زهرا زارعی (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
زهرا زارعی (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
==عنوان مقاله==  
==عنوان مقاله==  
اذن ولیّ در عقد موقت باکره رشیده
اذن ولیّ در عقد موقت باکره رشیده


==درجه مقاله==  
==درجه مقاله==  
علمی – پژهشی
علمی – پژهشی


==چکیده==
==چکیده==
در بیشتر مباحث فقهی، ولایت ولیّ در [[ازدواج]] دختر باکره رشیده، بدون تفکیک بین [[عقد دائم]] و موقت مطرح شده است. ولی با مراجعه به روایات این باب، که دلیل اصلی و منشأ اختلاف‌ نظر فقها است، روشن می‌شود که حدود و گستره ولایت ولیّ در [[موقت|عقد موقت]]، محدودتر از عقد دائم است. این روایات بر پنج دسته‌اند و از مجموع آنها فهمیده می‌شود که اگر چنین دختری در مدیریت شئون زندگی و تصمیم‌های مهم خود مستقل باشد و به تعبیر روایات، مالک امر و نفس خود باشد، در [[ازدواج]] هم مستقل است، چه [[ازدواج دائم|دائم]] و چه [[ازدواج موقت|موقت]]. اگر در امور مذکور مستقل نباشد و به تعبیر روایات، «بین الأبوین»؛ یعنی تحت اختیار و نظارت آنها باشد، اگر [[ازدواج]] او به قصد دخول و ازاله بکارت باشد، اذن ولیّ به‌عنوان حکم تکلیفی لازم است. ولیّ فقط در صورتی می‌تواند به چنین [[ازدواج|ازدواجی]] رضایت دهد که احراز کند چنین [[ازدواج|ازدواجی]] برای دختر مصلحت دارد. اما اگر این [[ازدواج]] به قصد نزدیکی و ازاله بکارت نباشد، اذن ولیّ در آن معتبر نیست و دختر رشیده، می‌تواند مستقلاً به چنین [[ازدواج|ازدواجی]] اقدام کند.
در بیشتر مباحث فقهی، ولایت ولیّ در [[ازدواج]] دختر باکره رشیده، بدون تفکیک بین [[عقد دائم]] و موقت مطرح شده است. ولی با مراجعه به روایات این باب، که دلیل اصلی و منشأ اختلاف‌ نظر فقها است، روشن می‌شود که حدود و گستره ولایت ولیّ در [[موقت|عقد موقت]]، محدودتر از عقد دائم است. این روایات بر پنج دسته‌اند و از مجموع آنها فهمیده می‌شود که اگر چنین دختری در مدیریت شئون زندگی و تصمیم‌های مهم خود مستقل باشد و به تعبیر روایات، مالک امر و نفس خود باشد، در [[ازدواج]] هم مستقل است، چه [[ازدواج دائم|دائم]] و چه [[ازدواج موقت|موقت]]. اگر در امور مذکور مستقل نباشد و به تعبیر روایات، «بین الأبوین»؛ یعنی تحت اختیار و نظارت آنها باشد، اگر [[ازدواج]] او به قصد دخول و ازاله بکارت باشد، اذن ولیّ به‌عنوان حکم تکلیفی لازم است. ولیّ فقط در صورتی می‌تواند به چنین [[ازدواج|ازدواجی]] رضایت دهد که احراز کند چنین [[ازدواج|ازدواجی]] برای دختر مصلحت دارد. اما اگر این [[ازدواج]] به قصد نزدیکی و ازاله بکارت نباشد، اذن ولیّ در آن معتبر نیست و دختر رشیده، می‌تواند مستقلاً به چنین [[ازدواج|ازدواجی]] اقدام کند.


==کلیدواژه ها==
==کلیدواژه ها==
ولایت، [[ازدواج موقت]]، باکره رشیده، [[موقت|عقد موقت]]، ولیّ قهری، اذن ولیّ.
ولایت، [[ازدواج موقت]]، باکره رشیده، [[موقت|عقد موقت]]، ولیّ قهری، اذن ولیّ.


