بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
=='''مفهوم‌شناسی'''== | =='''مفهوم‌شناسی'''== | ||
اصطلاح خانم‌جلسه‌ای به زنانی اشاره دارد که اغلب با استفاده از تفاسیر و مقاتل صحیح، ادعیه، زیارات و روایت معتبر ائمه اطهار و استفاده از اشعار منطبق با مبانی دین و فضائل اهل‌بیت و همچنین پرهیز از احادیث و روایات و مقاتل ضعیف و جعلی، مسئولیت برگزاری و اجرای مجالس مذهبی زنانه به‌ویژه مراسم روضه‌خوانی و عزاداری و شادی را در مناسبت‌های مختلف بر عهده می‌گیرند.<ref>حیدرزاده، | اصطلاح خانم‌جلسه‌ای به زنانی اشاره دارد که اغلب با استفاده از تفاسیر و مقاتل صحیح، ادعیه، زیارات و روایت معتبر ائمه اطهار و استفاده از اشعار منطبق با مبانی دین و فضائل اهل‌بیت و همچنین پرهیز از احادیث و روایات و مقاتل ضعیف و جعلی، مسئولیت برگزاری و اجرای مجالس مذهبی زنانه به‌ویژه مراسم روضه‌خوانی و عزاداری و شادی را در مناسبت‌های مختلف بر عهده می‌گیرند.<ref>حیدرزاده، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، ۱۳۹۹ش، ص۱۰۸-۸۵.</ref> | ||
این گروه که عموماً از طریق آموزش‌های سنتی، رسمی و غیررسمی وارد این عرصه شده‌اند، نقش محوری در سازماندهی مناسک مذهبی در سطح خانوادگی، محلی و گاه استانی را بر مبنای نوع متن و محتوا، سبک و نحوه اجرا، موسیقی، آهنگ، لحن و مضمون‌بندی ایفا می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/322415/ صفا و نجاتی حسینی، «تحلیل محتوای مداحی‌های مذهبی مردم‌پسند (مقایسه مداحی‌های سنتی و مدرن)»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۰.]</ref> این مفهوم به‌طور خاص در بستر فرهنگ شیعی ایران و در چارچوب تقسیم کار جنسیتی در امور مذهبی شکل گرفته است.<ref>آبوت و والاس، جامعه‌شناسی زنان، ۱۳۸۰ش، ص۴۸.</ref> | این گروه که عموماً از طریق آموزش‌های سنتی، رسمی و غیررسمی وارد این عرصه شده‌اند، نقش محوری در سازماندهی مناسک مذهبی در سطح خانوادگی، محلی و گاه استانی را بر مبنای نوع متن و محتوا، سبک و نحوه اجرا، موسیقی، آهنگ، لحن و مضمون‌بندی ایفا می‌کنند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/322415/ صفا و نجاتی حسینی، «تحلیل محتوای مداحی‌های مذهبی مردم‌پسند (مقایسه مداحی‌های سنتی و مدرن)»، ۱۳۹۰ش، ص۱۵۰.]</ref> این مفهوم به‌طور خاص در بستر فرهنگ شیعی ایران و در چارچوب تقسیم کار جنسیتی در امور مذهبی شکل گرفته است.<ref>آبوت و والاس، جامعه‌شناسی زنان، ۱۳۸۰ش، ص۴۸.</ref> | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
اگرچه در دوره آل‌بویه شواهد موجود به‌تنهایی برای اثبات قطعی برگزاری مجالس مستقل روضه‌خوانی زنان و وجود خانم‌جلسه‌ای در آن دوره کافی نیستند؛ اما می‌توانند نشانه‌هایی دال بر احتمال وقوع چنین مراسمی ارائه دهند.<ref>رحمانی، آیین و اسطوره در ایران شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۶۰.</ref> شواهد قطعی درباره برگزاری مجالس مستقل روضه‌خوانی توسط زنان و حضور خانم جلسه‌ای در دوره صفویه نیز قطعی نیست.<ref>فیگوئروا، سفرنامه، 1363ش، ص309-310.</ref> | اگرچه در دوره آل‌بویه شواهد موجود به‌تنهایی برای اثبات قطعی برگزاری مجالس مستقل روضه‌خوانی زنان و وجود خانم‌جلسه‌ای در آن دوره کافی نیستند؛ اما می‌توانند نشانه‌هایی دال بر احتمال وقوع چنین مراسمی ارائه دهند.<ref>رحمانی، آیین و اسطوره در ایران شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۶۰.</ref> شواهد قطعی درباره برگزاری مجالس مستقل روضه‌خوانی توسط زنان و حضور خانم جلسه‌ای در دوره صفویه نیز قطعی نیست.<ref>فیگوئروا، سفرنامه، 1363ش، ص309-310.</ref> | ||
