اشتغال زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۰ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۳

بحث اشتغال زنان یک بحث حقوقی و فقهی نیست بلکه یک رویکرد اجتماعی است و این رویکرد یک ارزش دینی محسوب می‌شود یا نه؟ پدیده تمایل زنان به اشتغال به دو دلیل درآمدزایی و استقلال مالی از شوهر وجود دارد. اولا آیا این استقلال‌ها خوب است یا نه؟ ثانیاً وقتی به منابع اسلامی رجوع می‌کنیم. مواردی جهت تایید اشتغال به دست می‌آوریم و تاثیراتی که بر مناسبات خانوادگی می‌گذارد را می‌توان تایید کرد و برآیند تأثیر نیز چگونه است؟

سه الگوی ساختار خانواده

سه نوع الگوی ساختار خانواده وجود دارد:

الگو گذشته یک الگوی اقتدارگرا با محوریت مرد و تصمیمات توسط مرد گرفته می‌شد. آیا این مرد توجه به نیاز زن ِخانواده داشته و در فرآیند تصمیات شرکت می‌کرده یا نه؟ که به این الگوی ساختار خانواده عمودی می‌گویند و در جامعه مدرن این الگو به چالش کشیده شده است.
الگوی دیگری پیشنهاد شده است که الگوی پله‌ای است که مرد و زن با هم تصمیم می‌گیرند که الگوی مشارکتی می‌گویند و فرزندان هم تابع اشتراک پدر و مادر هستند.
الگوی سوم در فضای پست مدرن است که هیچ چیز واقعی وجود ندارد هر چه در ذهن خود ساخته ارزش به آن می‌دهد و محصول ذهن ما ارزش پیدا می‌کند و هر چه انسان می‌پسندد به آن ارزش می‌دهد و هیچ اقتداری والدین برای فرزندان ندارد و در یک خط افقی والدین و فرزندان قرار دارند. در این الگو اوج فردگرایی است.

برای جامعه امروز دین چه الگویی را انتخاب می‌کند و چون آیات قرآن مربوط به همه زمان‌ها است طبق آیه 34 سوره مبارکه نساء «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ» الگوی عمودی مورد تأیید دین است و سرپرستی و مدیریت خانواده تقسیم نمی‌شود ولی بقیه اعضای خانواده در آن مشارکت دارند.^[۱]

آسیب‌های اشتغال زنان

تأثیر بر ازدواج

تأخیر در سن ازدواج، بالا رفتن نرخ تجرد قطعی، کاهش تعداد فرزندان از مهمترین آسیب‌های اشتغال زنان خارج از منزل است. اشتغال دختران سبب می‌شود شرایط پیچیده‌تری برای ازدواج آنها به‌وجود آید. یک زن شاغل خواهان ازدواج با مردی با موقعیت شغلی بالاتر است و تمایل چندانی به ازدواج با فرد جویای کار یا با موقعیت شغلی پایین تر ندارند . خود دغدغۀ حمایت اقتصادی ، یکی از انگیزه‌های تمایل به ازدواج است که در زنان دارای شغل ثابت کمتر است . ^[۲] اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان

تأثیر بر بارداری

شرایط روحی روانی زن در ایام بارداری تأثیر قابل توجهی بر رشد جنین دارد. مادر تندرست، شاداب، با تحرک و نیرومند، بی شک فرزندی با همین ویژگیها به‌دنیا می‌آورد. اضطراب، ناراحتی، ترس، نگرانی وهیجانات شدید تأثیرگذار بر روان و جسم کودک است . زنان شاغل در محیطهای مختلف شغلی خود با عوامل بیولوژیکی، روانی و اجتماعی مختلفی مواجه هستند که تأثیرات نامطلوب بر سلامت مادر و جنین می‌گذارد. حداقل تنش و اضطراب در بارداری با اشتغال زنان منافات دارد. زنان شاغل در بیمارستانها، آزمایشگاهها، رادیولوژیها و ... با انواع مواد شیمیایی، بیهوشی رادیولوژی و پرتوها و اشعه‌های خطرناک مواجه هستند. همچنین یک زن باردار در دوران حاملگی معمولا کمر درد دارند که در صورت شاغل بودن برای او مشکل ایجاد می‌شود.^[۳]