==گزارش از مقاله==
==گزارش از مقاله==
با مراجعه به آیات و روایات و فتاوای فقها می‌توان نوعی محدودیت اراده و منع از آزادی در عمل را نسبت به [[زنان]] مشاهده کرد. به این معنی که [[زن]] باید برخی اعمال و رفتارهای خود را با اذن و اجازه‌ی شخص دیگری انجام دهد. آن شخص در قبل از [[ازدواج]] پدر و جدّ پدری اوست و بعد از [[ازدواج]]، [[شوهر]] او می‌باشد. در فتاوای برخی از فقها یکی از مواردی که دختر باکره رشیده، باید اجازه پدر یا جدّ پدری را احراز کند، امر [[ازدواج]] است. به این معنی، دختر باکره رشیده، در [[ازدواج]] خود آزاد نیست و باید این امر با اجازه و رضایت پدر یا جدّ پدری صورت پذیرد. در ابتدا باید در کلمات فقها، ثبوت این ولایت برای ولی، مورد بررسی قرار گیرد. سپس روشن شود که حدود این ولایت چه اندازه است؟ آیا این ولایت مطلق است یا مشروط به شرایط خاصی است؟ این ها سؤالاتی هستند که در مقاله پیش رو به آن پرداخته می شود.
با مراجعه به آیات و روایات و فتاوای فقها می‌توان نوعی محدودیت اراده و منع از آزادی در عمل را نسبت به [[زنان]] مشاهده کرد. به این معنی که [[زن]] باید برخی اعمال و رفتارهای خود را با اذن و اجازه‌ی شخص دیگری انجام دهد. آن شخص در قبل از [[ازدواج]] پدر و جدّ پدری اوست و بعد از [[ازدواج]]، [[شوهر]] او می‌باشد. در فتاوای برخی از فقها یکی از مواردی که دختر باکره رشیده، باید اجازه پدر یا جدّ پدری را احراز کند، امر [[ازدواج]] است. به این معنی، دختر باکره رشیده، در [[ازدواج]] خود آزاد نیست و باید این امر با اجازه و رضایت پدر یا جدّ پدری صورت پذیرد. در ابتدا باید در کلمات فقها، ثبوت این ولایت برای ولی، مورد بررسی قرار گیرد. سپس روشن شود که حدود این ولایت چه اندازه است؟ آیا این ولایت مطلق است یا مشروط به شرایط خاصی است؟ این ها سؤالاتی هستند که در مقاله پیش رو به آن پرداخته می‌شود.




خط ۳۳: خط ۲۹:


