| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
هیچ روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر عدم جواز زیارت قبور به طور عام و حضور زنان زائر در اماکن مقدس و زیارتگاه‌ها به طور خاص وجود ندارد و با توجه به صراحت در روایات، تفاوتی میان مردان و زنان نیست.<ref>زارعی سبزواری، زیارت در نگاه شریعت، ۱۳۸۶ش، ص۲۰.</ref> | هیچ روایتی از پیامبر(ص) مبنی بر عدم جواز زیارت قبور به طور عام و حضور زنان زائر در اماکن مقدس و زیارتگاه‌ها به طور خاص وجود ندارد و با توجه به صراحت در روایات، تفاوتی میان مردان و زنان نیست.<ref>زارعی سبزواری، زیارت در نگاه شریعت، ۱۳۸۶ش، ص۲۰.</ref> | ||
==زیارت زنان از نگاه فقهای | ==زیارت زنان از نگاه فقهای شیعه== | ||
در میان فقهای امامی، در خصوص مسئله زیارت قبور توسط زنان، سه دیدگاه اصلی جواز<ref>اردبیلی، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج۲، ص۴۸۹.</ref>، استحباب و کراهت وجود دارد.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۶۹.</ref> اکثریت فقهای شیعه قائل به استحباب زیارت قبور زنان هستند.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۶۹.</ref> برخی از فقها همانند مرحوم نراقی استحباب زیارت را با شرط صبر، عدم جزع و تا زمانی که متضمن مفسده‌ای نباشد، بیان کرده‌اند.<ref>نراقی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۳۲۰؛ طباطبایی یزدی، العروه الوثقی مع تعالیق الامام الخمینی، ۱۴۲۲ق، ج۱، ص۴۴۳.</ref> هرچند برخی مانند محقق حلی و فقهای بعد از وی، و با استناد به اولویت حفظ حجاب و پرهیز از معرض دید نامحرمان، گرایش به کراهت دارند.<ref>بحرانی، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۱۶۹.</ref> | |||
نکته مهم در زمینه علت فتوای کراهت، در خصوصِ ذات عمل زیارت زنان نیست؛ بلکه کراهت ناظر به شرایط اجتماعی و محفوظ ماندن زنان است.<ref>محقق حلّی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۰.</ref> « ﻓﺎﻟﻈﺎﻫﺮ ﻋﺪم اﻟﮑﺮاﻫه ﻟﻠﻨﺴﺎء أﯾﻀﺎ زﯾﺎرة ﻗﺒﻮر أﻗﺎرﺑﻬﻢ (ﻫﻦ خ ل)، ﻓﺎﻻﺋﻤﺔ ﻋﻠﯿﻬﻢاﻟﺴﻼم باﻟﻄﺮﯾﻖ اﻻوﻟﯽ و ﯾﻨﺒﻐﻲ ﮐﻮن ذﻟﻚ ﺑﺤﯿﺚ ﻻ ﯾﺮاﻫﻦ اﻟﺮﺟﺎل»؛ در حکم جواز، شایسته است هیچ مردی، در هنگام زیارت زن را نبیند.<ref>اردبیلی، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، ج۲، ص۴۸۹.</ref> محقق حلی در شرائع الاسلام با استدلال به سیره عملی حضرت فاطمه‌زهرا(س) در زیارت قبر حمزه سیدالشهداء و نیز رفتار عایشه در زیارت قبر برادرش، ابتدا جواز را اثبات می‌کند، اما سپس با تبیین اصل اولویت ستر و صیانت زنان، گرایش به کراهت را ترجیح می‌دهد.<ref>محقق حلّی، المعتبر فی شرح المختصر، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۰-۳۳۹.</ref> | |||
==زیارت زنان از نگاه فقهای مذاهب اسلامی== | |||
