تن‌فروشی؛ کسب درآمد زن و مرد از طریق فحشای جنسی.
تن‌فروشی سابقه دیرینه داشته و عمدتاً ناشی از فقر مالی و تنوع‌طلبی در روابط جنسی است. تن‌فروشی در گذشته جرم زنانه تلقی می‌شد؛ اما امروزه در فرهنگ غربی، مردان نیز در بازار تن‌فروشی حضور پررنگ پیدا کرده‌اند. تن‌فروشی در فرهنگ‌های مختلف، نامطلوب یا جرم دانسته می‌شود. کارشناسان نقش خانواده را در گسترش و کنترل تن‌فروشی مهم می‌دانند. تن‌فروشی آسیب‌های جدی برای فرد، خانواده و جامعه دارد. غرب با وجود تجربه پیامدهای سنگین تن‌فروشی صرفاً با بهره‌کشی جنسی مبارزه می‌کند.
مفهوم‌شناسی
تن‌فروشی، قرابت معنایی با فحشا، روسپیگری و زنان خیابانی دارد.[۱] تن‌فروشی برای عرضه‌کننده با بهرهٔ جنسی و احساسی همراه نبوده و فرد در برابر دریافت پول یا کالا بدن خود را جهت بهره‌وری جنسی در اختیار دیگران قرار می‌دهد. تن‌فروشی در برخی جوامع، پدیده عادی تلقی شده و در برخی کشورها از جرائم جنسی است که عمدتاً جرم زنانه شمرده می‌شود.[۲]
تن‌فروش به فردی گفته می‌شود که از راه ارتباط جنسی، کسب درآمد می‌کند.[۳] تن‌فروشی پدیده پیچیده، چندبعدی و متأثر از عوامل متعدد است و پیامدهای سنگینی برای فرد، خانواده و جامعه دارد.[۴] تن‌فروشان اغلب با این ادعا که کارشان ارائه خدمتی اجتماعی به مشتریان است، کجروی خود را توجیه کرده و تن‌فروشی را یک حرفه جلوه می‌دهند.[۵] تن‌فروشی عمدتاً به‌صورت فیزیکی انجام می‌شود. نوعی دیگری آن تن‌فروشی اینترنتی است که افراد با ارائه خدمات جنسی مبلغی را دریافت می‌کنند.[۶] گونه دیگر آن ازدواج پسران و دختران جوان با زنان و مردان مسن به‌منظور کسب درآمد است.[۷]
بازار تن‌فروشی
بازار دارای اضلاع سه‌گانه کالا، عرضه و تقاضا است. مورد معامله در بازار تن‌فروشی، منافع جنسی تن است که توسط فروشنده عرضه شده و متقاضی آن را خریداری می‌کند. هرچند عرضه‌کننده‌ها به‌طور طبیعی عمدتاً زنان هستند؛ اما امروزه مردان تن‌فروش نیز وارد این بازار شده‌اند. در کشورهایی که تن‌فروشی جرم تلقی شده یا عرف آن را قبیح می‌داند بازار تن‌فروشی به‌صورت پنهانی[۸] در خانه‌های تیمی،[۹] خیابان‌ها، پارک‌ها، مجتمع‌های تجاری و پاساژها ایجاد می‌شود.[۱۰]
بر مبنای پژوهش‌های انجام شده؛ بیشتر مشتریان مردان و زنان تن‌فروش در دهه ۴۰ تا ۳۰ عمر خود و از طبقه متوسط هستند. ۴۵٪ مشتری‌ها همجنسخواه هستند.[۱۱] همچنین بیشتر مشریان زنان تن‌فروش، مردان متأهل هستند.[۱۲] در تن‌فروشی، کمترین دستمزد را زنان و بیشترین دستمزد را مردان دریافت می‌کنند.[۱۳]
دیدگاه‌های نظری
تن‌فروشی در رویکرد اخلاقی، فحشا و ضداخلاقی شمرده می‌شود. نگرش پزشکی به پیامدهای بهداشتی آن تأکید دارد. فمینیست‌ها، تن‌فروشی زنان را نتیجه مردسالاری و ستم علیه زنان می‌دانند. برخی بر مبنای نظریه میدان جنسی بوردیو، سرمایه جنسی را در آن برجسته دیده، استایل بدنی، عملکردهای جنسیتی و مهارت‌های جنسی را در جذب مشتری و جمع‌آوری منابع لازم، مهم می‌دانند.[۱۴]
