فضل‌الرحمن ملک: تفاوت میان نسخه‌ها
←نقد
(←آثار) |
(←نقد) |
||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
بر دیدگاه فضل الرحمن اشکالات مبنایی و اساسی بر طبق اصول و مبانی تشیع وارد است. | بر دیدگاه فضل الرحمن اشکالات مبنایی و اساسی بر طبق اصول و مبانی تشیع وارد است. | ||
هدف فضل الرحمن از تفسیری که از وحی می کند و الفاظ قرآن کریم را ، محصول و فرآورده بازتاب شرایط تاریخی روزگار پیامبراکرم(ص) می داند به جهت بار نمودن باب اجتهاد و ارائه تفاسیر مختلف از متن دینی است اما باید گفت :هر | هدف فضل الرحمن از تفسیری که از وحی می کند و الفاظ قرآن کریم را ، محصول و فرآورده بازتاب شرایط تاریخی روزگار پیامبراکرم(ص) می داند به جهت بار نمودن باب اجتهاد و ارائه تفاسیر مختلف از متن دینی است اما باید گفت :هر پدیده‌ای را هر چند میتوان به شکل‌های مختلف تفسیر کرد. اما تفسیر درست دارای ویژگی‌های مختلفی از جمله سازگاری با معارف دیگر و موافقت با اصول قطعی عقلانی است. | ||
فضل الرحمن از روش نظریه حرکت دوگانه به دنبال مدرنیزه کردن روش اجتهاد در فقه بوده و از نظر وی این، تنها راه فرار از فرو افتادن در ورطه سکولاریسم است. با این همه باید گفت که علی رغم این که تمامی تلاش فضل الرحمان در حوزه احکام اجتماعی بوده و هدف وی نیز یافتن راه حلی برای تطبیق دادن احکام دین متناسب با نیازهای زمان بوده است، لکن دایره این روش محدود به احکام اجتماعی قرآن نیست. و هیچ تضمینی وجود ندارد که سایر مفسران این دایره را گسترش نداده و به سایر حوزه‌های اعتقادی وارد نشوند-مانند تاثیرات این روش تفسیری بر نظریه پردازان فمنیستی در حوزه زن و خانواده در دیدگاه اسلام - متفکرانی که با روش تفسیری و نظریه دو حرکتی فضل الرحمن بسیاری از آموزه های اسلام در حوزه زن و خانواده محکوم به تاریخ مندی کرده و در راستای تطابق با مدرنیته و مبانی فمنیستی حذف کردند. | فضل الرحمن از روش نظریه حرکت دوگانه به دنبال مدرنیزه کردن روش اجتهاد در فقه بوده و از نظر وی این، تنها راه فرار از فرو افتادن در ورطه سکولاریسم است. با این همه باید گفت که علی رغم این که تمامی تلاش فضل الرحمان در حوزه احکام اجتماعی بوده و هدف وی نیز یافتن راه حلی برای تطبیق دادن احکام دین متناسب با نیازهای زمان بوده است، لکن دایره این روش محدود به احکام اجتماعی قرآن نیست. و هیچ تضمینی وجود ندارد که سایر مفسران این دایره را گسترش نداده و به سایر حوزه‌های اعتقادی وارد نشوند -مانند تاثیرات این روش تفسیری بر نظریه پردازان فمنیستی در حوزه زن و خانواده در دیدگاه اسلام - متفکرانی که با روش تفسیری و نظریه دو حرکتی فضل الرحمن بسیاری از آموزه های اسلام در حوزه زن و خانواده محکوم به تاریخ مندی کرده و در راستای تطابق با مدرنیته و مبانی فمنیستی حذف کردند. | ||
از طرفی می توان با به کارگیری این روش بسیاری از احکام اسلام را محکوم به تاریخمندی کرده و دایره احکام دین را هر روز کوچکتر از دیروز کرد.،به عنوان مثال میتوان گفت که نماز خواندن به زبان عربی، محصول فرهنگ و جامعه زمان پیامبر است و اگر پیامبر در جامعه ای دیگر به رسالت مبعوث می گردید که نماز نیز به همان زبان خوانده می شد و در نتیجه، حکم به عربی خواندن نماز، حکمی تاریخی و موقت بوده و در روزگار ما ـ که اسلام در کشورهای مختلف و با زبان های مختلف حضور دارد ـ ضرورتی به عربی خواندن آن نیست. به عبارت دیگر، عربی بودن نماز جز اعراض اسلام بوده و لذا با توجه به مقصود دین از عبادت که اظهار عبودیت در برابر خداوند سبحان است نیازی به عربی بودن آن خصوصاً برای کسانی که قدرت تکلم به این زبان را ندارند وجود ندارد. این بیان به کرات از سوی مدرنیست های ترکیه در زمان آتاتورک به کار گرفته شده و تاکنون نیز از سوی کسانی که به تاریخی بودن قرآن قائلند، مورد استناد می باشد. به همین ترتیب نمازهای پنجگانه، روزه و حج و ... کلیه احکام اسلامی و در یک کلام، شریعت، جنبه تاریخی می یابد. در نتیجه می توان گفت که مبنای این روش، باعث تجدید در اجتهاد نشده، بلکه ختم اجتهاد و تقلیل آن به یک سلسله احکام عقلی و یا فطری است. خلاصه، آن که صرف نظر از اشکالات وارده بر این روش در حوزه احکام باید گفت که دلیلی در دست نیست که با پذیرش این روش، دائره آن محدود به حوزه احکام اجتماعی شریعت باقی بماند، بلکه در صورت پذیرش تاریخی بودن قرآن، کل آموزه های قرآنی را نیز در بر می گیرد و جهان بینی قرآن کریم تبدیل به یک جهان بینی اسطوره ای متناسب با فرهنگ رایج در روزگار صدر اسلام خواهد شد. کما این که این نتیجه گیری به صراحت در آثار بعضی دیگر از مدرنیست ها ذکر شده است. همانطور که مشاهده شد این روش تفسیری نه تنها به آشتی دیدگاه اسلام و مدرنیته نیانجامدی بلکه موجب انفعال در مقابل مدرنیته نیز شد. | |||
==متفکران متاثر از اندیشه‌های فضل‌الرحمن== | ==متفکران متاثر از اندیشه‌های فضل‌الرحمن== | ||
نظریه فضل الرحمان درباره تاریخی بودن احکام اسلامی با استقبال گسترده مدرنیست‌های مسلمان روبرو شده و آرای او از طریق شاگردانش در کشورهای مختلف بازگویی و تکرار شده است. دراندونزی نورخالص مجید که یکی از شاگردان فضل الرحمان است، یکی از برجسته ترین چهره‌های روشن فکری آن کشور در طی سالیان گذشته بوده و از ویژگی‌های او طرف داری از پلورالیسم بوده و نیز با طرح شعار« Islam yes, Islamic political parties no» از جدایی اسلام از فعالیت‌های سیاسی حزبی حمایت می کرده است. | نظریه فضل الرحمان درباره تاریخی بودن احکام اسلامی با استقبال گسترده مدرنیست‌های مسلمان روبرو شده و آرای او از طریق شاگردانش در کشورهای مختلف بازگویی و تکرار شده است. دراندونزی نورخالص مجید که یکی از شاگردان فضل الرحمان است، یکی از برجسته ترین چهره‌های روشن فکری آن کشور در طی سالیان گذشته بوده و از ویژگی‌های او طرف داری از پلورالیسم بوده و نیز با طرح شعار« Islam yes, Islamic political parties no» از جدایی اسلام از فعالیت‌های سیاسی حزبی حمایت می کرده است. | ||