جریانهای فکری زنان ( ایران): تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات جزوه |تصویر=زارعی.jpg |نام استاد= راضیه زارعی |نام جزوه=جنبشهای اجتماعی زنان، نقد و بررسی فمینیسم |مرکز آموزشی= دانشگاه باقرالعلوم |مقطع تحصیلی=کارشناسی ارشد |گرایش= مطالعات زنان}} == نگرش جریانهای فکر ی_ مذهبی ایران نسبت به زنان...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
== نگرش | == نگرش جریانهای فکر ی - مذهبی ایران نسبت به [[زنان]] == | ||
در ایران بعد از انقلاب سه رویکرد داریم که | در ایران بعد از انقلاب سه رویکرد داریم که ریشههای آن به قبل از انقلاب برمیگردد. | ||
# [[سنتگرایی]] | # [[سنتگرایی]] | ||
# [[تجددگرایی]] | # [[تجددگرایی]] | ||
# [[اصولگرایی]] | # [[اصولگرایی]] | ||
===سنتگرایان=== | ===سنتگرایان=== | ||
مسلمان عالمان و متدیان مسلمانی هستند که فهم فقهی و سنتی و متکی بر آراء پیشینان دارند. پایهی تحلیل اینها اخبار، روایات و منقولاتی است که در اختیار دارند. | مسلمان عالمان و متدیان مسلمانی هستند که فهم فقهی و سنتی و متکی بر آراء پیشینان دارند. پایهی تحلیل اینها اخبار، روایات و منقولاتی است که در اختیار دارند. | ||
ایشان اخباری نیستند اما جایگاه عقل در | ایشان اخباری نیستند اما جایگاه عقل در کاوشهایشان برجسته نیست و رویکرد منفی و تشکیکآمیز نسبت به استفاده از عقل در تحلیل مسائل دینی دارند. | ||
=== [[تجددگرایان]]=== | === [[تجددگرایان]]=== | ||
معتقدند باید اندیشههای اسلامی | معتقدند باید اندیشههای اسلامی بازسازی شوند و متناسب با عصر و زمانهای مختلف سازگار شود و متحول. هرچه با عصر ما سازگاری ندارد کنار بگذاریم و هر چه هماهنگ با روزگار ماست را از نو بازسازی کنیم. | ||
تفاوتشان در طرز تلقی و نگرششان به دین است که ناشی از نگاههای بروندینی هست و فهم آنها فهم فقهی، تاریخی است. | |||
===[[اصولگرایان]]=== | ===[[اصولگرایان]]=== | ||
دنبال به دست آوردن فهم دینی از طریق منابع معتبر اسلامی هستند و تکیه بر اصول و ارزشها دارند و اعتقاد بر پویایی دین دارند. به پویایی همراه با پایایی دین نظر دارند. | دنبال به دست آوردن فهم دینی از طریق منابع معتبر اسلامی هستند و تکیه بر اصول و ارزشها دارند و اعتقاد بر پویایی دین دارند. به پویایی همراه با پایایی دین نظر دارند. | ||
====[[تجددگرایان]]==== | ====[[تجددگرایان]]==== | ||
انسان به حکم انسان بودن یک رشته حقوق و تکالیف دارند و اینها فرادینی هست. | انسان به حکم انسان بودن یک رشته حقوق و تکالیف دارند و اینها فرادینی هست. دینداری حق است نه تکلیف. انسان حقآگاه هست نه تکلیفآگاه. عادات و رسوم هر جامعهای برای همان جامعه هست و تحمیل آن بر جوامع دیگر درست نیست. نگاهی تاریخی به زندگی انسان دارند. معتقدند که ساختار کنونی [[زن]] و مرد اگر اینگونه شکل گرفته اما قابل تغییر است. اصل [[نظام خانواده]] را باید همینگونه نگه داریم اما باید متناسب با زمان تغییراتی ایجاد شود. [[مجتهد شبستری]] از متفکران این جریان هست. | ||
====اصولگرایان و سنتگرایان==== | ====اصولگرایان و سنتگرایان==== | ||
معتقدند انسان تکلیفمحور است و باید به دین عمل کند. واژهی «حق دارم » باید به « لازم است و ضروری هست» تغییر کند. انسان تکلیفمحور با مختار بودن آن تناقضی ندارد. | معتقدند انسان تکلیفمحور است و باید به دین عمل کند. واژهی «حق دارم » باید به « لازم است و ضروری هست» تغییر کند. انسان تکلیفمحور با مختار بودن آن تناقضی ندارد. | ||
