بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
زنان بهعنوان بخش مهمی از پیکر اجتماع با توجه و به کارگیری ارزشهاي اسلامی شامل اطاعت و همدلی با ولایت، تعهد و ایمان، تأکید بر اجرای عدالت، پیروی از سیره و آموزههای ائمه(ع)، ایستادگی، مقاومت و دفاع از اسلام و انقلاب، علمآموزی و کمال نفس و انعطافپذیری میتوانند عامل موفقيت در تحکیم پایههاي دیني و باورهاي اعتقادي و تقویت هویت دیني، ملي و فرهنگ اسلامی باشند.<ref>[[مولایی پارده و همکاران، «نقش زنان در ترویج فرهنگ اسلامی و تقویت هویت دینی و ملی فرزندان»، ۱۴۰۱ش، ص۱.|https://ensani.ir/fa/article/561852/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86]]</ref> | زنان بهعنوان بخش مهمی از پیکر اجتماع با توجه و به کارگیری ارزشهاي اسلامی شامل اطاعت و همدلی با ولایت، تعهد و ایمان، تأکید بر اجرای عدالت، پیروی از سیره و آموزههای ائمه(ع)، ایستادگی، مقاومت و دفاع از اسلام و انقلاب، علمآموزی و کمال نفس و انعطافپذیری میتوانند عامل موفقيت در تحکیم پایههاي دیني و باورهاي اعتقادي و تقویت هویت دیني، ملي و فرهنگ اسلامی باشند.<ref>[[مولایی پارده و همکاران، «نقش زنان در ترویج فرهنگ اسلامی و تقویت هویت دینی و ملی فرزندان»، ۱۴۰۱ش، ص۱.|https://ensani.ir/fa/article/561852/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86]]</ref> | ||
==دینداری و سلامت روانی و اجتماعی زنان== | ==دینداری و سلامت روانی و اجتماعی زنان== | ||
دین یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در سلامت روان و سلامت اجتماعی انسان است. افرادی که به انجام اعمال دینی همانند نماز، مشارکت در مراسم مذهبی و فعالیتهای دینی پایبندتر هستند، از سرمایه روانشناختی بیشتری برخوردارند. این امر منجر به افزایش عزت نفس، منبع کنترل درونی، خودکارآمدی و کاهش خودکمبینی میگردد. دینداری نهتنها با ارائه معنا و هدف در زندگی، | دین یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در سلامت روان و سلامت اجتماعی انسان است. افرادی که به انجام اعمال دینی همانند نماز، مشارکت در مراسم مذهبی و فعالیتهای دینی پایبندتر هستند، از سرمایه روانشناختی بیشتری برخوردارند. این امر منجر به افزایش عزت نفس، منبع کنترل درونی، خودکارآمدی و کاهش خودکمبینی میگردد. دینداری نهتنها با ارائه معنا و هدف در زندگی، بهعنوان یک فلسفه زندگی سازگارانه عمل میکند، بلکه از طریق تقویت روابط اجتماعی و حمایت گروهی، به ارتقای سلامت روانی-هیجانی کمک مینماید. همچنین، ارزشهای مذهبی با ایجاد دیدگاه سازنده نسبت به چالشهای زندگی، از بروز اختلالات روانی پیشگیری میکنند که بر نقش محوری دینداری در تقویت ابعاد مختلف سلامت روان تأکید دارند.<ref>[[میرزائی و همکاران، «بررسی ارتباط بین ابعاد دینداری و سزمایه روانشناختی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)»، ۱۳۹۷ش، ص۱۷.|https://www.sid.ir/paper/362874/fa]]</ref> | ||
زنان نهتنها در شاخصهای دینداری، بلکه در سلامت اجتماعی و رفاه ذهنی نیز وضعیت بهتری نسبت به مردان دارند. این مزیتهای روانی-اجتماعی با نقش محوری زنان در خانواده و جامعه پیوند خورده و میتواند به بهبود کیفیت و ارتقای سطح زندگی ایشان منجر شده و امکان پرورش نسل غنیتر آینده را فراهم آورد.<ref>[[مدیری و آزاد ارمکی، «جنسیت و دینداری»، ۱۳۹۲ش، ص۱۲.|https://ensani.ir/fa/article/323491/%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C]]</ref> | زنان نهتنها در شاخصهای دینداری، بلکه در سلامت اجتماعی و رفاه ذهنی نیز وضعیت بهتری نسبت به مردان دارند. این مزیتهای روانی-اجتماعی با نقش محوری زنان در خانواده و جامعه پیوند خورده و میتواند به بهبود کیفیت و ارتقای سطح زندگی ایشان منجر شده و امکان پرورش نسل غنیتر آینده را فراهم آورد.<ref>[[مدیری و آزاد ارمکی، «جنسیت و دینداری»، ۱۳۹۲ش، ص۱۲.|https://ensani.ir/fa/article/323491/%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C]]</ref> | ||
