تن‌فروشی
جنسیت و تن‌فروشی؛ کسب درآمد زن و مرد از طریق ارائه خدمات جنسی.
تن‌فروشی سابقه‌ی دیرینه داشته و عمدتا ناشی از فقر مالی و تنوع طلبی در روابط جنسی است. تن‌فروشی در گذشته جرم زنانه تلقی می‌شد؛ اما امروزه به‌دلیل الزامات فرهنگ مدرن، مردان نیز در بازار تن‌فروشی حضور پررنگ پیدا کرده‌اند. تن‌فروشی در فرهنگ‌های مختلف، نامطلوب یا جرم دانسته می‌شود. کارشناسان نقش خانواده را در گسترش و کنترل تن‌فروشی مهم می‌دانند. تن‌فروشی آسیب‌های جدی برای فرد، خانواده و جامعه دارد. غرب پس از تجربه پیامدهای سنگین تن‌فروشی صرفا با بهره‌کشی جنسی مبارزه می‌کنند؛ اما اسلام؛ بهره‌کشی جنسی را محصول شکسته شدن حریم زنانه و مردانه می‌داند و برای کنترل آن، با تمام مظاهر بی‌بندوباری جنسی مبارزه کرده و تأکید بر تحکیم خانواده دارد.
مفهوم‌شناسی
تن‌فروشی؛ قرابت معنایی با فحشاء، روسپی و زنان خیابانی دارد.[۱] تن‌فروشي عبارت از مبادلۀ جنسي است که برای عرضه کننده با بهرۀ جنسي و احساسي همراه نبوده و فرد در برابر دريافت پول يا کالا خدمات جنسي مربوط به تن خود را به ديگران ارائه مي‌دهد. تن‌فروشی در برخی جوامع، پدیده عادی تلقی شده و در برخی کشورها از جرائم جنسي است که عمدتا جرم زنانه شمرده می‌شود.[۲] تن‌فروش به افرادی گفته می‌شود که از راه ارتباط جنسی با جنس مخالف اقدام به کسب درآمد می‌کنند. [۳] تن‌فروشی پدیده‌ی پيچيده و چندبعدی است که متأثر از عوامل متعددی بوده و دارای پیامدهای سنگینی برای فرد، خانواده و جامعه است. [۴] تن‌فروشان اغلب با این ادعا که کارشان ارائه خدمتی اجتماعی به مشتریان است، کجروی خود را توجیه کرده و با تلقی تن‌فروشی به‌عنوان یک حرفه، نوعی «ایدئولوژی خدماتی» اختیار می‌کنند.[۵] تن‌فروشی عمدتا به‌صورت فیزیکی انجام می‌شود. نوعی دیگری آن تن‌فروشی انترنیتی است که افراد با ارائه خدمات جنسی مبلغی را دریافت می‌کنند.[۶] گونه دیگر آن ازدواج پسران و دختران جوان با زنان و مردان مسن به‌منظور کسب درآمد است.[۷]
دیدگاه‌های نظری
تن‌فروشی در رویکرد اخلاقی، فحشا و ضداخلاقی شمرده می‌شود. نگرش پزشکی به‌پیامدهای بهداشتی آن تأکید دارد، فمنیست‌ها، تن‌فروشی زنان را نتیجه مردسالاری وستم علیه زنان می‌دانند. برخی؛ بر مبنای نظریه میدان جنسی بوردیو، سرمایه جنسی را در آن برجسته دیده، استايل بدني، عملکردهای جنسيتي و مهارت‌های جنسي را در جذب مشتری و جمع‌آوری منابع لازم، مهم می‌دانند. [۸] بر مبنای نظریه کنش متقابل، بازار تن‌فروشی تابع عرضه و تقاضا است و در هرجا تقاضا وجود داشته باشد عرضه نیز پدید می‌آید. نظریه مبادله نیز بر این امر اشاره دارد که طرفین رابطه چیزی را برای مبادله عرضه می‌کنند و در صورت رضایت دو طرف مبادله انجام می‌شود. این دیدگاه با نقد نظریه هنجارهای اجتماعی بر این امر تأکید دارد که افراد تا زمانی خود را با هنجارهای اجتماعی تطبیق می‌دهند که آنها را به نفع خود تصور کنند. بر این مبنا؛ در شکل‌گیری پدیده تن‌فروشی، فروشنده و خریدار به یک اندازه نقش دارند؛ منتها در افکار عمومی عمدتا زن مقصر تلقی شده و فحشای مرد نادیده گرفته می‌شود. [۹] اسلام؛ تن‌فروشی را از گناهان کبیره شمرده و کسب معیشت زنان و مردان از راه تن‌فروشی [۱۰] و رضایت مرد به تن‌فروشی همسرش را نشانه بی‌غیرتی و از انحرافات دوره آخرالزمان می‌داند.[۱۱]
بازار تن‌فروشی
