Fatemehdadashi (بحث | مشارکت‌ها)
Fatemehdadashi (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
== تحلیل روایات==
== تحلیل روایات==
پس تا اينجا چنين به نظر مى آيد كه با سه روايت معتبر سر و كار داريم كه هر سه در دسته اول جاى دارند، ولى دو مورد از اينها، به رغم صحت سند از درجه اعتبار ساقط اند، زيرا مشتمل بر مطلبى هستند كه مشاهدات قطعى خلاف آن را ثابت مى كند. در يكى از اين دو روايت آمده است: «خداوند متعال حوّا را از پايين ترين دنده چپ آدم آفريد و تعداد دنده هاى مردان، ناقص و تعداد دنده هاى زنان، كامل است» <ref>«انّ الله تبارك و تعالى خلق حوّا من ضلع آدم الايسر الاقصى و اضلاع الرجال تنقص و اضلاع النساء تمام» (وسائل الشيعه; ج17، باب 2 از ابواب ميراث الخنثى، ص577).</ref> و در روايت ديگر نيز مى خوانيم: «مرد در مقايسه با زن يك دنده كمتر دارد، زيرا حوّا از پايين ترين دنده چپ آدم آفريده شد، از اين رو يك دنده از دنده هاى او كاسته شد». <ref>«انّ الرجل تنقص اضلاعه من اضلاع النساء بضلع، لانّ حوّاء خلقت من ضلع آدم القصوى اليسرى فنقص من اضلاعه ضلع واحد» (همان; ج17، ص576).</ref> پس تنها يك روايت معتبر در اين بحث باقى مى ماند كه فقط اصل انديشه آفرينش حوّا از آدم را تأييد كرده، اما درباره چگونگى اين آفرينش و اينكه آيا حوّا از دنده چپ آدم آفريده شده يا نه، سخنى نمى گويد. تعبير روايت اين است كه «زن از مرد و مرد از زمين ]خاك[ آفريده شد». <ref>«انّ المرأة خلقت من الرجل... و انّ الرجل خلق من الأرض» (همان; ج14، باب 24 از ابواب مقدمات النكاح، ص42).</ref>
پس تا اينجا چنين به نظر مى آيد كه با سه روايت معتبر سر و كار داريم كه هر سه در دسته اول جاى دارند، ولى دو مورد از اينها، به رغم صحت سند از درجه اعتبار ساقط اند، زيرا مشتمل بر مطلبى هستند كه مشاهدات قطعى خلاف آن را ثابت مى كند. در يكى از اين دو روايت آمده است: «خداوند متعال حوّا را از پايين ترين دنده چپ آدم آفريد و تعداد دنده هاى مردان، ناقص و تعداد دنده هاى زنان، كامل است» <ref>«انّ الله تبارك و تعالى خلق حوّا من ضلع آدم الايسر الاقصى و اضلاع الرجال تنقص و اضلاع النساء تمام» (وسائل الشيعه; ج17، باب 2 از ابواب ميراث الخنثى، ص577).</ref> و در روايت ديگر نيز مى خوانيم: «مرد در مقايسه با زن يك دنده كمتر دارد، زيرا حوّا از پايين ترين دنده چپ آدم آفريده شد، از اين رو يك دنده از دنده هاى او كاسته شد». <ref>«انّ الرجل تنقص اضلاعه من اضلاع النساء بضلع، لانّ حوّاء خلقت من ضلع آدم القصوى اليسرى فنقص من اضلاعه ضلع واحد» (همان; ج17، ص576).</ref> پس تنها يك روايت معتبر در اين بحث باقى مى ماند كه فقط اصل انديشه آفرينش حوّا از آدم را تأييد كرده، اما درباره چگونگى اين آفرينش و اينكه آيا حوّا از دنده چپ آدم آفريده شده يا نه، سخنى نمى گويد. تعبير روايت اين است كه «زن از مرد و مرد از زمين ]خاك[ آفريده شد». <ref>«انّ المرأة خلقت من الرجل... و انّ الرجل خلق من الأرض» (همان; ج14، باب 24 از ابواب مقدمات النكاح، ص42).</ref>
== خلقت از نفس واحده==
در آيه اول سوره نساء آمده است:
«يا أَيُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها وَ بَثَّ مِنْهُما رِجالاً كَثِيراً وَ نِساءً وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً»؛<ref>سوره نسا آیه 1</ref>
«اى مردم! از (مخالفت) پروردگارتان بپرهيزيد، همان كسى كه همه شما را از يك انسان آفريد، و همسر او را نيز، از جنس او خلق كرد، و از آن دو، مردان و زنان فراوانى (در روى زمين) منتشر ساخت. و از خداى بپرهيزيد كه (همگى به عظمت او معترفيد و) هنگامى كه چيزى از يك ديگر مى ‏خواهيد، نام او را مى‏ بريد. و (نيز، از قطع رابطه با) خويشاوندان خود، پرهيز كنيد! زيرا خداوند، مراقب شماست».
