برده‌داری جنسی

برده‌داری جنسی، استثمار جنسی زنان و دختران توسط باندهای مافیایی.

در گذشته برده‌داری جنسی نیازمند ربایش قربانیان و اجبار فیزیکی بود، اما امروزه از تبلیغات دروغین، فریب و نیرنگ برای تسلیم‌کردن قربانیان استفاده می‌شود. برده‌داری جنسی نسبت به تجارت جنسی و قاچاق زنان عام‌تر است و قلمرو اصلی مباحث آن زندگی روزمرۀ انسان‌ها است.

مؤلفه‌های حقوقی برده‌داری جنسی

برده‌داری جنسی یک مفهوم حقوقی است که امروزه در شعبه‌های مختلف علوم اجتماعی مورد استفاده قرار گرفته است. مفهوم بردگی جنسی اولین‌بار در اساس‌نامۀ دیوان بین‌المللی کیفری، مادۀ هفتم تحت عنوان جرم مستقل به‌رسمیت شناخته شده است. قبل از این تاریخ در علم حقوق، تنها مفهوم بردگی رسمیت داشت. در اساس‌نامۀ رم، چهار مؤلفه به‌عنوان ارکان اصلی تشکیل‌دهندۀ برده‌داری جنسی بیان شده است:

1. مجرم مالک قربانی شود و اعمالی نظیر خرید، فروش، اجاره، معاوضه یا کردارهای مشابه دیگر با او انجام دهد.
2. در اثر رفتارهای فوق با قربانی عمل جنسی انجام شود.
3. عمل مجرمانه حملۀ سیستماتیک به اشخاص قربانی تلقی شود.
4. مجرم از ماهیت عمل خود آگاهی داشته باشد.

جنسیت و برده‌داری

محور اول مؤثر بر رابطۀ جنسیت و برده‌داری، استعمار بوده است، هرچند ظاهرا روابط جنسی قلمروی خصوصی به‌شمار می‌رود، اما استعمارگران علاقمند به سوء استفاده از آن و همچنین تثبیت قدرت استعماری از طریق استفاده از روابط جنسی بوده‌اند. استعمارگران برای توجیه سوء استفاده‌های استعماری مسئلۀ نژاد را نیز مطرح کردند و رنگین‌پوستان را آماج فشارهای استعماری قرار دادند. زنان در این میان به دلایل فیزیکی بیشتر از مردان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند، استعمارگران در برخی موارد چنین رفتارها را خارج از دایرۀ هنجارهای متداول قرار دادند تا بتوانند با خاطر آسوده آن‌ را توجیه کنند.

از نظر فمینیست‌ها مفهوم محوری رابطۀ جنسیت و برده‌داری مفهوم خشونت جنسی است که بر اساس آن بهترین شکل مطالعۀ ارتباط جنسیت و برده‌داری از خلال درک تجربۀ زنان به‌دست می‌آید. در این نوع مطالعه به‌طور غیرمستقیم از تجربیات مردان نیز سخن به میان خواهد آمد که برخی از آنها قادر به مقابله با تجاوز جنسی اربابان برده‌ها نبودند و برخی دیگر استثمارکنندۀ جنسی بودند و نگاه مثبت به برده‌داری جنسی داشتند. به‌نظر فمینیست‌ها برای درک رابطۀ جنسیت و برده‌داری باید مقولاتی نظیر نژاد و طبقه از دریچۀ جنسیت دیده شوند.

محور مهم دیگر مؤثر بر ارتباط جنسیت و برده‌داری نهاد خانواده بوده است، در طول تاریخ، خانواده مظهر همبستگی، مقاومت و مبارزات جنسیتی مردان و زنان بوده است. در شکل خانوادۀ هسته‌ای بحث آزاد و غیر آزاد مطرح است، گاهی زنان نمی‌توانند از قلمروی آزادی خویش در خانوادۀ هسته‌ای دفاع کنند و فشارهای محیطی بر آنها غلبه می‌کند. در خانوادۀ گسترده زنجیره‌ای از پیوستگی‌ها وجود دارد که گاهی زنان را وادار به بردگی می‌سازد، به‌عنوان مثال در شبه‌ قارۀ هند گاهی روابط پیچیدۀ خانوادگی باعث بردگی زنان است.

منافع کلان اقتصادی و تجارت جنسی آخرین مقولۀ مؤثر بر برده‌داری جنسی است که نوعی استعمار مدرن برای زنان و اطفال کشورهای فقیر جهان است.