بازار دارای اضلاع سه‌گانه کالا، عرضه و تقاضا است. در بازار تن‌فروشی متاعی مورد معامله منافع جنسی تن است که توسط فروشنده عرضه شده و متقاضی آن را خریداری می‌کند. هرچند عرضه کننده‌ها به‌طور طبیعی عمدتا زنان هستند؛ اما امروزه مردان تن‌فروش نیز وارد این بازار شده‌اند. در کشورهای که تن‌فروشی جرم تلقی شده یا عرف آن را قبیح می‌داند بازار تن‌فروشی به‌صورت پنهانی ایجاد می‌شود.[۱۲] در چنین شرایطی بازار تن‌فروشی عمدتا خانه‌های تیمی؛ [۱۳] خیابان‌ها؛ پارک‌ها؛ مجتمع‌های تجاری و پاساژهاست. [۱۴] بر مبنای پژوهش‌های انجام شده؛ مشتریان مردان و زنان تن‌فروش به لحاظ سنی 7/31% در دﻫـﻪی 40، 7/28% در دﻫﻪ 30 و 16% در دﻫﻪ 20 عمرشان قرارداشتند. ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﺘﺮي‌ها از ﻃﺒﻘـﻪ متوسط بوده و ﻣﺸﺘﺮي‌های ثروتمند ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ به اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺑﻮدﻧﺪ، در حالی‌که مشتری‌های فقیر از ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻦﻓﺮوش ﺧﻴﺎﺑﺎنی اﺳﺘﻔﺎده میﻛﺮدﻧﺪ. 45% ﻣـﺸﺘﺮي‌ها ﻫﻢﺟﻨﺲﺧﻮاه و 3/31% دوﺟﻨﺲ ﺧـﻮاه بودند.[۱۵] بر مبنای برخی آمارها؛ 6/51% از زنان تن‌فروش گفته‌اند که بیشترین مشتریان آنها افراد متأهل بوده‌اند.[۱۶] قیمت‌های تن هرچند متفاوت است؛ اما در مجموع کمترین دستمزد را زنان و بیشترین دستمزد را مردان دریافت می‌کنند.[۱۷]
قانون و تن‌فروشی
مواجهه و برخورد قانونی با تن‌فروشی در کشورهای مختلف متفاوت است؛ در برخي کشورها تن‌فروشی جرم شمرده شده و مشمول پیگیرد قانونی است و در برخی کشورها به‌عنوان شغل شمرده شده و در صورت نپرداختن هزینه توسط مشتریان یا آزار و اذيت تن‌فروشان، در قالب مصاديق «خشتونت عليه زنان» دسته‌بندی می‌شود.[۱۸] برخی محققین معتقدند که جوامع غربی دو راهکار کلان قانونی را به‌منظور کاهش بهره‌کشی جنسی از تن‌فروشی را تجربه کرده‌اند؛ در یک سطح؛ از تن‌فروشی جرم‌زدای کرده و آن را قانونی دانستند؛ منتها ساماندهی آن را وظیفه دولت تلقی کرده و فعالیت سازماندهی شده غیردولتی را جرم تلقی کردند. در سطح دیگری؛ تن‌فروشی غیرقانونی، خریدار و فروشندۀ خدمات جنسی مجرم دانسته شد. این دو رویکرد نه‌تنها تأثیر جدی در کاهش بهره‌کشی جنسی در غرب نداشت که موجب شدت قاچاق و شکل‌گیری بازارهای پنهان تن فروشی شد. امروزه دنیای غرب سعی دارد که از خاستگاه ضدیت با بهره‌کشی جنسی به‌ساماندهی آن بی‌پردازد.[۱۹] در فقه شیعه؛ تن‌فروشی، سازماندهی فحشا، قوادی و بهره‌کشی جنسی جرم و از گناهان کبیره تلقی می‌شوند و برای تنظیم بازار عرضه و تقاضای نیاز جنسی، ازدواج دایم و موقت سفارش می‌شود.[۲۰]
عوامل تن‌فروشی
کارشناسان عواملی از جمله؛ اختلالات رواني، نابسامانی خانوادگي، فقر، محرومیت، ناچاری، اعتیاد و وجود تقاضا را مؤثر در تن‌فروشی دانسته و برخی بر این نکته تأکید دارند که فقر در جنبه عرضه و ناکامی جنسی در جنبه تقاضا نقش تعیین کننده ایفا می‌کنند.[۲۱] محققین معتقدند؛ در جامعه‌ای که افراد باثروت فراوان وجود دارند، طبقۀمحروم احساس ناکامی می‌کنند و تن‌فروشی برای دختران این طبقه یکی از شیوه‌های کسب امکانات مادی به‌شمار آمده[۲۲] و مردان نیز عمدتا به‌دلیل افزایش فقر و بیکاری یا برای کسب درآمد بیشتر، تن به تن‌فروشی می‌دهند. بر همین مبنا؛ ازدواج دختران و پسران جوان با افراد مسن شکل می‌گیرد. [۲۳] شواهد نشان می‌دهد بیش از 50% زنان تن‌فروش تحت فشارهای مالی، به‌دلیل عدم توانایی در تأمین معاش و نبود حمایت‌های انسانی اقدام به این عمل می‌کنند، به‌ویژه آنهایی‌که در محلات فقیرنشین هستند؛ و تنها ۸% به‌دلیل هوسرانی در این شغل فعالیت دارند. [۲۴] برخی محققین؛ در امر خرید و فروش تن‌مردانه، عواملی از جمله؛ فرار از دلبستگی، تخلیه نیاز جنسی، احساس زن ستیزی، ابتلا به اعتیاد جنسی و اعتیاد به مواد مخدر را نیز مؤثر می‌دانند.[۲۵] در مجموع، گزارش‌های میدانی حاکی از این است که عامل مبنایی تن‌فروشی در کشورهای اسلامی؛ عدم التزام به ارزش‌های دینی، تأثیر پذیری از فرهنگ غرب و شیوع غرب‌زدگی، به‌شمار می‌آید. [۲۶]