برخى مفسران <ref> . ر.ك: درس‏هاى تفسير آيه‏اللّه‏ جوادى آملى، سوره نساء.</ref> با دقت در اين آيه شريفه گفته ‏اند:
«نفس واحده» يك «مفهوم» عام دارد كه بيانگر حقيقت واحد و مشترك همه انسان‏هاست و يك «مصداق» خاص دارد كه بيانگر حضرت آدم عليه‏السلامبه عنوان پدر همه انسان‏هاست. به همين جهت اين آيه از يك سو به حقيقت
مشترك همه انسان‏ها اشاره دارد كه «حوا» نيز از همان حقيقت مشترك مى ‏باشد و نشان از آن دارد كه زن و مرد از يك گوهر مشترك مى ‏باشند.
از سوى ديگر در اين آيه شريفه يك لطافت عاطفى و تربيتى نيز وجود دارد و آن اينكه همگى انسان‏ها را متوجه سرآغاز وجودشان كرده كه همگى از يك ريشه و از يك پدر و مادر هستند لذا دليلى ندارد كه اختلاف داشته باشند بلكه لازم است تقواى الهى را رعايت كنند.
علامه طباطبايى نيز فرموده است كه اين آيه در صدد بيان اين نكته است كه همسر حضرت آدم از جنس خود او آفريده شده است و هر دو تشابه در نوعيت دارند، ولى اين كه همسر حضرت آدم از بدن و عضو او آفريده شده باشد، هرگز آيه بر آن دلالت ندارد. <ref> . طباطبايى، همان، ص 136- 137.</ref>
بنابراين نه تنها در اين آيه نقش زن ناديده گرفته نشده است، بلكه با صراحت و روشنى تمام، بعد از بيان خاستگاه خلقت آدم و حوّا و گسترش نسل انسانى توسط زن و مرد، در ذيل آيه ضمن اشاره به «ارحام» به نقش ممتاز زن در توليد نسل تأكيد مى ‏ورزد چون «ارحام» اشخاصى هستند كه از طريق «رحم»، به يكديگر مرتبط مى ‏باشند كه در فارسى به آن خويشاوند مى ‏گوييم. بنابراين هم از دلالت انفرادى آيه اول نساء و هم از دلالت مجموعى آيات مشابهه به دست مى ‏آيد كه هرگز قرآن نقش زن را در گسترش نسل بشر ناديده نگرفته است.
==نتیجه گیری==
==نتیجه گیری==
بنابر آنچه گفته شد اگر صرفاً روايات معتبر را مبناى استدلال قرار دهيم، مى توانيم '''انديشه آفرينش حوّا از دنده آدم را از ديدگاه اسلام، فاقد پشتوانه دينى تلقى كنيم''' و اگر كسى كثرت روايات ضعيف السند را موجب اطمينان و حجيت بداند، در اين صورت با اشكال تعارض روايات روبه رو خواهد شد كه زمينه اطمينان بخشى روايت ها را از بين مى برد. در نتيجه، انديشه آفرينش حوّا از دنده چپ آدم قابل اسناد به دين اسلام نيست، ولى اصل اين انديشه كه حوّا از آدم آفريده شده، مى تواند به طور مجمل به دين اسناد داده شود و تعبير اسناد اجمالى نيز بدان سبب است كه احتمالات متعددى درباره چگونگى اين آفرينش قابل تصوير است؛ مانند اين احتمال كه در برخى از روايات به آن اشاره شده و آن، آفرينش حوّا از زيادى گِلِ به جاى مانده از آفرينش آدم است. <ref>المجلسى; بحارالأنوار; ج11، ص115ـ116.</ref>
بنابر آنچه گفته شد اگر صرفاً روايات معتبر را مبناى استدلال قرار دهيم، مى توانيم '''انديشه آفرينش حوّا از دنده آدم را از ديدگاه اسلام، فاقد پشتوانه دينى تلقى كنيم''' و اگر كسى كثرت روايات ضعيف السند را موجب اطمينان و حجيت بداند، در اين صورت با اشكال تعارض روايات روبه رو خواهد شد كه زمينه اطمينان بخشى روايت ها را از بين مى برد. در نتيجه، انديشه آفرينش حوّا از دنده چپ آدم قابل اسناد به دين اسلام نيست، ولى اصل اين انديشه كه حوّا از آدم آفريده شده، مى تواند به طور مجمل به دين اسناد داده شود و تعبير اسناد اجمالى نيز بدان سبب است كه احتمالات متعددى درباره چگونگى اين آفرينش قابل تصوير است؛ مانند اين احتمال كه در برخى از روايات به آن اشاره شده و آن، آفرينش حوّا از زيادى گِلِ به جاى مانده از آفرينش آدم است. <ref>المجلسى; بحارالأنوار; ج11، ص115ـ116.</ref>