بر مبنای نظریه کنش متقابل، بازار تن‌فروشی تابع عرضه و تقاضا است و هرجا تقاضا وجود داشته باشد عرضه نیز پدید می‌آید. نظریه مبادله نیز به این امر اشاره دارد که طرفین رابطه چیزی را برای مبادله عرضه می‌کنند و در صورت رضایت دو طرف مبادله انجام می‌شود. این دیدگاه با نقد نظریه هنجارهای اجتماعی بر این امر تأکید دارد که افراد تا زمانی خود را با هنجارهای اجتماعی تطبیق می‌دهند که آنها را به نفع خود تصور کنند. بر این مبنا؛ در شکل‌گیری پدیده تن‌فروشی، فروشنده و خریدار به یک اندازه نقش دارند؛ منتها در افکار عمومی عمدتاً زن مقصر تلقی شده و فحشای مرد نادیده گرفته می‌شود.[۱۵]
ادیان، تن‌فروشی را از گناهان کبیره شمرده و کسب معیشت زنان و مردان از راه تن‌فروشی[۱۶] و رضایت مرد به تن‌فروشی همسرش را نشانه بی‌غیرتی و از انحرافات دوره آخرالزمان می‌داند.[۱۷]
عوامل تن‌فروشی
کارشناسان عواملی از جمله؛ اختلالات روانی، نابسامانی خانوادگی، فقر، محرومیت، ناچاری، اعتیاد و وجود تقاضا را مؤثر در تن‌فروشی دانسته و برخی بر این نکته تأکید دارند که فقر در جنبه عرضه و ناکامی جنسی در جنبه تقاضا نقش تعیین‌کننده ایفا می‌کنند.[۱۸]
محققین معتقدند؛ در جامعه‌ای که افراد ثروتمند فراوان وجود دارند، طبقهٔ محروم احساس ناکامی می‌کنند و تن‌فروشی برای دختران این طبقه یکی از شیوه‌های کسب امکانات مادی به‌شمار آمده[۱۹] و مردان نیز عمدتاً به‌دلیل افزایش فقر و بیکاری یا برای کسب درآمد بیشتر، به تن‌فروشی روی می‌آورند. بر همین مبنا؛ ازدواج دختران و پسران جوان با افراد مسن شکل می‌گیرد.[۲۰]
شواهد نشان می‌دهد بیش از ۵۰٪ زنان تن‌فروش تحت فشارهای مالی، به‌دلیل عدم توانایی در تأمین معاش و نبود حمایت‌های انسانی اقدام به این عمل می‌کنند، به‌ویژه آنهایی‌که در محلات فقیرنشین هستند؛ و تنها ۸٪ به‌دلیل هوسرانی در این شغل فعالیت دارند.[۲۱]
برخی محققین؛ در امر خرید و فروش تن مردانه، عواملی از جمله فرار از دلبستگی، تخلیه نیاز جنسی، احساس زن ستیزی، ابتلا به اعتیاد جنسی و اعتیاد به مواد مخدر را نیز مؤثر می‌دانند.[۲۲] گزارش‌های میدانی حاکی از این است که عامل مبنایی تن‌فروشی در کشورهای اسلامی؛ عدم التزام به ارزش‌های دینی، تأثیرپذیری از فرهنگ غرب و شیوع غرب‌زدگی، به‌شمار می‌آید.[۲۳]
خانواده و تن‌فروشی
بر مبنای پژوهش‌های انجام شده؛ خانواده نقش محوری در شکل‌گیری و شیوع پدیده تن‌فروشی دارد؛ ازدواج‌های نامتعارف در تن‌فروشی مردانه مؤثر است.[۲۴] بخشی از زنان تن‌فروش از سوی شوهر و خانواده خود مجبور به تن‌فروشی می‌شوند.[۲۵] میان دختران تن‌فروش، دختری از خانواده متمولی که والدینش پزشک‌اند، دلیل روی‌آوردن خود به تن‌فروشی را عدم نظارت و ندیدن محبت از والدینش عنوان کرده، خود را فاقد آرزو و فردی می‌داند که دیگر چیزی برایش مهم نیست. برخی محققین؛ ازدواج‌های نامتعارف و غرب‌زدگی را در شکل‌گیری تن‌فروشی مهم می‌دانند.[۲۶]
برمبنای برخی تحقیقات؛ خانواده هرچند در تن‌فروشی مؤثر است؛ اما نقش جدی‌تر در تقاضای تن داشته و محققین با توجه به فراوانی مشتریان تن میان مردان متأهل عواملی از قبیل نارضایتی از روابط عاطفی و عدم صمیمیت میان زوجین، نارضایتی از روابط جنسی، تنوع طلبی، انتقام از همسر خیانت‌کار و شرایط جسمی خاص همسر را در این ارتباط مؤثر می‌دانند.[۲۷]
شگردهای تن‌فروشی