عوامل شکل‌گیری برده‌داری جنسی

1. فقر

کاتلین باری در کتاب «روسپی‌گری و جنسیت» نشان می‌دهد که میلیون‌ها زن بردۀ جنسی از کشورهای فقیر آفریقایی، جنوب‌شرق آسیا، آمریکای‌جنوبی و اروپای‌شرقی بوده‌اند. مرور تراژدی‌های بردگان جنسی نشان می‌دهد که فقر عامل مهم آن است. سازمان خدمات مهاجرت امریکا پس از بازرسی 20 مرکز متخلف فاحشه‌گری در شهرهای سان‌فرانسیسکو، لس‌آنجلس، سیاتل دالاس، هوستون و نیواورلئان اعلام کرده است که تجارت جنسی در آمریکا حاوی بردگی جنسی است و زنان در این مراکز مورد ضرب و شتم، تجاوز جنسی و سوزانده شدن با سیگار قرار می‌گیرند، بهانۀ اصلی باندهای تبهکار قاچاق انسان پرداخت‌نشدن صورت‌حساب مهاجرت به آمریکا بوده است. در همین تحقیقات زنی اظهار کرده است که او را وادار کرده‌اند که حدود چهل‌هزار دلار برای تأمین مخارج آمدن به آمریکا از طریق رفتن به ده‌ها روسپی‌خانه‌ برای باندهای تبهکار کاسبی کند. کاتالینا سوارز دختری از کشور فقیر پورتوریکو نمونه‌ای دیگر است که در نه‌سالگی ربوده می‌شود و به مدت 18 سال مورد سوء استفادۀ جنسی قرار می‌گیرد.

2. جنگ‌

جنگ ویتنام سبب شکل‌گیری صدها بردۀ جنسی شد،‌ چون جنگ موجب شدت‌گرفتن فقر است. مردم فقیر ناچار شدند دختران خود را به فروش برسانند. فرماندهان خسته از جنگ و کشتار ارتش آمریکا مشتریان اصلی آنها بودند. آمریکایی‌ها بعد از خریدن زنان و دختران، آنان را وادار به بردگی جنسی برای صنعت سکس ارتش آمریکا کردند. نه‌تنها ویتنام که کشورهای اطراف آن نظیر فلیپین و تایلند نیز در این صنعت برده‌سازی مدرن گرفتار شدند.

«اردوگاه‌های آسایش» ژاپنی‌ها در خلال جنگ جهانی دوم شاید اولین برده‌سازی جنسی در خلال جنگ جهانی بود. ژاپنی‌ها در خلال جنگ جهانی دوم برده‌های جنسی را از میان زنان کشورهای استعمارشده توسط ژاپن در منطقۀ آسیا و اقیانوس آرام انتخاب می‌کردند.

طبق برخی اسناد افشاشدۀ مرتبط با جنگ جهانی دوم، ارتش ژاپن از میان اهالی کشور‌های استعمارشده برای اوقات استراحت سربازان خود بردگان جنسی می‌فرستاد، در یک مورد برای تأمین نیازهای جنسی هزاران سرباز، 50 زن برای بردگی فرستاده شده بود، اما در عین حال 30 زن دیگر نیز درخواست داده شده بود.

3. فروش دختران

یکی از عوامل بردۀ جنسی شدن زنان و دختران در کشورهای فقیر فروش آنها به قاچاق‌چیان و ثروتمندان است. برخی از افراد فروخته‌شده از فروش خود آگاه بوده‌ اما چاره‌ای جز قبول آن نداشته‌اند و اما برخی دیگر را در هنگام فروش فریب می‌دادند و ظاهرا برای کار در خارج اعزام می‌کردند اما مقصد واقعی آنها روسپی‌خانه‌ها بوده است. در صورت مقاومت در روسپی‌خانه با انواع شکنجه و اذیت و آزار جنسی و غیرجنسی مواجه می‌شدند.

4. بحران معنویت

یکی از عوامل اصلی مؤثر بر بردگی جنسی بحران معنویت ناشی از گسترش فرهنگ سرمایه‌داری در جهان است. قبل از نظام سرمایه‌داری و حتی در نظام بورژوازی غرب، زن همنشین اصلی مرد بود و کار او در خانه مقدس بود.