برخلاف دوره صفویه، در دوره قاجار با اقدامات قمرالسلطنه (دختر فتحعلی‌شاه)، تعزیه و روضه‌خوانی زنانه به‌صورت مستقل و با هویت ویژه‌ای شکل گرفت.<ref>بنجامین، ایران و ایرانیان، عصر ناصرالدین شاه، ۱۳۶۳ش، ص۲۹۱؛ بروگش، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۲۲۱.</ref> این مجالس در دربار و سپس در خانه‌های مردم گسترش یافت و زنان به فراگیری فنون روضه‌خوانی و مداحی روی آوردند. خواجه‌های دربار که این مهارت‌ها را در خارج از دربار آموخته بودند، آنها را به بانوان آموزش می‌دادند. زنانی که در اجرای تعزیه مهارت می‌یافتند، با عنوان «ملا» یا «آخوند» شناخته می‌شدند.<ref> | برخلاف دوره صفویه، در دوره قاجار با اقدامات قمرالسلطنه (دختر فتحعلی‌شاه)، تعزیه و روضه‌خوانی زنانه به‌صورت مستقل و با هویت ویژه‌ای شکل گرفت.<ref>بنجامین، ایران و ایرانیان، عصر ناصرالدین شاه، ۱۳۶۳ش، ص۲۹۱؛ بروگش، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ۱۳۶۷ش، ج۱، ص۲۲۱.</ref> این مجالس در دربار و سپس در خانه‌های مردم گسترش یافت و زنان به فراگیری فنون روضه‌خوانی و مداحی روی آوردند. خواجه‌های دربار که این مهارت‌ها را در خارج از دربار آموخته بودند، آنها را به بانوان آموزش می‌دادند. زنانی که در اجرای تعزیه مهارت می‌یافتند، با عنوان «ملا» یا «آخوند» شناخته می‌شدند.<ref>مونسالدوله، خاطرات مونسالدوله، ندیمه حرمسرای ناصرالدینشاه، ۱۳۸۶ش، ص۹6-۹8.</ref> در این دوره، زنان روضه‌خوان یا خانم‌جلسه‌ای با حجاب کامل در مجالس زنانه حاضر می‌شدند و به اجرای مراسم مذهبی می‌پرداختند.<ref>مستوفی، شرح زندگانی من، تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجار، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۴۲۴؛ ویلس، تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، ۱۳۶۶ش، ص۲۶۷.</ref> در میان آنان، روضه‌خوانان یزدی و کاشانی به‌دلیل صدای دلنشین و اجرای پراحساس اشعار سوزناک، شهرت ویژه‌ای کسب کرده بودند.<ref>مونسالدوله، خاطرات مونسالدوله، ندیمه حرمسرای ناصرالدینشاه، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۵.</ref> برخی از این ملایان و خانم جلسه‌ای‌های زبده همچون خدیجه خانم و ملا زینب، علاوه بر تسلط در روضه‌خوانی، از دانش ادبی و ذوق شعری قابل توجهی نیز برخوردار بودند.<ref>معیرالممالک، یادداشتهایی از زندگانی خصوصی ناصرالدینشاه، ۱۳۶۱ش، ص۸۹.</ref> | ||
پس از انقلاب اسلامی، تحولات ناشی از جنگ، دگرگونی‌های سیاسی- اجتماعی و اقتصادی پس از آن و همچنین گسترش نوگرایی موجب تغییر در باورها و نگرش‌های دینی به‌ویژه زنان شد که این امر باعث تحول در فهم آنان از سازه‌های اصلی مناسک دینی و سوگواری شد. این تغییرات در دهه ۱۳۷۰ش، به ظهور اشکال نوینی از جلسات مذهبی زنانه و پیدایش خانم‌جلسه‌ای در عرصه‌های عمومی انجامید که از نظر ساختار و عناصر تشکیل‌دهنده، تفاوت‌های بنیادینی با انواع سنتی پیشین داشتند،<ref>[https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356.html دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۷۱.]</ref> به‌گونه‌ای که زنان از نقش‌های حاشیه‌ای و انفعالی به کنشگران فعال در طراحی و اجرای این مناسک تبدیل شده‌اند.