خانواده و تن‌فروشی
بر مبنای پژوهش‌های انجام شده؛ خانواده نقش محوری در شکل‌گیری و شیوع پدیده تن‌فروشی دارد؛ ازدواج‌های نامتعارف در تن‌فروشی مردانه مؤثر است. [۲۷] بخشی از زنان تن‌فروش از سوی شوهر و خانواده خود مجبور به تن‌فروشی می‌شوند. [۲۸] در میان دختران تن‌فروش، دختری از خانواده متمولی که والدینش پزشک‌اند، دلیل روی‌آوردن خود به تن‌فروشی را عدم نظارت و ندیدن محبت از والدینش عنوان کرده، خود را فاقد آرزو و فردی می‌داند که دیگر چیزی برایش مهم نیست. برخی محققین؛ ازدواج‌های نامتعارف و غرب‌زدگی را در شکل‌گیری تن‌فروشی مهم می‌دانند.[۲۹] برمبنای برخی تحقیقات؛ خانواده هرچند در تن‌فروشی مؤثر است؛ اما نقش جدی‌تر در تقاضای تن داشته و محققین با توجه به فراوانی مشتریان تن در میان مردان متأهل عواملی از قبیل؛ نارضایتی از روابط عاطفی و عدم ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ میان زوﺟﻴﻦ؛ نارضایتی از روابط جنسی، تنوع طلبی؛ انتقام از همسر خیانت‌کار و شرایط جسمی خاص همسر را در این ارتباط مؤثر می‌دانند. [۳۰]
شگردهای تن‌فروشی
بر اساس پژوهش‌ها؛ تن‌فروشان از شگردهای دوستانه، سازگارانه و کجروانه استفاده می‌کنند؛ شگرد دوستانه ناظر به چگونگی جذب مشتری است که عبارتند از: جلوه‌گری و خودنمایی، به‌مثابۀ سرمایه‌های جنسی؛ بی‌پروایی و جسارت در جذب مشتری و دریافت دستمزد؛ رهابودگی و پای‌بند نبودن به ارزش‌های اجتماعی. شگردهای سازگارانه به راهکارهايي اشاره دارد که افراد آنها را برای کاهش آسيب و مقابلۀ فردی با تنش‌های تن‌فروشي اتخاذ می‌کنند که مهم‌ترین آنها عبارتند از ترجيح تن‌فروشي فردی، انتخاب گزينشي مشتريان و در مواردی انتخاب مشتری در شبکۀ حمايتي.[۳۱] شگردهای کجروانۀ ناظر به اموری است که زنان تن‌فروش در قالب تن‌فروشی آنها را مرتکب می‌شوند که رایج‌ترین آنها عبارتند از: سرقت، تلکه‌کردن (دستمزدش را می‌گیرند بدون اینکه به مرد اجازه دهند به او دست زند) و اغتشاش‌گری. [۳۲]
پیامدهای تن‌فروشی
تن‌فروشی پیامدهای سنگینی برای فرد، خانواده و جامعه دارد؛ برمبنای پژوهش لاریجانی و میرحسینی؛ احساس حقارت، درماندگی، خشونت و بهره‌کشی جنسی از جمله آنها است. [۳۳] برخی بر این باورند که مردان تن‌فروش از بیماری‌های روحی مانند افسردگی کمتری نسبت به زنان رنج می‌برند. [۳۴] تن‌فروشی موجب گسترش روابط جنسی در بین افراد، از هم‌پاشیدگی خانواده، ابتلا به اعتیاد و بیماری‌های جنسی مانند ایدز، هپاتیت و سفلیس، سوزاک نیز می‌شود.[۳۵] در جوامع اسلامی؛ تن‌فروشی غیر از احساس گناه مداوم، منجر به خودکشی به‌دلیل «بی‌آبرویی» و قتل به‌خاطر «حفظ آبرو» نیز می‌شود.[۳۶] برمبنای برخی تحقیقات، 3۰٪ قتل‌های خانوادگی مربوط به زنانی است که به‌دلیل رابطة نامشروع و سوء‌ظن، توسط همسران خود به قتل رسیده‌اند. 22٪ از قتل‌های خانوادگی مربوط به قتل مردان توسط همسران‌شان با همدستی شریک جنسی آنها می‌شود.[۳۷]
پانویس