تن‌فروشان از شگردهای دوستانه، سازگارانه و کجروانه استفاده می‌کنند؛ شگرد دوستانه ناظر به چگونگی جذب مشتری است که عبارتند از: جلوه‌گری و خودنمایی، به‌مثابهٔ سرمایه‌های جنسی؛ بی‌پروایی و جسارت در جذب مشتری و دریافت دستمزد؛ رهابودگی و پای‌بند نبودن به ارزش‌های اجتماعی. شگردهای سازگارانه به راهکارهایی اشاره دارد که افراد آنها را برای کاهش آسیب و مقابلهٔ فردی با تنش‌های تن‌فروشی اتخاذ می‌کنند که مهم‌ترین آنها عبارتند از ترجیح تن‌فروشی فردی، انتخاب گزینشی مشتریان و در مواردی انتخاب مشتری در شبکهٔ حمایتی.[۲۸]
شگردهای کجروانهٔ ناظر به اموری است که زنان تن‌فروش در قالب تن‌فروشی آنها را مرتکب می‌شوند که رایج‌ترین آنها عبارتند از: سرقت، تلکه‌کردن (دستمزدش را می‌گیرند بدون اینکه به مرد اجازه دهند به او دست زند) و اغتشاش‌گری.[۲۹]
قانون و تن‌فروشی
مواجهه و برخورد قانونی با تن‌فروشی در کشورهای مختلف متفاوت است؛ در برخی کشورها تن‌فروشی جرم شمرده شده و مشمول پیگرد قانونی است و در برخی کشورها به‌عنوان شغل شمرده شده و در صورت نپرداختن هزینه توسط مشتریان یا آزار و اذیت تن‌فروشان، در قالب مصادیق «خشونت علیه زنان» دسته‌بندی می‌شود.[۳۰]
برخی محققین معتقدند که جوامع غربی دو راهکار کلان قانونی را به‌منظور کاهش بهره‌کشی جنسی از تن‌فروشی را تجربه کرده‌اند؛ در یک سطح؛ از تن‌فروشی جرم‌زدایی کرده و آن را قانونی دانستند؛ منتها ساماندهی آن را وظیفه دولت تلقی کرده و فعالیت سازماندهی شده غیردولتی را جرم تلقی کردند. در سطح دیگری؛ تن‌فروشی غیرقانونی، خریدار و فروشندهٔ خدمات جنسی مجرم دانسته شد. این دو رویکرد نه‌تنها تأثیر جدی در کاهش بهره‌کشی جنسی در غرب نداشت که موجب شدت قاچاق و شکل‌گیری بازارهای پنهان تن‌فروشی شد. امروزه دنیای غرب سعی دارد که از خاستگاه ضدیت با بهره‌کشی جنسی به‌ساماندهی آن بپردازد.[۳۱]
در فقه شیعه؛ تن‌فروشی، سازماندهی فحشا، قوادی و بهره‌کشی جنسی جرم و از گناهان کبیره تلقی می‌شوند و برای تنظیم نیاز جنسی، ازدواج دایم و موقت سفارش می‌شود.[۳۲]
پیامدهای تن‌فروشی
تن‌فروشی پیامدهای سنگینی برای فرد، خانواده و جامعه دارد؛ برمبنای پژوهش لاریجانی و میرحسینی؛ احساس حقارت، درماندگی، خشونت و بهره‌کشی جنسی از جمله آنها است.[۳۳] برخی بر این باورند که مردان تن‌فروش از بیماری‌های روحی مانند افسردگی کمتری نسبت به زنان رنج می‌برند.[۳۴] تن‌فروشی موجب گسترش روابط جنسی بین افراد، از هم‌پاشیدگی خانواده، ابتلا به اعتیاد و بیماری‌های جنسی مانند ایدز، هپاتیت، سفلیس و سوزاک نیز می‌شود.[۳۵]
در جوامع اسلامی؛ تن‌فروشی غیر از احساس گناه مداوم، منجر به خودکشی به‌دلیل «بی‌آبرویی» و قتل به‌خاطر «حفظ آبرو» نیز می‌شود.[۳۶] برمبنای برخی تحقیقات، ۳۰٪ قتل‌های خانوادگی مربوط به زنانی است که به‌دلیل رابطه نامشروع و سوءظن، توسط همسران خود به قتل رسیده‌اند. ۲۲٪ از قتل‌های خانوادگی مربوط به قتل مردان توسط همسران‌شان با همدستی شریک جنسی آنها می‌شود.[۳۷]
پانویس
- ↑ فلاحتی شهاب‌الدینی، «روسپیگری و سکوت سنگین قانون»، 1382ش.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ «مردان تن‌فروش و حساب‌های پر پول!»، وب‌سایت رویداد.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص280.
