلکه دلیل آنها در منع زیارت قبور توسط زنان به ویژه زنان جوان، احتمال وجود فتنه برای آنان است.<ref>ابن‌الحاج، المدخل لإبن‌الحاج، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۵۰.</ref> | |||
برخی از فقهای حنبلی قائل به حرمت رفتن زنان برای زیارت قبور به جزء زیارت قبر رسول خدا(ص) هستند.<ref>ابن‌باز، ۳۰مجموع فتاوی ابن‌باز، ۱۴۱۸ق، ص۵۷.</ref> | |||
حنفی‌ها همچون محمد‌بن احمد شربینی، زیارت رفتن را برای مردان و زنان یکسان می‌دانند و گاهی برای زنان همانند مردان، قائل به استحباب هستند.<ref>شرنبلانی، حاشیه علیمراقی الفلاح، شرح نور الایضاح، بی‌تا، ج۲، ص۱۸۰.</ref> | |||
با وجود این روایات، در برخی مذاهب اسلامی تلویحاً فتاوی درباره کراهت زیارت زنان، ناظر به مسائل فرعی مانند احتمال مفاسد ناشی از خروج از خانه (به شرط اشتمال بر حرام یا مفسده) است، نه اصل زیارت که برای هر دو جنس مردان و زنان مجاز شمرده شده است.<ref>[[موسوی مقدم، «واکاوی فقهی مشروعیت زیارت قبور توسط زنان با تأکید بر مبانی قرآن و سنت»، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۲-۱۰۱.|https://jorr.ut.ac.ir/article_61383.html]]</ref> | با وجود این روایات، در برخی مذاهب اسلامی تلویحاً فتاوی درباره کراهت زیارت زنان، ناظر به مسائل فرعی مانند احتمال مفاسد ناشی از خروج از خانه (به شرط اشتمال بر حرام یا مفسده) است، نه اصل زیارت که برای هر دو جنس مردان و زنان مجاز شمرده شده است.<ref>[[موسوی مقدم، «واکاوی فقهی مشروعیت زیارت قبور توسط زنان با تأکید بر مبانی قرآن و سنت»، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۲-۱۰۱.|https://jorr.ut.ac.ir/article_61383.html]]</ref> | ||
==جنسیت و فرهنگ زیارت و زیارتگاه== | ==جنسیت و فرهنگ زیارت و زیارتگاه<ref group="دیدگاه">عنوان با مطالب زیر خیلی همخوانی ندارد. </ref>== | ||
از منظر جنسیتی در راستای فرهنگ زیارت و زیارتگاه، دو مؤلفه جنسیتی قابل تحقق است که یا خود را در مَزور (شخص یا شیء مورد زیارت) و یا منحصر بودن ورود مردان و زنان به زیارتگاه‌ها نشان می‌دهد.<ref>[[گروسی و طاووسی مسرور، «بررسی اجمالی و مقدماتی جایگاه زیارت در فرهنگ شیعی از منظر جامعه/انسان‌شناسی؛ مطالعه موردی: زیارت زنان»، ۱۴۰۳ش، ص۱۲۹.|https://iss.razavi.ac.ir/article_1956_61ca59ed30d32cec470813e970a6947a.pdf]]</ref> | از منظر جنسیتی در راستای فرهنگ زیارت و زیارتگاه، دو مؤلفه جنسیتی قابل تحقق است که یا خود را در مَزور (شخص یا شیء مورد زیارت) و یا منحصر بودن ورود مردان و زنان به زیارتگاه‌ها نشان می‌دهد.<ref>[[گروسی و طاووسی مسرور، «بررسی اجمالی و مقدماتی جایگاه زیارت در فرهنگ شیعی از منظر جامعه/انسان‌شناسی؛ مطالعه موردی: زیارت زنان»، ۱۴۰۳ش، ص۱۲۹.|https://iss.razavi.ac.ir/article_1956_61ca59ed30d32cec470813e970a6947a.pdf]]</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۴۵: | ||