<ref>[https://www.magiran.com/paper/1071431/ نیکخواه قمصری و دستوری، «بازنمود تحولات فرهنگی در مناسک عزاداری زنانه»، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۹.]</ref> | پس از انقلاب اسلامی، تحولات ناشی از جنگ، دگرگونی‌های سیاسی- اجتماعی و اقتصادی پس از آن و همچنین گسترش نوگرایی موجب تغییر در باورها و نگرش‌های دینی به‌ویژه زنان شد که این امر باعث تحول در فهم آنان از سازه‌های اصلی مناسک دینی و سوگواری شد. این تغییرات در دهه ۱۳۷۰ش، به ظهور اشکال نوینی از جلسات مذهبی زنانه و پیدایش خانم‌جلسه‌ای در عرصه‌های عمومی انجامید که از نظر ساختار و عناصر تشکیل‌دهنده، تفاوت‌های بنیادینی با انواع سنتی پیشین داشتند،<ref>[https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1356.html دستوری، «بررسی دگرگونی هیئت‌های مذهبی زنانه: هیئت‌های سنتی و نوین»، ۱۳۸۹ش، ص۷۱.]</ref> به‌گونه‌ای که زنان از نقش‌های حاشیه‌ای و انفعالی به کنشگران فعال در طراحی و اجرای این مناسک تبدیل شده‌اند.<ref>[https://www.magiran.com/paper/1071431/ نیکخواه قمصری و دستوری، «بازنمود تحولات فرهنگی در مناسک عزاداری زنانه»، ۱۳۹۱ش، ص۲۳۹.]</ref> | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==='''نقش‌های عاطفی- تربیتی'''=== | ==='''نقش‌های عاطفی- تربیتی'''=== | ||
خانم جلسه‌ای‌ها با روضه‌خوانی و مداحی عادی یا آهنگین، سبک زندگی و مصائب اهل‌بیت را به شیوه‌ای مؤثر تبیین می‌کنند<ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۱۱ق، ج۲۷، ص۱۴۲.</ref> و روحیه همدردی و شهادت‌طلبی را در بین مخاطبان القاء می‌کنند. البته روحیه شهادت‌طلبی، به صرف شهید شدن نیست؛ بلکه نوعی زمینه‌سازی برای به وجود آمدن چنین روحیه‌ای در بین افراد جامعه است.<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۴۱۹.</ref> خانم‌جلسه‌ای‌ها همچنین با استفاده از اشعار مذهبی، هم بر احساسات مخاطب تأثیر می‌گذارند و هم از طریق ایجاد پیوند روحی بین انسان‌‌ها با خدا و وسائط فیض الهی<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۸۲؛ شیح حر عاملی، | خانم جلسه‌ای‌ها با روضه‌خوانی و مداحی عادی یا آهنگین، سبک زندگی و مصائب اهل‌بیت را به شیوه‌ای مؤثر تبیین می‌کنند<ref>فخر رازی، تفسیر کبیر، ۱۴۱۱ق، ج۲۷، ص۱۴۲.</ref> و روحیه همدردی و شهادت‌طلبی را در بین مخاطبان القاء می‌کنند. البته روحیه شهادت‌طلبی، به صرف شهید شدن نیست؛ بلکه نوعی زمینه‌سازی برای به وجود آمدن چنین روحیه‌ای در بین افراد جامعه است.<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۱۴۰۵ق، ج۴، ص۴۱۹.</ref> خانم‌جلسه‌ای‌ها همچنین با استفاده از اشعار مذهبی، هم بر احساسات مخاطب تأثیر می‌گذارند و هم از طریق ایجاد پیوند روحی بین انسان‌‌ها با خدا و وسائط فیض الهی<ref>شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۱، ص۸۲؛ شیح حر عاملی، وسائل‌الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۱۰۳.</ref> به تربیت دینی مخاطبان می‌پردازند. برگزاری مراسم زیارت‌نامه‌خوانی مانند زیارت عاشورا، حدیث کساء و ختم و مناجات‌های دسته‌جمعی همانند ختم انعام نیز پیوند روحیه معنوی با معصومین را تقویت می‌کند.<ref>اردبیلی، تقریرات فلسفه امام خمینی (ره)، ۱۳۸۱ش، ج۳، ص۳۶۷؛ ابن فهد حلّی، عده الداعی و نجاح الساعی، ۱۴۰۷ق، ص۲۹.</ref> | ||
==='''نقش‌های آموزشی- تبلیغی'''=== | ==='''نقش‌های آموزشی- تبلیغی'''=== | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