===مسائل مورد اختلاف فقها===
===مسائل مورد اختلاف فقها===
اختلاف نظر در مورد دختری است که هرچند به سنّ [[بلوغ]] و رشد رسیده؛ اما هنوز  باکره است، اگر چنین دختری بخواهد [[ازدواج]] کند، در مورد چگونگی نقش ولی در [[ازدواج]] او اقوال متعددی است که به حدود ده قول می‌رسد، که نویسنده در اینجا به  شش نظریه اشاره می‌شود، و نظریات علماء مخالف را می‌آورد. ولی در این گزارش فقط عناوین موارد اختلافی بیان می‌شود.  
اختلاف نظر در مورد دختری است که هرچند به سنّ [[بلوغ]] و رشد رسیده؛ اما هنوز  باکره است، اگر چنین دختری بخواهد [[ازدواج]] کند، در مورد چگونگی نقش ولی در [[ازدواج]] او اقوال متعددی است که به حدود ده قول می‌رسد، که نویسنده در اینجا به  شش نظریه اشاره می‌کند، و نظریات علماء مخالف را می‌آورد. ولی در این گزارش فقط عناوین موارد اختلافی بیان می‌شود.  
# دختر هم‌چنان تحت ولایت پدر و جدّ پدری است و ولیّ می‌تواند مستقلاً دختر باکره‌ی رشیده‌ی خود را به [[عقد ازدواج]] دیگری درآورد.
# دختر هم‌چنان تحت ولایت پدر و جدّ پدری است و ولیّ می‌تواند مستقلاً دختر باکره‌ی رشیده‌ی خود را به [[عقد ازدواج]] دیگری درآورد.
# پدر و جد، ولایتی بر باکره‌ی رشیده ندارند، و خودش مستقلاً می‌تواند اقدام به [[ازدواج]] کند. بنابراین اگر پدر یا جدّ پدری بخواهند او را به [[عقد]] کسی درآورند باید از او اجازه بگیرند.
# پدر و جد، ولایتی بر باکره‌ی رشیده ندارند، و خودش مستقلاً می‌تواند اقدام به [[ازدواج]] کند. بنابراین اگر پدر یا جدّ پدری بخواهند او را به [[عقد]] کسی درآورند باید از او اجازه بگیرند.
#تشریک در ولایت یعنی لزوم اذن ولی و دختر در [[عقد]] [[نكاح]]، به این معنی که صحت [[ازدواج]] مشروط به رضایت هر دو می‌باشد.
#تشریک در ولایت یعنی لزوم اذن ولی و دختر در [[عقد]] [[نكاح]]، به این معنی که صحت [[ازدواج]] مشروط به رضایت هر دو می‌باشد.
# در [[ازدواج]] موقّت، دختر مستقل است و نیازی به اجازه‌ی ولیّ ندارد، اما در [[عقد]] [[نكاح دائم]] اجازه‌ی ولی لازم است.
# در [[ازدواج]] موقّت، دختر مستقل است و نیازی به اجازه‌ی ولیّ ندارد، اما در [[عقد]] [[نكاح دائم]] اجازه‌ی ولی لازم است.
#  عکس نظر فوق، این است که دختر در [[عقد دائم]]، مستقل است، اما در [[ازدواج موقّت]] ، اجازه ولی لازم است.   
#  عکس نظر فوق،این است که دختر در [[عقد دائم]]، مستقل است، اما در [[ازدواج موقّت]] ، اجازه ولی لازم است.   
# هر یک از پدر و دختر مستقل بوده و [[عقد]] هر کدام از آنها بدون اذن دیگری نافذ است. بنابراین اگر دختر بدون رضایت پدر [[ازدواج]] کرد [[عقد]] او صحیح است منتهی پدر می‌تواند [[عقد]] او را نقض کرده و به هم بزند؛ البته احراز رضایت هر دو مستحب است.
# هر یک از پدر و دختر مستقل بوده و [[عقد]] هر کدام از آنها بدون اذن دیگری نافذ است. بنابراین اگر دختر بدون رضایت پدر [[ازدواج]] کرد [[عقد]] او صحیح است منتهی پدر می‌تواند [[عقد]] او را نقض کرده و به هم بزند؛ البته احراز رضایت هر دو مستحب است.


خط ۵۵: خط ۵۱:
اما کسانی که اذن ولیّ را چه به نحو استقلال و چه به نحو تشریک در [[ازدواج]] باکره - به نحو فتوی یا احتیاط واجب - لازم می‌دانند، نسبت به صحت و عدم صحت [[عقد|عقدی]] که بدون اذن پدر انجام گرفته است، سه نظریه دارند:
اما کسانی که اذن ولیّ را چه به نحو استقلال و چه به نحو تشریک در [[ازدواج]] باکره - به نحو فتوی یا احتیاط واجب - لازم می‌دانند، نسبت به صحت و عدم صحت [[عقد|عقدی]] که بدون اذن پدر انجام گرفته است، سه نظریه دارند:


# [[عقد]] منفسخ و باطل می شود.
# [[عقد]] منفسخ و باطل می‌‍شود.
# [[عقد]] صحیح است.  
# [[عقد]] صحیح است.  
# طرفین باید با [[طلاق]] از یکدیگر جدا شوند.
# طرفین باید با [[طلاق]] از یکدیگر جدا شوند.