==دینداری زنان و تقویت نقش مادری== | ==دینداری زنان و تقویت نقش مادری== | ||
دینداری زنان دارای دو بُعد مکمل است که هر کدام به شیوهای متفاوت بر نقش مادری تأثیر میگذارد. از یک سو، دینداری ذهنی و اعتقادی | دینداری زنان دارای دو بُعد مکمل است که هر کدام به شیوهای متفاوت بر نقش مادری تأثیر میگذارد. از یک سو، دینداری ذهنی و اعتقادی بهعنوان یک سرمایه پایدار شناختی، بیشترین تأثیر را بر شکلدهی به ابعاد شخصیتی و اجتماعی-فرهنگی مادری دارد و زمینهساز نگرشهای عمیق و پایدار نسبت به ارزشهای خانوادگی میشود. از سوی دیگر، دینداری عملی و مناسکی که بهعنوان سرمایه رفتاری عمل میکند، ارتباط تنگاتنگی با بُعد زیستی مادری شامل فرزندآوری و فرزندپروری مسئولانه دارد.<ref>[[رستگار خالد، «زنان، دینداری و مادری»، ۱۳۹۵ش، ص۲۶-۲۵.|https://jwdp.ut.ac.ir/article_58659.html]]</ref> | ||
پایداری بالای دینداری ذهنی فرصت ارزشمندی برای حفظ تداوم فرهنگی و انتقال ارزشهای مادرانه به نسلهای آینده فراهم میآورد. این ویژگی باعث تقویت پیوندهای بیننسلی و تحکیم نهاد خانواده میشود.<ref>[[ساروخانی و رفعتجاه، «عوامل جامعهشناختی مؤثر درباره تعریف هویت اجتماعی زنان»، ۱۳۸۳ش، ص۸۹-۸۷.|https://jwdp.ut.ac.ir/article_13273.html]]</ref> | پایداری بالای دینداری ذهنی فرصت ارزشمندی برای حفظ تداوم فرهنگی و انتقال ارزشهای مادرانه به نسلهای آینده فراهم میآورد. این ویژگی باعث تقویت پیوندهای بیننسلی و تحکیم نهاد خانواده میشود.<ref>[[ساروخانی و رفعتجاه، «عوامل جامعهشناختی مؤثر درباره تعریف هویت اجتماعی زنان»، ۱۳۸۳ش، ص۸۹-۸۷.|https://jwdp.ut.ac.ir/article_13273.html]]</ref> هرچند کاهش فعلی در دینداری عملی میتواند چالشهایی در تمایل به فرزندآوری ایجاد کند، اما با برنامهریزی هوشمندانه میتوان از پتانسیل بالای دینداری ذهنی برای ترویج مادری آگاهانه و مسئولانه بهره برد.<ref>ساروخانی و رفعت¬جاه، «بازاندیشی در تعاملهای جنسیتی و هویتهای زنانه»، ۱۳۸۶ش، ص۲۱۳.</ref> | ||
زنان با سطوح بالاتر دینداری، معمولاً گرایش بیشتری به ارزشهای خانوادگی و سنتی از جمله همسری و مادری نمونه دارند. این نگرش مثبت نه تنها به حفظ ارزش زندگی و پیشگیری از سقط جنین منجر میشود، بلکه با تقویت ارزش فرزند، به ارتقای کیفیت فرزندپروری کمک میکند.<ref>[[اوجاقلو و مردای، «تغییرات نسلی ارزش فرزند و رفتار فرزندآوری زنان پیش و پس از انقلاب اسلامی در شهر زنجان»، ۱۳۹۳ش، ص۴۲۳-۴۲۲.|https://jwica.ut.ac.ir/article_54519.html]]</ref> تفاوتهای بیننسلی در دینداری نیز میتواند | زنان با سطوح بالاتر دینداری، معمولاً گرایش بیشتری به ارزشهای خانوادگی و سنتی از جمله همسری و مادری نمونه دارند. این نگرش مثبت نه تنها به حفظ ارزش زندگی و پیشگیری از سقط جنین منجر میشود، بلکه با تقویت ارزش فرزند، به ارتقای کیفیت فرزندپروری کمک میکند.<ref>[[اوجاقلو و مردای، «تغییرات نسلی ارزش فرزند و رفتار فرزندآوری زنان پیش و پس از انقلاب اسلامی در شهر زنجان»، ۱۳۹۳ش، ص۴۲۳-۴۲۲.|https://jwica.ut.ac.ir/article_54519.html]]</ref> تفاوتهای بیننسلی در دینداری نیز میتواند بهعنوان فرصتی برای گفتوگوی سازنده بین مادران و دختران درباره ارزشهای خانوادگی مورد توجه قرار گیرد. از اینرو، دینداری زنان را میتوان بهعنوان یک سرمایه غنی شناختی-اجتماعی در نظر گرفت که با تقویت نگرشهای مثبت به مادری و خانواده، زمینهساز توسعه فردی و اجتماعی خواهد بود.<ref>[[جاراللهی و صدیقی، «تفاوت نسلی میان مادران و دختران: برسی عوامل مؤثر بر نگرش به ارزشهای خانواده»، ۱۳۹۲ش، ص ۱۰۴-۱۰۳.|https://qjsd.atu.ac.ir/article_3301.html]]</ref> | ||