- ↑ حریرچی، «درآمد روزانه زنان و مردان تن‌فروش چقدر است؟»، وب‌سایت رویداد.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص44.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص39.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص47.
- ↑ حریرچی، «درآمد روزانه زنان و مردان تن‌فروش چقدر است؟»، وب‌سایت رویداد.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص49.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص36-35.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعة، 1409ق، ج16، ص276.
- ↑ «روزهای آخرالزمان (11) / تن‌فروشی، راه کسب درآمد»، وب‌سایت حدیث کده.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص50-49.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص283.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص282.
- ↑ «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران.
- ↑ مدنی‌قهفرخی و روشن‌فکر، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، 1388ش، ص42-41.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص55-54.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص57.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص46.
- ↑ دانشمندی، «نقش قانون‌گذاری در مقابله با تن‌فروشی»، وب‌سایت خبرآنلاین.
- ↑ «فلسفه ازدواج موقت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ لاریجانی و میرحسینی، «نیمۀ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، 1398ش، ص59.
- ↑ علیزاده، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی.
- ↑ موحدمجد و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، 1399ش، ص280.
- ↑ هاشملو، «نگاهی به پدیده روسپیگری و تن‌فروشی»، وب‌سایت روان‌شناسی هاشملو.
- ↑ کریمی و دیگران، «رواسازی پرسشنامه خیانت زناشویی»، 1398ش، ص238.
منابع
- حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل‌البیت علیهم السلام، ۱۴۰۹ق.
- حریرچی، امیرمحمود، «درآمد روزانه زنان و مردان تن‌فروش چقدر است؟»، وب‌سایت رویداد، تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۸ش.
- دانشمندی، رضا، «نقش قانون‌گذاری در مقابله با تن‌فروشی»، وب‌سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۳۹۷ش.
- «روزهای آخرالزمان (۱۱) / تن‌فروشی، راه کسب درآمد»، وب‌سایت حدیث کده، تاریخ درج مطلب: ۱۲ دی ۱۳۹۲ش.
- علیزاده، بهار، «روابط پنهانی مردان تن‌فروش با زنان خیابانی چگونه است؟»، وب‌سایت مجله انترنیتی جوان ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۱ آذر ۱۴۰۱ش.
- فلاحتی شهاب‌الدینی، علی، «روسپیگری و سکوت سنگین قانون»، مطالعات راهبردی زنان، شماره۲۲، سال ۱۳۸۲ش.
- «فلسفه ازدواج موقت»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۷ش.
- کریمی، سارا و دیگران، «رواسازی پرسشنامه خیانت زناشویی»، نشریه علمی روان‌شناسی بالینی و شخصیت، شماره پیاپی۳۲، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش.
- لاریجانی، مهسا و میرحسینی، زهرا، «نیمهٔ پنهان زندگی زنان تن‌فروش»، پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی، شماره۲، تابستان ۱۳۹۸ش.
- مدنی‌قهفرخی، سعید و روشن‌فکر، پیام، «ویژگی‌های مشتریان تن‌فروشی از دیدگاه زنان تن‌فروش خیابانی شهر تهران»، رفاه اجتماعی، شماره ۳۴، سال ۱۳۸۸ش.
- «مردان تن‌فروش و حساب‌های پر پول!»، وب‌سایت رویداد، تاریخ درج مطلب: ۱۵ شهریور ۱۳۹۸ش.
- «مردانی که تن‌فروشی می‌کنند»، سایت تحلیلی خبری عصر ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اسفند ۱۳۹۵ش.
- موحدمجد، مجید و دیگران، «کاوش معنایی تن‌فروشی در تجربه زیسته زنان تن‌فروش: یک مطالعه کیفی (مطالعه موردی زنان مراجعه کننده D.I.C. خانه خورشید تهران)»، فصلنامه زن و جامعه، شماره ۴۲، تیر ۱۳۹۹ش.
- هاشملو، جعفر، «نگاهی به پدیده روسپیگری و تن‌فروشی»، وب‌سایت روان‌شناسی هاشملو، تاریخ درج مطلب: ۸ اسفند ۱۴۰۰ش.