[[خانواده]] یک نظام طبیعی دارد و تقسیم کار در بیرون و داخل [[خانواده]] بر اساس همین نظام طبیعی شکل میگیرد. نظام طبیعی مبتنی بر ساختار بدنی و روانی زن و مرد هست. در واقع تمام حقوقی به زنان تعلق میگیره یا از آنها سلب میشه از همون نظام طبیعی تبعیت | [[خانواده]] یک نظام طبیعی دارد و تقسیم کار در بیرون و داخل [[خانواده]] بر اساس همین نظام طبیعی شکل میگیرد. نظام طبیعی مبتنی بر ساختار بدنی و روانی [[زن]] و مرد هست. در واقع تمام حقوقی به [[زنان]] تعلق میگیره یا از آنها سلب میشه از همون نظام طبیعی تبعیت میکنه. معتقدند یک [[نظام خانوادگی]] طبیعی و سالم وجود داره که جامعه باید بر اساس آن شکل بگیره بقیه شکلهای [[روابط میان زن و مرد]] انحراف از نظام طبیعی هست. انسان شناسی [[سنتگرایان]] و اصولگرایان در جایی مشابه و بعضی جاها تفاوت پیدا میکند.انسانشناسی سنتگرایان احکامی ثابت وابدی هست و اختلاف مکان و زمان را مد نظر قرار نمیدهد. | ||
اما [[اصولگرایان]] در حالیکه معتقد به ثبات در احکام هستند اختلاف و مکان و زمان را در موضوعشناسی احکام مورد توجه قرار میدهند. | اما [[اصولگرایان]] در حالیکه معتقد به ثبات در [[احکام]] هستند اختلاف و مکان و زمان را در موضوعشناسی [[احکام]] مورد توجه قرار میدهند. | ||
====[[دینشناسی تجددگرایان]]==== | ====[[دینشناسی تجددگرایان]]==== | ||
در مبانی دینشناسی یکی بحث روش فهم دین را مطرح میکنیم یکی تفکیک میان دین و شریعت و یکی [[سیالیت حقوق]]. | در مبانی دینشناسی یکی بحث روش فهم دین را مطرح میکنیم یکی تفکیک میان دین و شریعت و یکی [[سیالیت حقوق]]. | ||
در روش فهم دین تأکید شدید دارند در نقش زمان و مکان و در فهم | در روش فهم دین تأکید شدید دارند در نقش زمان و مکان و در فهم دینشناسی احکام مورد توجه قرار میدهند. | ||
آنها در صدد ارائه فقهی برای [[زنان]] هستند که مقتضیات زمان و مکان در آن لحاظ شده باشد. در مواجهه با متون دینی در دو مقام خودش را نشان میدهد یکی در مقام گردآوری و یکی در مقام داوری. | |||
'''در مقام گردآوری:''' | '''در مقام گردآوری:''' | ||
خط ۴۰: | خط ۴۶: | ||
زمان و مکان به صورت پیشفرضهای استدلال فقهی هستند. | زمان و مکان به صورت پیشفرضهای استدلال فقهی هستند. | ||
لزوم اجتهاد در مبانی و عدم کفایت اجتهاد در فروع هست. | لزوم اجتهاد در مبانی و عدم کفایت اجتهاد در فروع هست. | ||
[[تجددگرایان]] معتقدند در مبانی باید اجتهاد ایجاد | [[تجددگرایان]] معتقدند در مبانی باید اجتهاد ایجاد شود و پویایی فقه بدون پویایی فهم شریعت ممکن نیست. | ||
معتقدند فرهنگ و شرایط زندگی برای زبان دین تأثیر گذاشته و ما باید بین دو مسئله تفکیک ایجاد کنیم. صورت زبان متن که حاکی از تجربه دینی یا وحیانی هست. متعلق متون مقدس | معتقدند فرهنگ و شرایط زندگی برای زبان دین تأثیر گذاشته و ما باید بین دو مسئله تفکیک ایجاد کنیم. صورت زبان متن که حاکی از تجربه دینی یا وحیانی هست. متعلق متون مقدس خودشان مقدس هستند . اما صورت زبانی متون مقدس لاجرم به لسان قوم است. | ||
هدف از شریعت اقامهی دین است و از دل دین باید استنباط و اجتهاد | هدف از شریعت اقامهی دین است و از دل دین باید استنباط و اجتهاد شود. | ||
'''در حوزه [[زنان]]:''' | |||
[[زن]] و مرد چهره واحد دارند و متناسب با زمان و شرایط [[احکام]]ی متناسب با قسط صادر میکنند تا نابرابری عارضی میان آن دو را به سوی برابری هدایت کنند. | |||
[[سیالیت حقوق]]: | [[سیالیت حقوق]]: | ||
عقل و عرف مبنای شکلگیری حقوق هستند | عقل و عرف مبنای شکلگیری حقوق هستند | ||
حقوق امری اعتباری هست. | حقوق امری اعتباری هست. | ||
ممکن است مبنای این اعتبارها خدا و وحی باشد ولی خود این قراردادها سیال هستند. | |||
تکلیفگرایی دارند. وسع حقوقی هم رو بیان میکنند. | تکلیفگرایی دارند. وسع حقوقی هم رو بیان میکنند. | ||