کم‌توجهی به رابطه همسری

ما در جامعه‌ای قرار داریم که روز به روز خانه در حال تنگ‌تر شدن است، چه از نظر کاربردی، چه از نظر فضای خانه، تعداد فرزندان در حال کم شدن و با پیشرفت تکنولوژی ساعت فراغت زنان زیاد شده است. در صورتی که در گذشته با کارهای منزل وقتشان پر می‌شد ولی در حال حاضر با تکنولوژی چند ساعت اضافه می‌آورد و در عرصه اشتغال وارد می شود. در حالی که اسلام اولویت اول را به روابط همسری داده و دوم به روابط مادرانه و سوم روابط اجتماعی و چهارم روابط اقتصادی ولی حالا بر عکس شده و اولویت آخر روابط همسری است.^[۴]دبیرخانه کرسی های نظریه پردازی و آزاد اندیشی حوزه علمیه اصفهان

محرومیت فرزندان از نظارت و حمایت مادر

رابطه تعاملی کودک و مادر، رفتار و فیزیولوژی کودک را از آغاز تولد شکل می دهد و تنظیم می‌کند . تنظیم این رابطه به‌وسیله توجه مستقیم و صمیمانۀ مادر و رفتار مراقبتی او از کودک شکل می‌گیرد. هنگام نبود مادر در کنار فرزند، نارسایی‌های جسمی و روانی برای فرزند به‌وجود می‌آید.^[۵]

پانویس

↑ زیبایی نژاد، محمدرضا، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، 1397
↑ فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389
↑ فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389
↑ زیبایی نژاد، محمدرضا، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، 1397
↑ گاردنر، جنگ علیه خانواده، 1396، ص 224

منبع

گاردنر، ویلیام، جنگ علیه خانواده، ترجمه معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1396
زیبایی نژاد، محمد‌رضا ، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، نشست آزاد اندیشی، برگزار کننده: مدرسه علمیه فاطمیه اندان و الزهرا(س) خمینی شهر، 1397.
فرهادیان، فاطمه، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، پیام زن ، اردیبهشت 1389، شماره 218.

[1] زیبایی نژاد، محمدرضا، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، 1397

[2] فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389

[3] فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389

[4] زیبایی نژاد، محمدرضا، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، 1397

