بی‌بی مریم بختیاری: تفاوت میان نسخه‌ها

بی بی مریم بختیاری دختر حسینقلی‌خان ایلخانی، خواهر علیقلی‌خان سرداراسعد و نجفقلی صمصام‌السلطنه و مادر علیمردان خان بختیاری بود. بی بی مریم دارای 6 برادر و 11 خواهر از همسران متعدد پدرش بود. برادران وی که هر کدام به نحوی در تاریخ معاصر ایران نقش‌آفرین بودند عبارتند از : اسفندیار خان ، نجفقلی صمصام السلطنه ، امیرقلی خان ، علیقلی خان سردار اسعد ، خسروخان سردار ظفر و یوسف خان امیر مجاه.  <ref>[https://namnamak.com/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D9%87%D9%86%D8%B1/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85 ((زندگی نامه بی بی مریم  بانوی سردار بختیاری و همسرش))، سایت نم نمک]</ref>

بی بی مریم سال ۱۲۵۳ خورشیدی، در یک خانواده اصیل بختیاری متولد شد. ۴۰ روز پس از تولد بی بی مریم، پدرش او را به نامزدی «علیقلی خان» پسر محمدعلی خان درآورد. حدود ۹ سالگی مریم، پدرش به دستور «ناصرالدین شاه» و با اشاره «ظل‌السلطان» حاکم مستبد اصفهان کشته شد.<ref>[https://www.alef.ir/news/3980627037.html ((«بی‌بی مریم» را بیشتر بشناسیم))، سایت جامعه خبری - تحلیلی الف، 28 شهریور 1398]</ref>

بی بی مریم در سن ۱۵ سالگی به خانه شوهری رفت که به نوشته خودش ۴۰ ساله بود و چندین [[زن]] و فرزند داشت. او به مدت چهارسال و شش ماه همسر علیقلی خان چهارلنگ بود تا اینکه همسرش درگذشت. بی بی مریم از علیقلی خان چهارلنگ دارای سه پسر شد که یکی آنها در کودکی درگذشت اما دو پسر دیگر وی به نام‌های «علیمردان خان» و «محمدعلی خان» بعدها در زمان سلطنت رضاشاه به قیام علیه دولت مرکزی برخاستند و نام خود را در فهرست حماسه‌سازان تاریخ ثبت کردند.<ref>همان</ref>

من زندگی و شوهرم را بسیار دوست داشتم. با اینکه ناراضی از ازدواجم بودم اما حالا از آن شوهر کردن شکر دارم چون که یک پسر خوب از آن شوهر دارم که شخص اول بختیاری است و تمام بختیاری‌ها به او می‌گروند و من او را بسیار دوست دارم و او «علیمردان خان» نام دارد. <ref>[https://namnamak.com/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D9%87%D9%86%D8%B1/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7/%D8%A8%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85 ((زندگی نامه بی بی مریم  بانوی سردار بختیاری و همسرش))، سایت نم نمک]</ref>

 

بی بی مریم زنی باسواد و روشنفکر بود و از معدود [[زنان]] زمان خویش بود، که سواد خواندن و نوشتن داشت و حوادث عصر خویش را می‌نوشت. کتاب خاطرات بی بی مریم سال‌ها بعد از درگذشتش منتشر شد که در آن درباره دوران کودکی و نوجوانی، شرح زندگی و حوادث سیاسی تا پایان دوره مشروطیت را نوشته است. <ref>[https://www.irna.ir/news/84198192/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D9%87%D9%85-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%AA جعفری نژاد، عاطفه، ((پژوهشگر تاریخ: بی‌بی‌مریم بختیاری سنت و مدرنیته را درهم آمیخت))، خبرگذاری جمهوری اسلامی ایران، 6 یهمن 1399]</ref>

تاثیرات و آموزش‌هایی که بی بی مریم از پدرش «حسینقلی خان ایلخانی بختیاری» و برادرش «علیقلی خان سردار اسعد بختیاری» پذیرفت، راه او را به سوی آینده باز کرد و موجب شد که با کوشش خستگی‌ناپذیر و پایداری کم نظیرش به عنوان یکی از مبارزترین سرداران آزادی‌خواه ایرانی شناخته شود. بی بی مریم هر چند در جامعه آن زمان به دنیا آمد و در سنین نوجوانی بدون اینکه نقشی درازدواجش داشته باشد مجبور به [[ازدواج]] شد اما توانست عمق مشکلات و مسائل [[زن]] ایرانی را درک کند. برای همین سکوت تاریخی زنان را می‌شکند و لب به اعتراض می‌گشاید. بی‌بی مریم خواستار از میان رفتن سنت‌های رایج مردانه زمان خود همچون سنت ناف بُری، ازدواج اجباری، نداشتن حق [[طلاق]] و برخوردار نبودن زنان از حق آموزش شد.<ref>[https://www.alef.ir/news/3980627037.html ((«بی‌بی مریم» را بیشتر بشناسیم))، سایت جامعه خبری- تحلیلی الف، 27 شهریور 1398]</ref>

وی که دوران کودکی، نوجوانی و جوانی خود را در دشوارترین شرایط زندگی ایلی سپری کرده بود به خوبی توانسته بود مهارت‌های رزمی همچون تیراندازی و سوارکاری را بیاموزد و در مبارزات آزادی‌خواهانه خود به کار بگیرد. بی‌بی مریم طی جنگ جهانی اول به همراه عده‌ای از خوانین جانب آلمانی‌ها را گرفت. برخلاف عده‌ای از خوانین بختیاری چون سردار محتشم، سردار ظفر و «سردار جنگ» که از متفقین و انگلیسی‌ها حمایت کردند. این شیرزن بختیاری در حمایت از متحدین و آلمان‌ها به شعار و حرف اتکا نکرد؛ بلکه اسلحه به دست گرفت و با انگلیسی‌ها و روس‌ها جنگید.<ref>[https://www.irna.ir/news/84198192/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D9%87%D9%85-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%AA جعفری نژاد، عاطفه، ((پژوهشگر تاریخ: بی‌بی‌مریم بختیاری سنت و مدرنیته را درهم آمیخت))، سایت خبرگذاری جمهوری اسلامی ، 6 بهمن 1399]</ref>