==='''کارکرد سیاسی- اجتماعی- اقتصادی'''=== | ==='''کارکرد سیاسی- اجتماعی- اقتصادی'''=== | ||
خانم جلسه‌ای‌ها با سازماندهی جلسات و برپایی سفره‌های نذری، نماد زنده همبستگی اجتماعی و گسترش روحیه ظلم‌ستیزی را در جامعه ترویج می‌کنند. آنان با ترویج فرهنگ انفاق و اطعام، الگوی عملی از اقتصاد مقاومتی در سطح خُرد ارائه می‌دهند و از ارزش‌های دینی دفاع می‌کنند. خانم جلسه‌ای‌ها به‌عنوان مروجان معارف اسلامی، مسئولیت خطیری در تبیین و ترویج سیاست‌های دینی برآمده از آیات و روایات دارند. این بانوان می‌بایست با بهره‌گیری از ابزارهای ادبی نظیر شعر و نثر، مواضع سیاسی و اجتماعی اسلام را در قالب بیانی شیوا و اثرگذار به مخاطبان منتقل کنند.<ref>نادری قمی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، برگرفته از مباحث استاد | خانم جلسه‌ای‌ها با سازماندهی جلسات و برپایی سفره‌های نذری، نماد زنده همبستگی اجتماعی و گسترش روحیه ظلم‌ستیزی را در جامعه ترویج می‌کنند. آنان با ترویج فرهنگ انفاق و اطعام، الگوی عملی از اقتصاد مقاومتی در سطح خُرد ارائه می‌دهند و از ارزش‌های دینی دفاع می‌کنند. خانم جلسه‌ای‌ها به‌عنوان مروجان معارف اسلامی، مسئولیت خطیری در تبیین و ترویج سیاست‌های دینی برآمده از آیات و روایات دارند. این بانوان می‌بایست با بهره‌گیری از ابزارهای ادبی نظیر شعر و نثر، مواضع سیاسی و اجتماعی اسلام را در قالب بیانی شیوا و اثرگذار به مخاطبان منتقل کنند.<ref>نادری قمی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، برگرفته از مباحث استاد محمدتقی مصباح یزدی، ۱۳۹۶ش، ص۳۳.</ref> | ||
الگوی رفتاری آنان می‌بایست منطبق بر آموزه‌های اهل‌بیت باشد،<ref>فتال نیشابوری، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۶.</ref> چنان‌که امام علی در وصیت به فرزندان خویش توصیه به دشمنی با ستمگر و کمک و یاری فرد ستمدیده می‌کنند.<ref>شریف الرضی، نهج‌البلاغه، ۱۴۱۴ق، نامه۴۷.</ref> این سیاست کلان اسلامی در عصر حاضر به وضوح در مظلومیت مردم فلسطین و جنایات رژیم غاصب اسرائیل متجلی است. اسلام هرگونه سازش با ظالم را نفی کرده و بر یاری مظلومان تأکید دارد. خانم‌جلسه‌ای‌ها نیز به‌عنوان راویان مکتب اهل‌بیت موظف هستند این موضع‌گیری روشن اسلامی را در کلام و عمل خویش نهادینه کنند. این رویکرد نه‌تنها یک تکلیف دینی، بلکه تجلی عینی پیروی از سیره سیاسی و اجتماعی ائمه اطهار محسوب می‌شود.<ref>خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۵ش، ص۲۱-۲۰.</ref> | الگوی رفتاری آنان می‌بایست منطبق بر آموزه‌های اهل‌بیت باشد،<ref>فتال نیشابوری، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۱۳۶.</ref> چنان‌که امام علی در وصیت به فرزندان خویش توصیه به دشمنی با ستمگر و کمک و یاری فرد ستمدیده می‌کنند.<ref>شریف الرضی، نهج‌البلاغه، ۱۴۱۴ق، نامه۴۷.</ref> این سیاست کلان اسلامی در عصر حاضر به وضوح در مظلومیت مردم فلسطین و جنایات رژیم غاصب اسرائیل متجلی است. اسلام هرگونه سازش با ظالم را نفی کرده و بر یاری مظلومان تأکید دارد. خانم‌جلسه‌ای‌ها نیز به‌عنوان راویان مکتب اهل‌بیت موظف هستند این موضع‌گیری روشن اسلامی را در کلام و عمل خویش نهادینه کنند. این رویکرد نه‌تنها یک تکلیف دینی، بلکه تجلی عینی پیروی از سیره سیاسی و اجتماعی ائمه اطهار محسوب می‌شود.<ref>خمینی، صحیفه نور، ۱۳۷۵ش، ص۲۱-۲۰.</ref> | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