[5] گاردنر، جنگ علیه خانواده، 1396، ص 224

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{جعبه اطلاعات نشست
-|تصویر= زیبایی نژاد.jpg
-|عنوان نشست= تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده
-|نوع نشست=آزاد اندیشی
-|مرکز برگزار کننده= مدرسه علمیه فاطمیه اندان و الزهرا(س) خمینی شهر
-|نام ارائه دهنده=  حجة الاسلام محمد رضا زیبایی نژاد
-|تاریخ برگزاری=9/7/ 1397
-|منتقد نشست=خانم صدیقه طاهری
-|داور نشست=حجة الاسلام علیرضا ناجی }}
 بحث [[اشتغال زنان]] یک بحث حقوقی و فقهی نیست بلکه یک رویکرد اجتماعی است و این رویکرد یک ارزش دینی محسوب می‌شود یا نه؟ پدیده تمایل [[زنان]] به اشتغال به دو دلیل درآمدزایی و استقلال مالی از شوهر وجود دارد. اولا آیا این استقلال‌ها خوب است یا نه؟ ثانیاً وقتی به منابع اسلامی رجوع می‌کنیم. مواردی جهت تایید اشتغال به دست می‌آوریم و تاثیراتی که بر مناسبات [[خانواده|خانوادگی]] می‌گذارد را می‌توان تایید کرد و برآیند تأثیر نیز چگونه است؟
@@ خط ۲۱: / خط ۱۳: @@
 ===تأثیر بر ازدواج===
-تأخیر در سن ازدواج، بالا رفتن نرخ تجرد قطعی، کاهش تعداد فرزندان از مهمترین آسیب‌های اشتغال زنان خارج از منزل است. اشتغال دختران سبب می‌شود شرایط پیچیده‌تری برای ازدواج آنها به‌وجود آید. یک زن شاغل خواهان ازدواج با مردی با موقعیت شغلی بالاتر است و تمایل چندانی به ازدواج با فرد جویای کار یا با موقعیت شغلی پایین تر ندارند . خود دغدغۀ حمایت اقتصادی ،  یکی از انگیزه‌های تمایل به ازدواج است که در زنان دارای شغل ثابت کمتر است . <ref>فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389</ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/7123/86724/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%22%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84-%22 اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان]
+تأخیر در سن ازدواج، بالا رفتن نرخ تجرد قطعی، کاهش تعداد فرزندان از مهمترین آسیب‌های اشتغال زنان خارج از منزل است. اشتغال دختران سبب می‌شود شرایط پیچیده‌تری برای ازدواج آنها به‌وجود آید. یک زن شاغل خواهان ازدواج با مردی با موقعیت شغلی بالاتر است و تمایل چندانی به ازدواج با فرد جویای کار یا با موقعیت شغلی پایین تر ندارند . خود دغدغۀ حمایت اقتصادی ،  یکی از انگیزه‌های تمایل به ازدواج است که در زنان دارای شغل ثابت کمتر است . <ref>فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389</ref> [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3992/7123/86724/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%22%D9%82%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D9%88%D9%84-%22 اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان]
+=== تأثیر بر بارداری===
+شرایط روحی روانی زن در ایام بارداری تأثیر قابل توجهی  بر رشد جنین دارد. مادر تندرست، شاداب، با تحرک و نیرومند، بی شک فرزندی با همین ویژگیها به‌دنیا می‌آورد. اضطراب، ناراحتی، ترس، نگرانی وهیجانات شدید تأثیرگذار بر روان و  جسم کودک است . زنان شاغل در محیطهای مختلف شغلی خود با عوامل بیولوژیکی، روانی و اجتماعی مختلفی مواجه هستند که تأثیرات نامطلوب بر سلامت مادر و جنین می‌گذارد. حداقل تنش و اضطراب در بارداری با اشتغال زنان منافات دارد. زنان شاغل در بیمارستانها، آزمایشگاهها، رادیولوژیها و ... با انواع مواد شیمیایی، بیهوشی رادیولوژی و پرتوها و اشعه‌های خطرناک مواجه هستند. همچنین یک زن باردار در دوران حاملگی معمولا کمر درد دارند که در صورت شاغل بودن برای او مشکل ایجاد می‌شود.<ref>فرهادیان، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان، 1389</ref>
-ما در جامعه‌ای قرار داریم که روز به روز خانه در حال تنگ‌تر شدن است، چه از نظر کاربردی، چه از نظر فضای خانه، تعداد فرزندان در حال کم شدن و با پیشرفت تکنولوژی ساعت فراغت [[زنان]] زیاد شده است. در صورتی که در گذشته با کارهای منزل وقتشان پر می‌شد ولی در حال حاضر با تکنولوژی چند ساعت اضافه می‌آورد و در عرصه اشتغال وارد می شود. در حالی که اسلام  اولویت اول را به روابط [[همسر|همسری]] داده و دوم به روابط [[مادر|مادرانه]] و سوم روابط اجتماعی و چهارم روابط اقتصادی ولی حالا بر عکس شده و اولویت آخر روابط [[همسر|همسری]] است.