بعضی از احکام اگر فراتر از وسعت زنان باشد خود بخودی لغو میشود. | بعضی از [[احکام]] اگر فراتر از وسعت [[زنان]] باشد خود بخودی لغو میشود. | ||
''مبانی [[سنتگرایان]]'': | ''مبانی [[سنتگرایان]]'': | ||
درواقع مراجعه به منابع و متون دینی و تاکیذ شدیدی دارند بر روایات. و به بحث عقلانیت و عرفیبودن توجه ندارند. | درواقع مراجعه به منابع و متون دینی و تاکیذ شدیدی دارند بر روایات. و به بحث عقلانیت و عرفیبودن توجه ندارند. | ||
مبارزه با هرگونه اندیشهای که باعث التقاط در دین | مبارزه با هرگونه اندیشهای که باعث التقاط در دین میشود دارند. لازمهی این تفکر جداکردن دین از ساحت و حیات اجتماعی هست و به نوعی سکولاریزهکردن عملی هست . | ||
سنت گرایان بین دین و شریعت تفکیک قابل نیستند و هر دو را یکی میدانند . در بحث حقوق قائل به ثبات و احکام دینی هستند. | سنت گرایان بین دین و شریعت تفکیک قابل نیستند و هر دو را یکی میدانند . در بحث حقوق قائل به ثبات و احکام دینی هستند. | ||
خداوند قوانین ثابتی را در اختیار انسان گذارده است. واین قوانین تغییرناپذیر هستند. | خداوند قوانین ثابتی را در اختیار انسان گذارده است. واین قوانین تغییرناپذیر هستند. | ||
خط ۶۵: | خط ۷۲: | ||
# فهم مسایل اجتماعی باید ناظر بر شرایط و زمانهای خاص باشد. | # فهم مسایل اجتماعی باید ناظر بر شرایط و زمانهای خاص باشد. | ||
# مبنای شکلگیری حقوق را عقل و شریعت میدانند. | # مبنای شکلگیری حقوق را عقل و شریعت میدانند. | ||
# مقررات اجتماعی باید تابع احکام شرعی باشد. | # مقررات اجتماعی باید تابع [[احکام شرعی]] باشد. | ||
==منابع مرتبط== | ==منابع مرتبط== | ||
#از جنبش تا نظریه اجتماعی تاریخ دو قرن فمنیسم تالیف: حمیرا مشیرزاده | #از جنبش تا نظریه اجتماعی تاریخ دو قرن [[فمنیسم]] تالیف: حمیرا مشیرزاده تهران، نشر شیرازه | ||
#فمینیسم و دانشهای | #[[فمینیسم]] و دانشهای [[فمینیستی]]، ترجمه و نقد ادبی از مقالات دائره المعارف فلسفی روتلیج، 1382، قم: مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران، [[دفتر مطالعات و تحقیقات زنان]] | ||
#مبانی فلسفی | #مبانی فلسفی [[فمینیسم]]، خسرو باقری، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری: دفتر برنامهریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی | ||
#بستان، حسین، نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و | #بستان، حسین، نابرابری و ستم جنسی از دیدگاه اسلام و [[فمینیسم]]، پژوهشکده حوزه و دانشگاه | ||
#ماخذشناسی | #ماخذشناسی فمنیسم، مجید دهقان، [[دفتر مطالعات و تحقیقات زنان]] | ||
#دانشهای فمنیستی، مترجمان عباس یزدانی و بهروز جندقی، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان | #دانشهای فمنیستی، مترجمان عباس یزدانی و بهروز جندقی، [[دفتر مطالعات و تحقیقات زنان]] | ||
# | #[[فمینیسم]]، جین فریدمن، ترجمه فیروزه مهاجر، چاپ اول، انتشارات آشیان، 1381 | ||
#جنس دوم، سیمون دوبوار، ترجمه قاسم صنعوی، چاپ دوم، نشر توس، 1380 | #جنس دوم، سیمون دوبوار، ترجمه قاسم صنعوی، چاپ دوم، نشر توس، 1380 | ||
#جریانشناسی دفاع از حقوق | #جریانشناسی دفاع از [[حقوق زنان]]، چاپ اول، قم، انتشارات موسسه فرهنگی، ابراهیم شفیعی | ||
#المرأة والعمل السیاسی، هبه رئوف، چاپ اول، آمریکا | #المرأة والعمل السیاسی، هبه رئوف، چاپ اول، آمریکا | ||
# | #[[فمینیسم]]، نرگس رودگر، قم: [[دفتر مطالعات و تحقیقات زنان]]، چاپ دوم، 1394 | ||
'''مدرس: دکتر راضیه زارعی''' 1400- 1401 ( نیمسال دوم ) | '''مدرس: دکتر راضیه زارعی''' 1400- 1401 ( نیمسال دوم ) |