برخی بدعت‌های اعتقادی، گفتاری و رفتاری در اجرای تعدادی از خانم‌جلسه‌ای‌ها در سال‌های اخیر، علاوه بر اینکه موجب وهن مراسم مذهبی شیعه شده، به ابزاری برای تبلیغات سوء جریان‌های ضدمذهبی مانند وهابیت نیز تبدیل شده است. این انحرافات که اغلب ناشی از کم‌اطلاعی از مبانی دینی یا گرایش به جذابیت‌های کاذب است، موجب از بین رفتن جایگاه رسول خدا، ائمه اطهار و احکام دین اسلام خواهد شد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۱۷، ص۷۸.</ref> | برخی بدعت‌های اعتقادی، گفتاری و رفتاری در اجرای تعدادی از خانم‌جلسه‌ای‌ها در سال‌های اخیر، علاوه بر اینکه موجب وهن مراسم مذهبی شیعه شده، به ابزاری برای تبلیغات سوء جریان‌های ضدمذهبی مانند وهابیت نیز تبدیل شده است. این انحرافات که اغلب ناشی از کم‌اطلاعی از مبانی دینی یا گرایش به جذابیت‌های کاذب است، موجب از بین رفتن جایگاه رسول خدا، ائمه اطهار و احکام دین اسلام خواهد شد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۱۷، ص۷۸.</ref> | ||
بدعت‌های اعتقادی شامل نقل خواب‌های غیرمستند، ترویج خرافات،<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۴۴؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۲۶، ص۴۱۶.</ref> تفسیرهای نادرست از محبت اهل‌بیت، خصوصاْ امام حسین به‌عنوان مجوز گناه<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۳۴۶.</ref> و استفاده از اشعار غلوآمیز<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> است.<ref>حیدرزاده، | بدعت‌های اعتقادی شامل نقل خواب‌های غیرمستند، ترویج خرافات،<ref>مطهری، حماسه حسینی، ۱۳۹۸ش، ج۱، ص۴۴؛ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۸۹ش، ج۲۶، ص۴۱۶.</ref> تفسیرهای نادرست از محبت اهل‌بیت، خصوصاْ امام حسین به‌عنوان مجوز گناه<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۵، ص۳۴۶.</ref> و استفاده از اشعار غلوآمیز<ref>مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۲، ص۲۸۹.</ref> است.<ref>حیدرزاده، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، ۱۳۹۹ش، ص۱۳۳-۱۱۹.</ref> | ||
بدعت‌های گفتاری نیز مشتمل بر روایت‌های تاریخی غیرمستند،<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۶۹.</ref> اهانت به مقدسات دیگر مذاهب حتی علیه دشمنان<ref>پاینده، نهج‌الفصاحه: کلمات قصار پیامبر اعظم(ص)، ۱۳۸۲ش، ص۶۶۹.</ref> و تحریف وقایع تاریخی<ref>صحتی سردرودی، تحریف‌شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین(ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۶-۱۶۵.</ref> است.<ref>حیدرزاده، | بدعت‌های گفتاری نیز مشتمل بر روایت‌های تاریخی غیرمستند،<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۳، ص۵۶۹.</ref> اهانت به مقدسات دیگر مذاهب حتی علیه دشمنان<ref>پاینده، نهج‌الفصاحه: کلمات قصار پیامبر اعظم (ص)، ۱۳۸۲ش، ص۶۶۹.</ref> و تحریف وقایع تاریخی<ref>صحتی سردرودی، تحریف‌شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین (ع)، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۶-۱۶۵.</ref> است.<ref>حیدرزاده، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، ۱۳۹۹ش، ص۱۴۴-۱۳۷.</ref> | ||