او همچون خیلی از مردان ملی و وطن‌دوست دریافته بود که با بهره‌گیری از کمک متحدین به ویژه آلمان می‌توان به منافع روسیه و انگلیس ضربه زد و مقدمات اخراج آنها را از ایران فراهم کرد. نمی‌توان بی‌بی مریم و دیگر میهن دوستان ایران، طی جنگ جهانی اول را وابسته به آلمان دانست بلکه در آن روزگار عملی‌ترین راه جنگیدن با دشمنان دیرینه ایران یعنی روس و انگلیس و رهایی از چنگال آنها، همکاری با دشمن قدرتمند آنها یعنی آلمان بوده است.<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/1145079/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF ((سردار مریم بختیاری کی بود؟))، سایت خبری تابناک، 22 مهر 1401]</ref>

در سال ۱۲۹۷ خورشیدی و زمانی که نیروهای اشغالگر روسیه و انگلیس در نزدیکی اصفهان به تعقیب یک گروه لژیون ارتش آلمان و تعدادی از نمایندگان سیاسی آلمان پرداختند، سردار مریم که می‌خواست با پشتیبانی متحدین و به ویژه آلمانی‌ها به مبارزه با استعمارگران روسی و انگلیسی بپردازد، با نیروهای زیر فرماندهی خود در منطقه تیران و کرون در برابر نیروهای مشترک انگلیس و روس ایستادند و پس از جنگی سخت،آنها را به عقب‌نشینی وادار کردند و لژیون آلمانی را نجات داده و با خود به پایگاهشان در «سورشجان» درمنطقه بختیاری برده و پناه دادند و پس از مدتی از راه خاک عثمانی، آنان را از ایران خارج بردند.<ref>[https://hampafile.ir/%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/ ((زندگینامه بی بی مریم بختیاری (بانوی سردار مادر علیمردان خان)))، همپا فایل]</ref>

مریم بختیاری از دوران جوانی تا آخرین لحظات عمر آرزو داشت روزی با نگاه به آینده در روزنامه خاطراتش به صورت سوالی سخت و سنگین با نسل پس از خود در میان گذاشته بود. او در آن سال‌ها، شاید از ما که امروز این نوشته‌ها را می‌خوانیم، پرسیده بود: «... ای کسانی که روزنامه مرا مطالعه می‌نمایید، اگر در عصر شما «ایران» وطن عزیز مرا و خودتان را دیدید به دانش و علم نورانی و مشعشع شده و قدم در راه و خاک آزادی گذاشتید یا در سایه علم و تمدن زندگانی نمودید از من بیچاره که یگانه آرزویم تمدن ایران است، یادی بنمایید. آیا ساعتی که من در قعر گور خوابیده‌ام شما.... آزادید؟ با کمال سرفرازی قدم‌های شمرده شمرده می‌زنید؟ ...» <ref>بختیاری، مریم، خاطرات سردار مریم بختیاری، ویراسته غلامعباس نوروزی بختیاری، انزان، </ref>

 

* بختیاری، مریم، خاطرات سردار مریم بختیاری، ویراسته غلامعباس نوروزی بختیاری، تهران، انزان، 1382.

 

* [https://www.iribnews.ir/fa/news/3222685/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D8%B3%D8%AA خبرگزاری صدا و سیما]

* [https://www.alef.ir/news/3980627037.html ((«بی‌بی مریم» را بیشتر بشناسیم))، سایت جامعه خبری - تحلیلی الف، 28 شهریور 1398]

* [https://hampafile.ir/%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C  ((زندگینامه بی بی مریم بختیاری (بانوی سردار مادر علیمردان خان)))، همپا فایل]

* [https://www.farsnews.ir/fars/news/14000917000640/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A8%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF ((شیربچه، بی بی مریم بختیاری که بود؟))، خبرگزاری فارس، 17 آذر 1400]

* [https://namnak.com/%D9%85%D9%82%D8%A8%D8%B1%D9%87-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C.p75079 ((زندگی نامه بی بی مریم بانوی سردار بختیاری و همسرش))، سایت نم نمک]

* [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C ویکی پدیا صفحه ((بی بی مریم بختیاری))]

*[https://en.wikipedia.org/wiki/Bibi_Maryam_Bakhtiari ویکی پدیا انگلیسی ((Bibi Maryam Bakhtiari))]

*[https://www.borna.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-73/1388079-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 ((زندگینامه سردار بی‌بی مریم بختیاری +تصاویر))، خبرگذاری برنا، 28 مهر 1401]

*[https://www.irna.ir/news/84198192/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%DB%8C-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA-%D9%88-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D9%87%D9%85-%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%AA جعفری نژاد، عاطفه، ((پژوهشگر تاریخ: بی‌بی‌مریم بختیاری سنت و مدرنیته را درهم آمیخت))، خبرگذاری جمهوری اسلامی، 6 بهمن 1399]

*[https://www.tabnak.ir/fa/news/1145079/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%88%D8%AF ((«سردار مریم بختیاری» که بود؟))، ساین تابناک، 22 مهر 1401]