زیارت برای زنان دارای کارکردهای آشکار و پنهان متنوعی است. کارکردهای عمده زیارت برای زنان شامل «حاجت‌‌خواهی امور معنوی و مادی»، «التیام و تشفی»، «تکلیف‌‌‌‌مداری دینی» و «همذات پنداری با معصومان(ع)» است.<ref>[[خان‌محمدی و اثنی‌عشران، «بررسی پدیدارشناختی زیارت زنانه(مطالعه موردی: امامزاده محسن بن موسی بن جعفر(ع)»، ۱۳۹۹ش، ص۳۳.|C:\Users\admin\Downloads\FARZV_Volume 8_Issue 32_Pages 9-36 (1).pdf]]</ref> | زیارت برای زنان دارای کارکردهای آشکار و پنهان متنوعی است. کارکردهای عمده زیارت برای زنان شامل «حاجت‌‌خواهی امور معنوی و مادی»، «التیام و تشفی»، «تکلیف‌‌‌‌مداری دینی» و «همذات پنداری با معصومان(ع)» است.<ref>[[خان‌محمدی و اثنی‌عشران، «بررسی پدیدارشناختی زیارت زنانه(مطالعه موردی: امامزاده محسن بن موسی بن جعفر(ع)»، ۱۳۹۹ش، ص۳۳.|C:\Users\admin\Downloads\FARZV_Volume 8_Issue 32_Pages 9-36 (1).pdf]]</ref> | ||
همچنین زیارت‌های زنانه کارکردهای اجتماعی همانند «جایگزینی و تبادل نمادین و مادی»، «خودشکوفایی» و «همبستگی غیابی» را ایجاد می‌کند. با وجود گونه‌ها و سبک٬های گوناگون در بین زیارت زنان (زیارت تعبدی، زیارت شفاجویانه و زیارت تفریحی) نباید از نقش تفریحی-فراغتی زیارت در سبک زندگی ایرانی-اسلامی با هدف غنی‌سازی اوقات فراغت و جایگاه آن غفلت ورزید. زیارت زنانه همراه با برنامه‌ریزی هوشمندانه فرهنگی می‌تواند همسو با تقویت دینداری، کارکرد تفریحی داشته باشد و اوقات فراغت زنان را به صورت سالم و هدفمند همراه با اعضای خانواده سامان دهد.<ref>[[خان‌محمدی و اثنی‌عشران، «بررسی پدیدارشناختی زیارت زنانه(مطالعه موردی: امامزاده محسن بن موسی بن جعفر(ع)»، ۱۳۹۹ش، ص۳۳.|C:\Users\admin\Downloads\FARZV_Volume 8_Issue 32_Pages 9-36 (1).pdf]]</ref> | همچنین زیارت‌های زنانه کارکردهای اجتماعی همانند «جایگزینی و تبادل نمادین و مادی»، «خودشکوفایی» و «همبستگی غیابی» را ایجاد می‌کند. با وجود گونه‌ها و سبک٬های گوناگون در بین زیارت زنان (زیارت تعبدی، زیارت شفاجویانه و زیارت تفریحی) نباید از نقش تفریحی-فراغتی زیارت در سبک زندگی ایرانی-اسلامی با هدف غنی‌سازی اوقات فراغت و جایگاه آن غفلت ورزید. زیارت زنانه همراه با برنامه‌ریزی هوشمندانه فرهنگی می‌تواند همسو با تقویت دینداری، کارکرد تفریحی داشته باشد و اوقات فراغت زنان را به صورت سالم و هدفمند همراه با اعضای خانواده سامان<ref group="دیدگاه">لازم است از پیمایش‌های انجام شده در خصوص زیارت و آمار و ارقام هم گزارش شود. و این که چه شباهت‌ها و تفاوت‌های جامعه شناختی و روانشناختی میان زنان و مردان وجود دارد هم اشاره شود. </ref> دهد.<ref>[[خان‌محمدی و اثنی‌عشران، «بررسی پدیدارشناختی زیارت زنانه(مطالعه موردی: امامزاده محسن بن موسی بن جعفر(ع)»، ۱۳۹۹ش، ص۳۳.|C:\Users\admin\Downloads\FARZV_Volume 8_Issue 32_Pages 9-36 (1).pdf]]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