بدعت‌های رفتاری مانند به‌کارگیری آهنگ‌ها و ریتم‌های نامتناسب، استفاده از آهنگ‌ها و سبک‌های مبتذل و آلات موسیقی غیرشرعی<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۷.</ref> و دریافت دستمزدهای نامتعارف برخی خانم‌جلسه‌ای‌ها است.<ref>حیدرزاده، | بدعت‌های رفتاری مانند به‌کارگیری آهنگ‌ها و ریتم‌های نامتناسب، استفاده از آهنگ‌ها و سبک‌های مبتذل و آلات موسیقی غیرشرعی<ref>ابن قولویه، کامل الزیارات، ۱۳۵۶ش، ص۱۷۷.</ref> و دریافت دستمزدهای نامتعارف برخی خانم‌جلسه‌ای‌ها است.<ref>حیدرزاده، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، ۱۳۹۹ش، ص۱۴۴-۱۳۷.</ref> | ||
'''طبقه‌بندی بدعت‌های رایج در مداحی بانوان و پیامدهای آن''' | '''طبقه‌بندی بدعت‌های رایج در مداحی بانوان و پیامدهای آن''' | ||
| خط ۱۹۵: | خط ۱۹۵: | ||
=='''ارتقای موقعیت خانم‌جلسه‌ای'''== | =='''ارتقای موقعیت خانم‌جلسه‌ای'''== | ||
در سطح علمی، یکی از راهکارها ارتقای دانش تخصصی مداحان است که شامل آموزش مبانی علم کلام، شناخت عمیق مذهب شیعه، درایه‌الحدیث و تدوین مقاتل تخصصی معتبر با تکیه بر منابع معتبر و بدیهیات عقلی است. این امر مستلزم شناخت دقیق سنت‌های صحیح عزاداری و تمایز آن از بدعت‌ها در مراسم اهل‌بیت و ایجاد بینش و روش تقریب مذاهبی در بین خانم‌جلسه‌ای‌ها است.<ref>حیدرزاده، | در سطح علمی، یکی از راهکارها ارتقای دانش تخصصی مداحان است که شامل آموزش مبانی علم کلام، شناخت عمیق مذهب شیعه، درایه‌الحدیث و تدوین مقاتل تخصصی معتبر با تکیه بر منابع معتبر و بدیهیات عقلی است. این امر مستلزم شناخت دقیق سنت‌های صحیح عزاداری و تمایز آن از بدعت‌ها در مراسم اهل‌بیت و ایجاد بینش و روش تقریب مذاهبی در بین خانم‌جلسه‌ای‌ها است.<ref>حیدرزاده، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، ۱۳۹۹ش، ص۱۵۵-۱۴۷.</ref> | ||
در بعد عملی، ساماندهی و آموزش نظام‌مند مداحان از طریق ایجاد دوره‌های آموزشی تخصصی، معرفی و تکریم مداحان الگو و ترویج سیره عملی پیامبر و ائمه اطهار توسط خانم‌جلسه‌ای‌ها ضروری است. همچنین ارتباط نزدیک و تعامل مستمر با مراجع تقلید و علمای دین می‌تواند به هدایت فکری و عملی این قشر بینجامد. در سطح کلان، تدوین آیین‌نامه‌های رسانه‌ای برای نشر مداحی‌های صحیح، نظارت علمی بر محتوای جلسات توسط اساتید مجرب و پیشگیری و مقابله نظام‌مند با جریان‌های انحرافی از جمله اقدامات مؤثر است. این نظام نظارتی می‌بایست همزمان روش‌های تقریبی بین مذاهب اسلامی را نیز مدنظر قرار دهد. در نهایت، برخورد قانونمند با متخلفان و خانم‌جلسه‌ای‌هایی که اصول را رعایت نمی‌کنند، به‌عنوان مکمل این راهکارها می‌تواند ضامن سلامت این عرصه باشد. این مجموعه اقدامات در کنار هم می‌تواند به ارتقای کیفی فعالیت‌های مذهبی خانم جلسه‌ای‌ها و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی منجر شود.<ref>حیدرزاده، | در بعد عملی، ساماندهی و آموزش نظام‌مند مداحان از طریق ایجاد دوره‌های آموزشی تخصصی، معرفی و تکریم مداحان الگو و ترویج سیره عملی پیامبر و ائمه اطهار توسط خانم‌جلسه‌ای‌ها ضروری است. همچنین ارتباط نزدیک و تعامل مستمر با مراجع تقلید و علمای دین می‌تواند به هدایت فکری و عملی این قشر بینجامد. در سطح کلان، تدوین آیین‌نامه‌های رسانه‌ای برای نشر مداحی‌های صحیح، نظارت علمی بر محتوای جلسات توسط اساتید مجرب و پیشگیری و مقابله نظام‌مند با جریان‌های انحرافی از جمله اقدامات مؤثر است. این نظام نظارتی می‌بایست همزمان روش‌های تقریبی بین مذاهب اسلامی را نیز مدنظر قرار دهد. در نهایت، برخورد قانونمند با متخلفان و خانم‌جلسه‌ای‌هایی که اصول را رعایت نمی‌کنند، به‌عنوان مکمل این راهکارها می‌تواند ضامن سلامت این عرصه باشد. این مجموعه اقدامات در کنار هم می‌تواند به ارتقای کیفی فعالیت‌های مذهبی خانم جلسه‌ای‌ها و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی منجر شود.<ref>حیدرزاده، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، ۱۳۹۹ش، ص۲۰۸-۱۸۱.</ref> | ||