در میان فقهای شافعی اقوال حرمت زیارت قبور توسط زنان متفاوت است. برخی قائل به عدم جواز هستند.<ref>عربی، احکام الزیاره فی الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ص۳۵۰.</ref> | در میان فقهای شافعی اقوال حرمت زیارت قبور توسط زنان متفاوت است. برخی قائل به عدم جواز هستند.<ref>عربی، احکام الزیاره فی الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق، ص۳۵۰.</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۵: | ||
حنفی‌ها همچون محمد‌بن احمد شربینی، زیارت رفتن را برای مردان و زنان یکسان می‌دانند و گاهی برای زنان همانند مردان، قائل به استحباب هستند.<ref>شرنبلانی، حاشیه علیمراقی الفلاح، شرح نور الایضاح، بی‌تا، ج۲، ص۱۸۰.</ref> | حنفی‌ها همچون محمد‌بن احمد شربینی، زیارت رفتن را برای مردان و زنان یکسان می‌دانند و گاهی برای زنان همانند مردان، قائل به استحباب هستند.<ref>شرنبلانی، حاشیه علیمراقی الفلاح، شرح نور الایضاح، بی‌تا، ج۲، ص۱۸۰.</ref> | ||
با وجود این روایات، در برخی مذاهب اسلامی تلویحاً فتاوی درباره کراهت زیارت زنان، ناظر به مسائل فرعی مانند احتمال مفاسد ناشی از خروج از خانه (به شرط اشتمال بر حرام یا مفسده) است، نه اصل زیارت که برای هر دو جنس مردان و زنان مجاز شمرده شده است.<ref>[[موسوی مقدم، «واکاوی فقهی مشروعیت زیارت قبور توسط زنان با تأکید بر مبانی قرآن و سنت»، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۲-۱۰۱.|https://jorr.ut.ac.ir/article_61383.html]]</ref> | با وجود این روایات، در برخی مذاهب اسلامی تلویحاً فتاوی درباره کراهت زیارت زنان، ناظر به مسائل فرعی مانند احتمال مفاسد ناشی از خروج از خانه (به شرط اشتمال بر حرام یا مفسده) است، نه اصل زیارت که برای هر دو جنس مردان و زنان مجاز شمرده شده است.<ref>[[موسوی مقدم، «واکاوی فقهی مشروعیت زیارت قبور توسط زنان با تأکید بر مبانی قرآن و سنت»، ۱۳۹۶ش، ص۱۰۲-۱۰۱.|https://jorr.ut.ac.ir/article_61383.html]]</ref> | ||
==الگوهای زیارت و تمایزات جنسیتی== | ==الگوهای زیارت و تمایزات جنسیتی== | ||
از منظر جنسیتی در راستای فرهنگ زیارت و زیارتگاه، دو مؤلفه جنسیتی قابل تحقق است که یا خود را در مَزور (شخص یا شیء مورد زیارت) و یا منحصر بودن ورود مردان و زنان به زیارتگاه‌ها نشان می‌دهد.<ref>[[گروسی و طاووسی مسرور، «بررسی اجمالی و مقدماتی جایگاه زیارت در فرهنگ شیعی از منظر جامعه/انسان‌شناسی؛ مطالعه موردی: زیارت زنان»، ۱۴۰۳ش، ص۱۲۹.|https://iss.razavi.ac.ir/article_1956_61ca59ed30d32cec470813e970a6947a.pdf]]</ref> | از منظر جنسیتی در راستای فرهنگ زیارت و زیارتگاه، دو مؤلفه جنسیتی قابل تحقق است که یا خود را در مَزور (شخص یا شیء مورد زیارت) و یا منحصر بودن ورود مردان و زنان به زیارتگاه‌ها نشان می‌دهد.<ref>[[گروسی و طاووسی مسرور، «بررسی اجمالی و مقدماتی جایگاه زیارت در فرهنگ شیعی از منظر جامعه/انسان‌شناسی؛ مطالعه موردی: زیارت زنان»، ۱۴۰۳ش، ص۱۲۹.|https://iss.razavi.ac.ir/article_1956_61ca59ed30d32cec470813e970a6947a.pdf]]</ref> | ||