==دینداری زنان و اثربخشی فضای مجازی== | ==دینداری زنان و اثربخشی فضای مجازی== | ||
استفاده از شبکههای اجتماعی اگرچه ممکن است بر برخی جنبههای مناسکی دینداری زنان همانند نماز، روزه، قرائت قرآن، شرکت در مجالس زنانه دعا، روضه و سفره نذری و همچنین رفتارهای شرعی همانند حجاب و مشارکت در آیینهای مذهبی تأثیرگذار باشد، اما این تأثیر بهصورت یکجانبه و صرفاً منفی نیست.<ref>[[شاوردی و صحراگرد منفرد، «آسیبشناسی تأثیر استفاده از شبکههای اجتماعی بر دینداری دختران و زنان»، ۱۴۰۱ش، ص۵۶.|https://risi.ihss.ac.ir/Article/38481/FullText]]</ref> | استفاده از شبکههای اجتماعی اگرچه ممکن است بر برخی جنبههای مناسکی دینداری زنان همانند نماز، روزه، قرائت قرآن، شرکت در مجالس زنانه دعا، روضه و سفره نذری و همچنین رفتارهای شرعی همانند حجاب و مشارکت در آیینهای مذهبی تأثیرگذار باشد، اما این تأثیر بهصورت یکجانبه و صرفاً منفی نیست.<ref>[[شاوردی و صحراگرد منفرد، «آسیبشناسی تأثیر استفاده از شبکههای اجتماعی بر دینداری دختران و زنان»، ۱۴۰۱ش، ص۵۶.|https://risi.ihss.ac.ir/Article/38481/FullText]]</ref> بر اساس نظریه مککلور، زنان در مواجهه با فضای مجازی، الگوهای دینداری خود را از طریق دو مکانیسم اصلی، همزمانی (تلفیق عناصر سنتی و مدرن) و کثرتگرایی (پذیرش قرائتهای متنوع) بازتعریف میکنند.<ref>Bunt, Hashtag Islam: How Cyber-Islamic Environments Are Transforming Religious Authority, 2018, p.105.</ref> نکته قابل توجه، پایداری قابل ملاحظه باورهای اعتقادی و تجربیات عاطفی دینی در مقایسه با مناسک ظاهری است که نشاندهنده مقاومت سرمایههای دینی درونی زنان در برابر تغییرات محیطی میباشد.<ref>[[شاوردی و صحراگرد منفرد، «آسیب¬شناسی تأثیر استفاده از شبکه¬های اجتماعی بر دینداری دختران و زنان»، ۱۴۰۱ش، ص۵۶.|https://risi.ihss.ac.ir/Article/38481/FullText]]</ref> در این زمینه، راهکارهای متعددی برای تقویت دینداری در عصر دیجیتال همانند تولید محتوای دینی جذاب و متناسب با نیازهای زنان، توسعه شبکههای اجتماعی مذهبی ایمن، ارتقای سواد رسانهای، و طراحی برنامههای آموزشی ترکیبی (حضوری-مجازی) وجود دارد. فضای مجازی میتواند به جای تهدید، به فرصتی برای تعمیق دینداری تبدیل شود، بهویژه زمانی که زنان با بهرهگیری از ظرفیتهای شناختی خود، به بازآفرینی هوشمندانه مفاهیم دینی در بسترهای جدید میپردازند، بدون آنکه از اصالتهای اعتقادی خود فاصله بگیرند.<ref>چیتساز، تأثیر شبکههای اجتماعی بر دینداری، ۱۳۹۸ش، ص۷۳.</ref> | ||
در این زمینه، راهکارهای متعددی برای تقویت دینداری در عصر دیجیتال همانند تولید محتوای دینی جذاب و متناسب با نیازهای زنان، توسعه شبکههای اجتماعی مذهبی ایمن، ارتقای سواد رسانهای، و طراحی برنامههای آموزشی ترکیبی (حضوری-مجازی) وجود دارد. فضای مجازی میتواند به جای تهدید، به فرصتی برای تعمیق دینداری تبدیل شود، بهویژه زمانی که زنان با بهرهگیری از ظرفیتهای شناختی خود، به بازآفرینی هوشمندانه مفاهیم دینی در بسترهای جدید میپردازند، بدون آنکه از اصالتهای اعتقادی خود فاصله بگیرند.<ref>چیتساز، تأثیر شبکههای اجتماعی بر دینداری، ۱۳۹۸ش، ص۷۳.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
