بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
دینداری زنان در موقعیت جنسیتی بازتابدهنده تعامل پویا میان هویت دینی و جنسیتی است که در سه سطح بازتاب ساختارهای قدرت، تجربه زیسته و عاملیت آشکار میشود. این مفهوم بر اساس رویکردهای فقهی، حقوقی و جامعهشناختی به شیوههای ابراز، تجربه و تفسیر زنان از باورها و مناسک دینی در بسترهای اجتماعی-فرهنگی اشاره دارد که تحت تأثیر روابط قدرت جنسیتی و گفتمانهای مذهبی شکل میگیرد. | دینداری زنان در موقعیت جنسیتی بازتابدهنده تعامل پویا میان هویت دینی و جنسیتی است که در سه سطح بازتاب ساختارهای قدرت، تجربه زیسته و عاملیت آشکار میشود. این مفهوم بر اساس رویکردهای فقهی، حقوقی و جامعهشناختی به شیوههای ابراز، تجربه و تفسیر زنان از باورها و مناسک دینی در بسترهای اجتماعی-فرهنگی اشاره دارد که تحت تأثیر روابط قدرت جنسیتی و گفتمانهای مذهبی شکل میگیرد. | ||
==مفهومشناسی | ==مفهومشناسی== | ||
همه اندیشمندان حوزههای مختلف، از متخصصان علوم دینی و علوم اجتماعی گرفته تا فیلسوفان، با وجود گستردگی مفاهیم مرتبط با دین و دینداری، بر سه عنصر اساسی «اعتقادات و باورداشتها»، «تجربه و احساسات مذهبی» و «اعمال و مناسک دینی» به عنوان ارکان اصلی دین تأکید کردهاند. در مطالعات اسلامی، ابعاد دین در قالب چارچوبهای مختلفی دستهبندی شدهاند که از تقسیمبندی سهگانه «اعتقادات»، «احکام» و «اخلاق» تا تقسیمبندی پنجگانه «عقیده»، «ایمان»، «عبادیات»، «اخلاق» و «شریعت(فقه)» را در برمیگیرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۶۳.</ref> با تأمل در مبانی ادیان و تحلیل آموزههای دینی، میتوان سه بُعد اساسی «معرفتی» (شناختی)، «عاطفی» (احساسی-تجربی) و «رفتاری» (عملی) را به عنوان وجوه مشترک نظامهای دینی شناسایی کرد.<ref>Roof, “Concepts and Indicators of Religious Commitment: A Critical Review”, 1979, p.36. </ref> | همه اندیشمندان حوزههای مختلف، از متخصصان علوم دینی و علوم اجتماعی گرفته تا فیلسوفان، با وجود گستردگی مفاهیم مرتبط با دین و دینداری، بر سه عنصر اساسی «اعتقادات و باورداشتها»، «تجربه و احساسات مذهبی» و «اعمال و مناسک دینی» به عنوان ارکان اصلی دین تأکید کردهاند. در مطالعات اسلامی، ابعاد دین در قالب چارچوبهای مختلفی دستهبندی شدهاند که از تقسیمبندی سهگانه «اعتقادات»، «احکام» و «اخلاق» تا تقسیمبندی پنجگانه «عقیده»، «ایمان»، «عبادیات»، «اخلاق» و «شریعت(فقه)» را در برمیگیرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۹۰ش، ج۲، ص۶۳.</ref> با تأمل در مبانی ادیان و تحلیل آموزههای دینی، میتوان سه بُعد اساسی «معرفتی» (شناختی)، «عاطفی» (احساسی-تجربی) و «رفتاری» (عملی) را به عنوان وجوه مشترک نظامهای دینی شناسایی کرد.<ref>Roof, “Concepts and Indicators of Religious Commitment: A Critical Review”, 1979, p.36. </ref> | ||
در علوماجتماعی نیز دﻳﻦداری برحسب ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ و اﺣﺘﺮام اﻓﺮاد ﺑﻪ دﻳﻦ در چهار بُعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی محاسبه میشود.<ref>سراجزاده، چالشهای دین و مدرنیته، 1384ش، ص166.</ref> از این منظر دینداری عبارت است از پذیرش تمام یا بخشی از عقاید، اخلاقیات، احکام و مناسک یک دین، به نحوی که فرد یا جامعه خود را ملزم به پایبندی، بازاندیشی یا بازسازی این مجموعه در سطوح فردی و اجتماعی بداند. این فرآیند میتواند شامل ابعاد شناختی (باورها)، عاطفی (تعهد)، عملی (رفتارهای دینی) و تجربی (ارتباط با امر قدسی) باشد.