بر اساس نظریه ماکس‌وبر در نظام سرمایه‌داری نیز ابتدا قواعد اخلاقی سخت‌گیرانه‌ای تدوین شد؛ اما در خلال قرن نوزده میلادی این رویکرد‌ها تغییر کرد و انسانیت جای خود را به سوداگری داد. ارزش‌های اخلاقی و انسانی ناسازگار با اقتضائات اقتصادی غیرمعتبر شد و از سوی دیگر انسان‌ها به موجود خودمختار و انسان‌محوری مبدل شدند که باید خودشان مشکلات شخصی را حل کنند و نمی‌توانستند انتظار حمایت از دیگران را داشته باشند، در عین‌حال سرمایه‌داران برای پیشرفت اقتصادی، حق بهره‌کشی از کارگران را داشتند، در حالی‌که اگر کارگر یا صاحبان صنایع کوچک دچار مشکل می‌شدند، به‌عنوان طبیعت کنش اقتصادی تلقی می‌شد. بازار، تعیین‌کنندۀ قواعد انسانیت شد و گرسنگی هزاران کارگر که نمی‌توانستند، خود را با شرایط کار‌های سخت وفق دهند طبیعی دانسته ‌شد. طبق تبلیغات نظام سرمایه‌داری باید احساسات، حتی احساسات جنسی، به نفع مسائل اقتصادی کنار گذاشته شود. هرگونه ممنوعیت‌های جنسی یا غیرجنسی به‌جا مانده از گذشته مخالف بهداشت روانی دانسته شده و عقلانیت مادی بالاترین ارزش شد. تلاش‌های مادی انسان‌ها‌ از جمله قبول مهاجرت‌های پر ریسک و انجام‌ کنش‌های غیر اخلاقی، به‌عنوان عمل عقلانی تبلیغ شد. در نهایت تلاش برای تحقق رؤیاهای افسارگسیختۀ مادی زمینۀ بردگی‌های جنسی خواسته و ناخواستۀ زنان و دختران را فراهم ساخت.

4. تضعیف خانواده در نظام سرمایه‌داری

در دنیای صنعتی‌شده، خانواده به‌دلیل هزینه‌های بالای مادی و نداشتن منافع اقتصادی غیرعقلانی دانسته شده و قبول ازدواج و بچه‌داری نیز به‌همین دلیل امری ناپسند تبلیغ شده است. پیامد این مسئله ایجاد خلاء عاطفی و احساسی در اعضای جامعه است، در چنین شرایطی اعمال جنسی افسارگسیخته تنها راه تأمین عواطف و نیازهای جنسی خواهد شد و زمینۀ جذب در باندهای تبهکار با وعده و وعید دروغین مادی و جنسی را فراهم ساخت. در نهایت برخی از همین اشخاص اسیر مافیای قاچاق و باندهای خلافکار بین‌المللی شده و بردۀ جنسی خواهند شد.

5. نقش شبکه‌های اجتماعی

شبکه‌های اجتماعی به‌صورت گسترده در بردۀ جنسی ساختن مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. یک مورد از این فرایند توسط برخی تحقیقات با عنوان «شبکه الکس» در داخل ایران شرح داده شده است. فرایند کار شبکۀ مزبور به این صورت بوده است که در ابتدا توسط شبکه‌های اجتماعی نظیر اینستاگرام و کلاب‌هاوس زمینۀ جذب‌شدن در «اسکورت سرویس» جنسی تقویت می‌شد. در این شبکه‌ها شکارکنندگان انسان از میان زنان و دختران افرادی را صید و به دام بردگی جنسی می‌انداختند. فرایند جذب به این صورت است که ابتدا از طریق ربات‌های هوشمند گرایش‌ها، ذائقه‌ها، لایک‌ها و کامنت‌های اشخاص را برای شناسایی شخصیت آنها تجزیه و تحلیل می‌کنند. سپس بر تیپ‌های شخصیتی متناسب با بردگی جنسی متمرکز شده و آنان را به کشورهای همسایۀ ایران نظیر ترکیه و امارات متحده عربی منتقل می‌کند. عنوان اولیۀ انتقال آنها حسابدار، منشی، آرایشگر، مترجم و نظایر این عناوین است. پس از آن‌که از تناسب این اشخاص با اهداف بردگی جنسی اطمینان یافتند، آنان را در رؤیاهای شهوانی غرق کرده و  رؤیاهای دست‌یابی به مادیات را در آنان تقویت می‌سازد. در نهایت دسترسی‌های محدود جنسی با اشخاص متمول و شیوخ پولدار برای آنان فراهم و سپس آنان را وارد اسکورت سرویس‌های جنسی در جهت ساخت بردۀ جنسی می‌کند.

برده‌ساختن جنسی با وعده‌های مهاجرت به کشورهای توسعه‌یافته، جذب‌شدن در شغل‌های لوکس و دست‌یابی به درآمدهای فراوان در کل دنیا جریان دارد و مقالات و کتاب‌های قاچاق انسان‌ و بردگی جنسی موارد متعدد و تکان‌دهنده از آنها را در سراسر جهان توصیف و گزارش کرده است که وجه مشترک آن انتقال انسان‌ها از کشورهای فقیرتر به‌سوی کشورهای متمول‌تر به‌منظور بردۀ جنسی ساختن است که پایان آن غرق‌شدن در منجلاب بردگی جنسی و اسیرشدن در دام شبکه‌های بین‌المللی اداره‌کنندگان بردگان جنسی است.

