بلوغ: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بلوغ'''؛ رشد کردن و رسیدن به تکامل جنسی و انجام تکالیف شرعی.

بلوغ پدیده‌ای صرفا زیستی نیست، بلکه یکی از نشانه‌های رشد فکری و اجتماعی است. بلوغ نشانۀ برای آمادگی پذیرش مسئولیت در زندگی فردی و اجتماعی به شمار می‌رود. مسئله بلوغ به سبب این که در بیشتر ابواب فقه موضوع حکم قرار گرفته است، مهم و ضروری است. علاوه بر این که شرطیت بلوغ برای تکالیف و معاملات مهم به حساب می‌آید در ابواب دیگر فقه مانند: حدود نیز تأثیرگذار است.  

بلوغ به عنوان يكى از شرايط تكليف در فقه جايگاه ويژه‌‏اى دارد؛ بدين جهت، سنّ بلوغ، سنّ تكليف ناميده شده‌است. در شرع مقدّس براى بلوغ نشانه‏‌هايى تعيين شده كه وجود هر يك از آنها دليل بر بالغ شدن فرد است. برخى از اين نشانه ‏ها مشترك ميان دختر و پسر و برخى خاصّ دختر است.<ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426ق، ج‏2، ص135</ref>

*'''روييدن مو بر شرمگاه''': روييدن موى درشت بر شرمگاه (موى زهار) نشانه بلوغ به شمار می‌رود. در اينكه روييدن موى صورت (ريش) و برآمدن شارب (سبيل) نشانه بلوغ است يا نه اختلاف می‌باشد. نيز در اينكه روييدن مو سبب بلوغ است يا دليل و كاشف از تحقّق بلوغ پيش از آن، كلمات فقها مختلف است. نظر دوم به مشهور نسبت داده شده است.

*'''احتلام''': يعنى بيرون آمدن منىّ. مراد توانايى جسمانى فرد براى خروج منىّ است؛ بدين معنا كه اگر بخواهد می‌تواند از  راه آميزش يا استمناء از خود، منّى خارج نمايد هر چند بالفعل منىّ از او خارج نشده باشد. البتّه احتلام تنها در زمانى نشانه بلوغ به شمار می‌رود كه بلوغ در شخص محتمل باشد. در غير اين صورت- بنابر تصريح برخى- اعتبارى به خروج مايعى با ويژگي‌هاى منىّ نيست.

چنانچه تا آن زمان هيچ يك از دو نشانه پيشين تحقّق نيافته باشد با رسيدن به سنّ ياد شده حكم به بلوغ فرد می‌شود. برخى سنّ بلوغ پسر را آغاز پانزده سالگى و برخى ديگر ابتداى چهارده سالگى و بعضى سنّ بلوغ دختر را اتمام ده سال دانسته‌اند. <ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426ق، ج‏2، ص 135</ref>

# '''باردارى''': باردارى از آن جهت نشانه بلوغ به شمار رفته كه كاشف از خروج منىّ است.

در موارد شك در تحقّق بلوغ، اصل عدم آن است.<ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426ق، ج‏2، ص136.</ref>

#'''ادّعاى بلوغ''': نوجوانى كه ادّعاى بلوغ می ‏كند اگر منشأ آن احتلام باشد چنانچه خروج منىّ در حقّ او محتمل باشد، از او پذيرفته می ‏شود. برخى بر ثبوت بلوغ در اين صورت به صرف ادّعاى فرد، اشكال كرده ‏اند. بعضى ادّعاى بلوغ به سبب حيض از جانب دختر را- همچون ادّعاى بلوغ به سبب احتلام- در صورتى كه حيض در حقّ وى محتمل باشد، قابل پذيرش دانسته ‏اند.

#'''مشاهده''': ادّعاى بلوغ به سبب روييدن موى درشت بر شرمگاه پذيرفته نمى ‏شود بلكه صحّت ادّعا با مشاهده زهار مدّعى بررسى مى‏گردد، چنانچه مشاهده ادّعا را تصديق كند، پذيرفته مى‏ شود.

# '''بيّنه''': از مدّعى بلوغ به سبب سنّ، بيّنه مطالبه مى ‏شود. با اقامه آن، بلوغ اثبات مى ‏گردد.<ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426ق، ج‏2، ص136.</ref>

==آثار بلوغ==

با تحقّق بلوغ، انسان، مشمول تكاليف الهى و مخاطب احكام و دستورهاى دينى اعم از حقوقى، كيفرى، اقتصادى، اجتماعى و سياسى قرار مى‏‌گيرد. همچنين براى انجام دادن معاملات، قراردادها و پذيرش مسئوليتهاى گوناگون، اهليّت پيدا مى‏ كند.  

===بلوغ و عبادات===

بلوغ شرط وجوب عباداتى همچون نماز و روزه است؛ ليكن در اينكه مشروعيت عبادات نيز مشروط به آن است، اختلاف مى‏‌باشد. بنابر شرطيت، بر عبادات غير بالغ مميّز، اجر و پاداشى مترتّب نمی‌گردد ولى بنابر عدم شرطيت، عبادت وى مستحب و بر آن اجر و پاداش اخروى مترتّب می‌‏گردد. قول دوم به مشهور نسبت داده شده است. <ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426ق، ج‏2، ص 136</ref>

غير بالغ از تصرّف در اموالش ممنوع است. براى تصرّف در اموال و انجام دادن معاملات و رفع محجوريت فرد، علاوه بر بلوغ بايد توانايى (رشد و عدم سفاهت) وى نسبت به انجام دادن معاملات محرز  شود.<ref>هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، 1426ق، ج‏2، ص136</ref>