- ↑ فلاحتی شهاب‌الدینی، «روسپیگری و سکوت سنگین قانون»، 1382ش.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ «مردان تن‌فروش و حساب‌های پر پول!»، وب‌سایت رویداد.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص280.
- ↑ حریرچی، «درآمد روزانه زنان و مردان تن‌فروش چقدر است؟»، وب‌سایت رویداد.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص49.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص36-35.
- ↑ حرعاملى، وسائل الشيعة، 1409ق، ج16، ص276.
- ↑ «روزهای آخرالزمان (11) / تن فروشی، راه کسب درآمد»، وب‌سایت حدیث کده.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص44.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص39.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص47.
- ↑ حریرچی، «درآمد روزانه زنان و مردان تن‌فروش چقدر است؟»، وب‌سایت رویداد.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ دانشمندی، «نقش قانون‌گذاری در مقابله با تن‌فروشی»، وب‌سایت خبرآنلاین.
- ↑ «فلسفه ازدواج موقت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص50-49.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص283.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص282.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص42-41.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص55-54.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص57.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص59.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص280.
- ↑ هاشملو، «نگاهی به پدیده روسپیگری و تن‌فروشی»، وب‌سایت روان‌شناسی هاشملو.
- ↑ کریمی و دیگران، «رواسازی پرسشنامه خیانت زناشویی»، 1398ش، ص238.
منابع
- حرعاملى، محمد بن حسن، وسائل الشيعة، قم، مؤسسة آل‌البيت عليهم السلام، 1409ق.
- حریرچی، امیرمحمود، «درآمد روزانه زنان و مردان تن‌فروش چقدر است؟»، وب‌سایت رویداد، تاریخ درج مطلب: 11 شهريور 1398ش.
- دانشمندی، رضا، «نقش قانون‌گذاری در مقابله با تن‌فروشی»، وب‌سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: 19 شهریور 1397ش.
- «روزهای آخرالزمان (11) / تن فروشی، راه کسب درآمد»، وب‌سایت حدیث کده، تاریخ درج مطلب: 12 دی 1392ش.
- علیزاده، بهار، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1401ش.
- فلاحتی شهاب‌الدینی، علی، «روسپیگری و سکوت سنگین قانون»، مطالعات راهبردی زنان، شماره22، سال 1382ش.
- «فلسفه ازدواج موقت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 19 فروردین 1397ش.
- کریمی، سارا و دیگران، «رواسازی پرسشنامه خیانت زناشویی»، نشریه علمی روانشناسي باليني و شخصيت، شماره پياپي32، بهار و تابستان 1398ش.
- لاریجانی، مهسا و میرحسینی، زهرا، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»،پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی، شماره2، تابستان 1398ش.
- مدنی‌قهفرخی، سعید و روشن‌فکر، پیام، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، رفاه اجتماعی، شماره 34، سال 1388ش.
- «مردان تن‌فروش و حساب‌های پر پول! »، وب‌سایت رویداد، تاریخ درج مطلب: 15 شهريور 1398ش.
- «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1395ش.
- موحدمجد، مجید و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، فصلنامه زن و جامعه، شماره 42، تیر 1399ش.
- هاشملو، جعفر، «نگاهی به پدیده روسپیگری و تن‌فروشی»، وب‌سایت روان‌شناسی هاشملو، تاریخ درج مطلب: 8 اسفند 1400ش.