---- | ---- | ||
| خط ۲۰۶: | خط ۲۰۶: | ||
آبوت، پامال؛ والاس، کلر، جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران، نی، ۱۳۸۰ش. | آبوت، پامال؛ والاس، کلر، جامعه‌شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران، نی، ۱۳۸۰ش. | ||
ابن فهد حلّی، احمد | ابن فهد حلّی، احمد بن محمد، عده الداعی و نجاح الساعی، ترجمه احمد موحدی قمی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
ابن قولویه، محمد | ابن قولویه، محمد بن علی، کامل الزیارات، ترجمه عبدالحسین امینی، نجف، دارالمرتضویه، ۱۳۵۶ش. | ||
اردبیلی، سیّد عبدالغنی، تقریرات فلسفه امام خمینی(ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۸۱ش. | اردبیلی، سیّد عبدالغنی، تقریرات فلسفه امام خمینی (ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۸۱ش. | ||
بروگش، هنریش، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، اطلاعات، ۱۳۶۷ش. | بروگش، هنریش، سفری به دربار سلطان صاحبقران، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، اطلاعات، ۱۳۶۷ش. | ||
| خط ۲۱۶: | خط ۲۱۶: | ||
بنجامین، ساموئل گرین ویلز، ایران و ایرانیان، عصر ناصرالدین شاه، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، جاویدان، ۱۳۶۳ش. | بنجامین، ساموئل گرین ویلز، ایران و ایرانیان، عصر ناصرالدین شاه، ترجمه محمدحسین کردبچه، تهران، جاویدان، ۱۳۶۳ش. | ||
پاینده، ابوالقاسم، نهج‌الفصاحه: کلمات قصار پیامبر اعظم(ص)، تهران، دنیای دانش، ۱۳۸۲ش. | پاینده، ابوالقاسم، نهج‌الفصاحه: کلمات قصار پیامبر اعظم (ص)، تهران، دنیای دانش، ۱۳۸۲ش. | ||
حیدرزاده، عباس، | حیدرزاده، عباس، نقش مداحان در گسترش معارف صحیح دینی و جلوگیری از شیعه‌هراسی در جهان اسلام، رساله دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده مذاهب، ۱۳۹۹ش. | ||
خمینی، سیّد روح‌الله، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، ۱۳۷۵ش. | خمینی، سیّد روح‌الله، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۷۵ش. | ||
دستوری، مژگان، «بررسی دگرگونی هیئت¬های مذهبی زنانه: هیئت¬های سنتی و نوین»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال ۸، شماره ۱، ۱۳۸۹ش. | دستوری، مژگان، «بررسی دگرگونی هیئت¬های مذهبی زنانه: هیئت¬های سنتی و نوین»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، سال ۸، شماره ۱، ۱۳۸۹ش. | ||
| خط ۲۲۶: | خط ۲۲۶: | ||
رحمانی، جبار، آیین و اسطوره در ایران شیعی، تهران، خیمه، ۱۳۹۵ش. | رحمانی، جبار، آیین و اسطوره در ایران شیعی، تهران، خیمه، ۱۳۹۵ش. | ||
شریف الرضی، محمد | شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغه، مصحح صالح صبحی، قم، هجرت، ۱۴۱۴ق. | ||
شیح حر عاملی، محمد | شیح حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل‌البیت، ۱۴۰۹ق. | ||
شیخ صدوق، محمد | شیخ صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ترجمه علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۳ق. | ||
شیخ صدوق، محمد | شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، ترجمه علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۶۲ش. | ||