<ref>حشمتيغمايي، «دينداري نوجوانان و عوامل مؤثر بر آن»، ۱۳۸۰ش، ص۱۹۰.</ref> | در علوماجتماعی نیز دﻳﻦداری برحسب ﻣﻴﺰان ﻋﻼﻗﻪ و اﺣﺘﺮام اﻓﺮاد ﺑﻪ دﻳﻦ در چهار بُعد اعتقادی، عاطفی، پیامدی و مناسکی محاسبه میشود.<ref>سراجزاده، چالشهای دین و مدرنیته، 1384ش، ص166.</ref> از این منظر دینداری عبارت است از پذیرش تمام یا بخشی از عقاید، اخلاقیات، احکام و مناسک یک دین، به نحوی که فرد یا جامعه خود را ملزم به پایبندی، بازاندیشی یا بازسازی این مجموعه در سطوح فردی و اجتماعی بداند. این فرآیند میتواند شامل ابعاد شناختی (باورها)، عاطفی (تعهد)، عملی (رفتارهای دینی) و تجربی (ارتباط با امر قدسی) باشد.<ref>حشمتيغمايي، «دينداري نوجوانان و عوامل مؤثر بر آن»، ۱۳۸۰ش، ص۱۹۰.</ref> | ||
==تاریخچه پیدایش ادیان<ref group="دیدگاه">آنچه در زیر آمده است حدسی غیر روشمند است که جامعه شناسان با مطالعات مختصر بر روی قبیله های خاص ادعا کرده اند. در حالی بر اساس تعلیمات دینی اولین انسان آفریده شده پیامبر بوده و صاحب دین. بنابراین پیشنهاد می شود مطالب زیر را با عنوان نظرات جامعه شناسان یا روانشناسان مطرح کنید و بعد نظر صحیح را نیز از منظر متکلمان مسلمان بیاورید. </ref>== | ==تاریخچه پیدایش ادیان<ref group="دیدگاه">آنچه در زیر آمده است حدسی غیر روشمند است که جامعه شناسان با مطالعات مختصر بر روی قبیله های خاص ادعا کرده اند. در حالی بر اساس تعلیمات دینی اولین انسان آفریده شده پیامبر بوده و صاحب دین. بنابراین پیشنهاد می شود مطالب زیر را با عنوان نظرات جامعه شناسان یا روانشناسان مطرح کنید و بعد نظر صحیح را نیز از منظر متکلمان مسلمان بیاورید. </ref>== | ||
سیر تحول تاریخی دین نشان میدهد ادیان ابتدایی به شکل فتیشیسم یا توتمیسم به عنوان پاسخ به نیازهای جسمانی، زیستی و کنترل ناشناختهها پدید آمدند.<ref>بایرناس، تاریخ جامع ادیان، ۱۳۸۱ش، ص۷۰.</ref> با تحولات اقتصادی-اجتماعی بشر در قالب جوامع شهرنشینی و تقسیم کار، ادیان قبیلهای به اشکال سازمانیافتهتر با نام مذاهب ملی همچون پرستش زئوس در یونان یا رع<ref group="دیدگاه">؟</ref> در مصر تکامل یافتند، که با تغییرات حکومتی، سیاسی و حتی خلوص اندیشه زندگی پس از مرگ شکل گرفتند.<ref>بایرناس، تاریخ جامع ادیان، ۱۳۸۱ش، ص۷۰.</ref> در مرحله بعد، ظهور مفاهیم زیست اخلاقی و فلسفی مثل نیروانا در بودیسم یا هندویسم، ادیان را به سمت نجات فردی سوق داد.<ref>بایرناس، تاریخ جامع ادیان، ۱۳۸۱ش، ص۷۰.</ref> | سیر تحول تاریخی دین نشان میدهد ادیان ابتدایی به شکل فتیشیسم یا توتمیسم به عنوان پاسخ به نیازهای جسمانی، زیستی و کنترل ناشناختهها پدید آمدند.<ref>بایرناس، تاریخ جامع ادیان، ۱۳۸۱ش، ص۷۰.</ref> با تحولات اقتصادی-اجتماعی بشر در قالب جوامع شهرنشینی و تقسیم کار، ادیان قبیلهای به اشکال سازمانیافتهتر با نام مذاهب ملی همچون پرستش زئوس در یونان یا رع<ref group="دیدگاه">؟</ref> در مصر تکامل یافتند، که با تغییرات حکومتی، سیاسی و حتی خلوص اندیشه زندگی پس از مرگ شکل گرفتند.<ref>بایرناس، تاریخ جامع ادیان، ۱۳۸۱ش، ص۷۰.</ref> در مرحله بعد، ظهور مفاهیم زیست اخلاقی و فلسفی مثل نیروانا در بودیسم یا هندویسم، ادیان را به سمت نجات فردی سوق داد.<ref>بایرناس، تاریخ جامع ادیان، ۱۳۸۱ش، ص۷۰.</ref> | ||