+===کم‌توجهی به رابطه همسری===
+ما در جامعه‌ای قرار داریم که روز به روز خانه در حال تنگ‌تر شدن است، چه از نظر کاربردی، چه از نظر فضای خانه، تعداد فرزندان در حال کم شدن و با پیشرفت تکنولوژی ساعت فراغت [[زنان]] زیاد شده است. در صورتی که در گذشته با کارهای منزل وقتشان پر می‌شد ولی در حال حاضر با تکنولوژی چند ساعت اضافه می‌آورد و در عرصه اشتغال وارد می شود. در حالی که اسلام  اولویت اول را به روابط [[همسر|همسری]] داده و دوم به روابط [[مادر|مادرانه]] و سوم روابط اجتماعی و چهارم روابط اقتصادی ولی حالا بر عکس شده و اولویت آخر روابط [[همسر|همسری]] است.<ref>زیبایی نژاد، محمدرضا، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، 1397</ref>[http://bou.ac.ir/Portal/home/?news/28967/148554/640094/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%DB%8C%D8%A7-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%D8%A7--%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 دبیرخانه کرسی های نظریه پردازی و آزاد اندیشی حوزه علمیه اصفهان]
-=== نظرات استاد منتقد ===
+===محرومیت فرزندان از نظارت و حمایت مادر===
-جناب آقای زیبایی نژاد چرا در ابتدا، بحث [[کار خانگی|خانه داری]] [[زنان]] را مورد بحث و بررسی قرار ندادند. همچنان که مقام معظم رهبری (دامه برکاته) فرمودند در اسلام نه تنها با کار کردن [[زن]] مخالف نیست بلکه تا آنجایی که با شغل اساسی او که مهمترین شغل اوست مزاحمت نداشته باشد می‌توان برای [[زن]] شغل در نظر گرفت.مهمترین شغل یک [[زن]] [[همسر|همسر داری]] و فرزنداری او است. و همچنین [[اشتغال زنان]] یک ارزش است نه یک پُز اجتماعی. در حالی که اگر به عنوان استعداد [[زن]] بیان شود و حتی بر اساس آیات قران کریم یک [[زن]] استعداد رهبری یک جامعه را مانند ملکه سبا دارد. و آیت الله جوادی آملی می‌فرماید: یک [[زن]] در رهبری هم موفق بوده است. حتی می‌تواند قضاوت یا کارهای دیگر را نیز بر عهده بگیرد.
+رابطه تعاملی کودک و مادر، رفتار و فیزیولوژی کودک را از آغاز تولد شکل می دهد و تنظیم می‌کند . تنظیم این رابطه به‌وسیله توجه مستقیم و صمیمانۀ مادر و رفتار مراقبتی او از کودک شکل می‌گیرد. هنگام نبود مادر در کنار فرزند،  نارسایی‌های جسمی و روانی برای فرزند به‌وجود می‌آید.<ref>گاردنر، جنگ علیه خانواده، 1396، ص 224</ref>
-=== دیدگاه آقای زیبایی نژاد===
-در حالی که اولویت اول در اسلام به روابط [[همسر|همسری]] و دوم به روابط [[مادر|مادرانه]] و سوم روابط اجتماعی و چهارم روابط اقتصادی ولی حالا بر عکس شده و اولویت آخر روابط [[همسر|همسری]] است و در جوامعی  که ارزش‌های غیر [[خانواده|خانوادگی]]، اقتصادی و اجتماعی مهم‌تر از ارزش‌های [[خانواده|خانوادگی]] می‌شود باید منتظر افزایش [[طلاق]] و [[هم جنس‌گرایی|همجنس‌گرایی]]، [[ازدواج سفید]] و ... شد. [[زنان]] [[کار خانگی|خانه دار]] مصرف‌گراتر هستند و بیشتر وقت خود را در کوچه و بازار می‌گذرانند و یا مصرف زده رسانه می‌شوند. [[زن]] اگر در خانه تنها باشد دچار افسردگی می‌شود. ولی گروهی از [[زنان]] واقعاً  به جامعه خدمت می‌کنند در جامعه حاضر نمی توان [[زن]] را متقاعد کرد که در خانه بنشیند بلکه باید شغل‌هایی مناسب با روحیات [[زنان]] و به صورت پاره وقت برنامه‌ریزی کرد. حاکمیت بر کار [[زنان]] ارزش گذاری نکند تا از مزایای [[اشتغال زنان]] بهره‌مند شویم و مبتلا به پیامدهای سوء آن نشویم اما این اتفاق نمی‌افتد.
-===نظر دیدگاه منتقد===
-دکتر صدیقه طاهری، استاد حوزه خواهران و دانشگاه به عنوان استاد منتقد کرسی گفت: به [[زن]] دو نگاه وجود دارد یکی نگاه غرب گرایانه و دیگری نگاه شرق گرایانه. به [[زن]] در غرب به صورت یک جسم و یک شیء نگاه می‌شود و در شرق [[زن]] را سعی می‌کنند از آن هم که هست بالاتر بداند و در حد یک مرد و حتی [[زن]] بر [[مرد]] هم برتری دارد اما به نظر اسلام [[زن]] و [[مرد]] بر هم برتری ندارند بلکه هر کدام در جایگاه خود قرار داند و این نگاه مهم هست.
-===نقد سخنان استاد ناقد===
-حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد در پاسخ به [[خانم]] دکتر طاهری اظهار داشت: اتفاقی که بعد از رنسانس افتاد، اتصال بین زمین و آسمان قطع شد و خدا از تحلیل ها کنار گذاشته شد و ارزش‌ها زمینی شد و ارزش هر کس با ثروت و جایگاه اجتماعی او سنجیده شد. وقتی این ارزش ها جابه جا شد و  [[زن]] کم کم به فهم جدیدی رسید که در طول تاریخ مناصب اجتماعی، سرپرستی [[خانواده]] و ثروت در دست [[مردان]] بوده و حتی محصولی که [[زن]] با کار و تلاش خود تولید می کرده درآمد حاصل از آن به حساب [[مرد|مردها]] وارد می شده و این باعث شد که به [[زن]] احساس فرودستی و حقارت تاریخی دست بدهد و باعث حرکتی شد که [[زنان]] مطالبه پول و ثروت و مناصب اجتماعی کنند.
-وی در ادامه گفت: در غرب [[زن]] با [[ازدواج]] مهجور می شد و سال 1850 در غرب نظام سرمایه داری حکم فرما شد و طبق این نظام برای این که بازار جهان شمول شود باید اقشار ضعیف جامعه هم مد نظر گرفته شود که در همان سال، سال آغاز موج اول [[فمینیسم]] هم بود و [[زنان]] مطالبه برابری اقتصادی و مدیریتی داشتند چون برابری را ارزش می دانستند نه تناسب را و پیش فرض‌های ما دینی نیست. یک نظام ارزش‌گذاری دینی داریم برای [[همسر|همسرداری]] و فرزند داری و از مجموع این آموزه های دینی ارزشمندی خانه داری را به دست می‌آوریم پس خانه داری نه سرمایه داخل آن است و نه بحثی.
-ایشان گفت: خانه نشینی انتخابی با خانه نشینی اجباری فرق دارد وقتی یک [[زن]] موقعیت اشتغال در اجتماع داشت در عین حال خانه نشینی را انتخاب کرد، آسیب ندارد، نه این که خانه نشینی از روی اجبار انتخاب شود.
-وی به تفاوت دهه های 50 با 60 و 70 و 80  پرداخت و گفت: تفاوت این دهه‌ها در ارزش‌ها است و ارزش‌ها در حال تغییر است و [[خانواده]] کوچکتر می‌شود و فردگرایی در حال افزایش است. [[زنان]] با تحصیلات طرز فکرشان عوض می‌شود و ارزش‌ها را بهتر که نمی‌کند متفاوت هم می‌کند و این نظام تعالی بخش نیست نظام تحصیلی که از زمان رضا شاه آمده در کشور تحول ایجاد کرد و از کلاس اول تجربی‌گرایی را نهادینه می‌کند که هرچه در آزمون تجربی درست در آمد درست است و هر چه درست در نیآمد درست نیست و بعد زمینه را آماده می‌کند و می‌گوید گزاره‌های اخلاقی نامفهوم هستند چون قابلیت تجربی و حسی ندارند رد می‌شوند.
-===راه‌های مشارکت اجتماعی و سیاسی [[زنان]]===
-وی به بیان وظیفه مهم [[زن]] پرداخت و اذعان داشت: برای مشارکت اجتماعی واجب نیست [[زن]] از خانه بیرون بیاید. بلکه مهمترین مشارکت اجتماعی [[زن]] آن است که: [[مرد]] را از نظر روانی نرمال به جامعه بفرستد، حریم حیا و [[حجاب و عفاف|عفاف]] را در جامعه محافظت کند، بچه‌هایی تربیت کند که از نظر روان تعادل داشته باشند، فرزند بیاورد و نیروی تحول ساز و پر تلاش روانه‌ی جامعه کند.
-===جمع بندی داور===
-برای مشارکت اجتماعی واجب نیست [[زن]] از خانه بیرون بیاید. بلکه مهمترین [[مشارکت اجتماعی زن]] آن است که:
-# مرد را از نظر روانی نرمال به جامعه بفرستد.
-# حریم حیا و عفاف را در جامعه محافظت کند.
-# بچه‌های تربیت کند که از نظر روان تعادل داشته باشند.
-# فرزند بیاورد و نیروی تحول ساز و پر تلاش روانه‌ی جامعه کند.
-در مشارکت سیاسی یک موقع زن مناصب سیاسی را می‌پذیرد و یک موقع اخلاق سیاسی را باز تولید می‌کند مگر برای دفاع مقدس چه کسی فرزند خود را راهی جبهه‌ها می‌کرد؟ [[مادر]]! مهمترین استعداد یک [[زن]]، [[زن]] بودن اوست و اولین الویت برای [[زن]] [[خانواده]] و برای یک [[مرد]] [[خانواده]] و اجتماع است. وظیفه یک [[زن]] ایجاد فضای آرامش در [[خانواده]] است و [[مرد]] ایجاد امنیت در فضای اجتماعی می‌باشد.
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منبع==
-* [http://bou.ac.ir/Portal/home/?news/28967/148554/640094/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%9B-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%DB%8C%D8%A7-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B2%D8%A7--%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 لینک دبیرخانه کرسی های نظریه پردازی و آزاداندیشی حوزه علمیه اصفهان]
+* گاردنر، ویلیام، جنگ علیه خانواده، ترجمه معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، 1396
+*زیبایی نژاد،  محمد‌رضا ، تأثیر اشتغال زنان بر روابط خانواده، نشست آزاد اندیشی، برگزار کننده: مدرسه علمیه فاطمیه اندان و الزهرا(س) خمینی شهر، 1397.
+*فرهادیان، فاطمه، اثرات و پیامدهای منفی اشتغال زنان،  پیام زن ، اردیبهشت 1389، شماره 218.
 [[رده:ویکی‌جنسیت]]