6. نقش هنر غربی در ترویج بردگی جنسی

فرهنگ‌سازی بردگی جنسی به‌صورت غیرمستقیم نه‌تنها در فیلم‌های هالیوودی وجود دارد که حتی نقاشی‌ها و سفرنامه‌های قرن هفدهم بردگی جنسی را ترغیب، توجیه و تطهیر کرده است. یکی از نمونه‌های برجستۀ آن نقاشی‌ها و گزارش‌های مردم‌شناسانه از شهر کیپ‌تاون در آفریقای‌جنوبی است. در آثار هنرمندان و نویسندگان غربی شهر کیپ‌تاون به‌عنوان نمادی از زیبایی تصویر شده است که استعمارگران خوش‌پوش در متن و بردگان مالائی در حاشیه طراحی شده است. در حالی‌که آثار بعدی هنرمندان آفریقای‌جنوبی نشان داد که واقعیت کاملا برعکس این القائات دروغین بوده است. واقعیت این بود که لژ برده‌داران که بردگان در آن زندگی می‌کردند در اصل به منزلۀ فاحشه‌خانۀ کیپ تاون و نقاشی‌های زیبا از بردگان برای پنهان‌کردن سنت جاری خشونت نسبت به بردگان جنسی بوده است. ظلم به بردگان جنسی در این منطقۀ تحت استعمار هلند و انگلیس به اندازه‌ای زیاد بوده است که بعدها متولدین کیپ‌تاون به اشخاصی که از نژاد مختلط به دنیا آمده‌اند، مشهور شدند، اما در همین زمان بردگان در نقاشی‌ها به‌صورت بسیار زیبا نمایش داده می‌شدند.

پیامدهای برده‌داری جنسی

1. اذیت و آزار جسمی

به برخی از آنها دهان‌بند زده شده و بدن‌های آنها با سیگار سوزانده و گاهی دست‌وپای آنها را می‌بستند. اگر اشخاصی مراحل اولیۀ جذب‌شدن در فرایند بردگی جنسی را طی کنند، اما سپس در مراحل نهایی در برابر خواسته‌های نامشروع مقاومت کنند، به اشکال مختلف شکنجه شده و حتی از ارتباط با نزدیکان و فامیل نیز محروم خواهند شد.

2. معتاد شدن

برای وابسته کردن بردگان جنسی به باندهای تبهکار به بردگان، مواد مخدر تزریق و معمولا آنان را به کوکائین و هروئین معتاد می‌کنند.

3. القای هویت انحرافی

باندهای تبهکار و اربابان تلاش دارند هویت و شخصیت بردگان را کاملا از بین ببرند،‌ به‌همین منظور برای تسلیم‌کردن بردگان جنسی از آنان فیلم می‌گیرند و برای آنان هویت جدید انحرافی و بردگی جنسی را می‌سازند و پذیرش الزامی این هویت جدید را به قربانیان القا می‌کنند.

منابع

اشتری، بهناز، ‌قاچاق زنان: بردگی معاصر، تهران، میزان، ۱۳۸۵ش.

اعزازی، شهلا، جامعه‌شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، تهران، روشنگران و مطالعات زنان، ۱۳۹۴ش.

جعفری، ساناز السادات و همکاران، «برده‌داری جنسی در حقوق بین‌الملل کیفری: با تأکید بر رویه دادگاه ویژه سیرالئون»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره ۵۲، شماره ۴، زمستان ۱۴۰۱ش.

خاک، روناک، «جرم انگاری خشونت جنسی در حقوق بین‌الملل کیفری»، مجله حقوق بین‌المللی، سال ۲۵، شماره ۳۹، ۱۳۸۷ش.

روزن رید(Rosenreid)، ستSeth، برده‌داری جنسی، سیاحت غرب، شماره ۳۰، ۱۳۸۴ش.  

زندباف، عباس، «برده‌داری جنسی ارتش ژاپن در جنگ جهانی دوم»، وب‌سایت تاریخ ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۴ شهریور ۱۳۹۱ش.

فتوره‌چی، محمدمهدی، «دام عنکبوت: نقش شبکه‌های اجتماعی در برده‌داری جنسی»، مجله خردورزی، شماره ۴. بهمن ۱۴۰۲ش.

مهری، ستاره، «ارتش آمریکا و ترویج بردگی جنسی زنان در جنوب شرقی آسیا»، نشریه آتش، شماره ۱۲۷، خرداد ۱۴۰۱ش.

واعظی، سیدعباس و همکاران، «تحلیل آثار نظام سرمایه‌داری در تغییر ساختار خانواده و روابط جنسی آزاد»، نشریه مطالعات میان رشته‌ای تمدنی انقلاب اسلامی، سال ۲، شماره ۶، ۱۴۰۲ش.

Campbell, Gwyn, and Elbourne, Elizabeth, sex, power and slavery Ohio, Ohio University Press, 2014