شیخ صدوق، محمد | شیخ صدوق، محمد بن علی، امالی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش. | ||
شیخ مفید، اعتقاد الامامیه و تصحیح الاعتقاد، ۱۴۱۴ق. | شیخ مفید، اعتقاد الامامیه و تصحیح الاعتقاد، ۱۴۱۴ق. | ||
صحتی سردرودی، محمد، تحریف‌شناسی عاشورا و تاریخ امام | صحتی سردرودی، محمد، تحریف‌شناسی عاشورا و تاریخ امام حسین، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۵ش. | ||
صفا، داود؛ نجاتی حسینی، سیّدمحمود، «تحلیل محتوای مداحی‌های مذهبی مردم‌پسند (مقایسه مداحی‌های سنتی و مدرن)»، معرفت فرهنگی اجتماعی، | صفا، داود؛ نجاتی حسینی، سیّدمحمود، «تحلیل محتوای مداحی‌های مذهبی مردم‌پسند (مقایسه مداحی‌های سنتی و مدرن)»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال ۲، شماره ۴، ۱۳۹۰ش. | ||
طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ترجمه سیّد محمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴ش. | طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ترجمه سیّد محمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴ش. | ||
| خط ۲۴۶: | خط ۲۴۶: | ||
علی‌محمدی پزشکی، یاسمین، فرهنگ موسیقایی مجالس مذهبی زنانه تهران: مطالعه موردی روضه‌خوانی و مداحی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، ۱۳۹۸ش. | علی‌محمدی پزشکی، یاسمین، فرهنگ موسیقایی مجالس مذهبی زنانه تهران: مطالعه موردی روضه‌خوانی و مداحی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، ۱۳۹۸ش. | ||
فتال نیشابوری، محمد | فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضه الواعظین و بصیره المتعظین، قم، الرضی، ۱۳۷۵ش. | ||
فخر رازی، محمد | فخر رازی، محمد بن عمر، تفسیر کبیر، بیروت، دارالکتب العلمی، ۱۴۱۱ق. | ||
فیگوئروا، دن گارسیا، سفرنامه، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نو، 1363ش. | فیگوئروا، دن گارسیا، سفرنامه، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران، نو، 1363ش. | ||
کلینی، محمد | کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ترجمه علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق. | ||
متقی هندی، علی | متقی هندی، علی بن حسام، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، الرساله، ۱۴۰۵ق. | ||
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۴۰۳ق. | مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث، ۱۴۰۳ق. | ||
| خط ۲۶۶: | خط ۲۶۶: | ||
مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، صدرا، ۱۳۹۸ش. | مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، صدرا، ۱۳۹۸ش. | ||
معیر الممالک، | معیر الممالک، دوستعلی‌خان، یادداشتهایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، تهران، تاریخ ایران، ۱۳۶۱ش. | ||
مونسالدوله، خاطرات مونسالدوله، ندیمه حرمسرای ناصرالدینشاه، به کوشش سیروس سعدونیان، تهران، زرین، ۱۳۸۶ش. | |||
نادری قمی، محمدمهدی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، برگرفته از مباحث استاد | نادری قمی، محمدمهدی، نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه، برگرفته از مباحث استاد محمدتقی مصباح یزدی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی آثار امام خمینی (ره)، ۱۳۹۶ش. | ||
نوری‌نیا، حسین، «هیئت‌های مذهبی زنان»، اندیشه جامع، شماره ۵، ۱۳۷۸ش. | نوری‌نیا، حسین، «هیئت‌های مذهبی زنان»، اندیشه جامع، شماره ۵، ۱۳۷۸ش. | ||
