نقش جنسیت در اشتغال زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

بحث اشتغال و موضوع درآمد زنان؛ از مسائل اساسی مطالعات جنسیت است؛ که علیرغم اختلاف چشمگیری که بین فمینسیم ها است، اما در حوزه های دیگری به همگرایی رسیده‌اند. همگرایی؛ یعنی همه اشتغال را به عنوان راهبردی موثر در برقراری و تحقق برابری مطرح کرده¬اند. پس یکی از مسائلی که در رشته های جامعه شناسی و مطالعات زنان اهمیت خاصی پیدا کرده، مسئله تمایز یا تبعیض های شغلی بین زن و مرد است.

== عوامل موجب کاهش تبعیض های شغلی ==

 

 

چه عواملی باعث شده تبعیض های شغلی کاهش یابد؟  

# عواملی مثل تغییر در نگرش ها و باورهای عمومی نسبت به جایگاه زنان. یعنی باورهای جامعه نسبت به زنان تغییر کرد.

# همراهی و همدلی سیاستمداران و سیاستگزاران با اشتغال زنان.

# افزایش حمایت های قانونی مثل تصویب قانون منع تبعیض جنسی و مرخصی زایمان.

== عوامل گسترش اشتغال زنان ==  

 

   

# افزایش بیکاری مردان   

# مصرف گرایی؛ از اینکه زنان و خانواده به زندگی مطلوب خود برسند، یک شغل، کفاف زندگی را نمی¬دهد.  

# کوچک شدن خانواده   

زنان به صورت گسترده وارد بازار کار شده اند، به خصوص در غرب بیش از40 % نیروی کار را زنان تشکیل می دهند. عامل آن؛ چون بُعد خانواده کوچک شده و تعداد بچه ها زیاد نیست و نسبت به قبل کمتر شده اند. بنابراین زمانی که نیاز است به امور بچه ها اختصاص دهد، نسبت به قبل کاهش یافته است. ماشینی شدن خیلی کارهای خانگی، منجر به آزادی وقت زنان شده است. فشارهای اقتصادی نیز از جمله عواملی است که منجر به گسترش ورود زنان به بازار کار شده است.

پس فشارهای اقتصادی و افزایش بیکاری مردان، برای داشتن سبک زندگی مطلوب نیاز به داشتن ۲ درآمد دارند نه یک درآمد. اما باید توجه کرد که زنان به میل خودشان سراغ کار و اشتغال رفته اند. زیرا دوست دارند به موفقیت برسند. شرایط اجتماعی باعث تغییر نگرش ها می شود. زنان در زمینه شغل به یک برابری نسبی با مردان رسیده اند، اما همچنان در یک حوزه هایی، نابرابر است. جامعه شناسی جنسیت می گوید: درست است، الان به برابری رسیده ایم، ولی هنوز در برخی حوزه ها، نابرابری هایی وجود دارد.

== نابرابری عمده زنان در بازار کار ==

 

 

۱'''ـ تفکیک شغلی:''' زنان به صورت سنتی در مشاغل کم درآمد تجمع پیدا کرده اند. تفکیک جنسیتی در مشاغل:  

 

* الف-عمودی؛ قرار گرفتن زنان در رده های پایین تر شغلی نسبت به مردان، مردان در رأس هرم و زنان در قاعده هرم هستند. مردان مانند دکترها و زنان مانند پرستاران.  

آمار گیدنز در سال 1970 مثلاً 90% پرستاران را زنان تشکیل می دهند، ولی پزشکی، 17% به زنان تعلق یافته است. و یا مثلاً در آمریکا 95% مشاغل مدیریتی در اختیار مردان است. یعنی مشاغل رده بالا برای مردان است.

 

فمینیست ها می گویند اینها باید حل شود.

'''۲ـ تجمع در اشتغال پاره وقت:''' نسبت بزرگی از زنان در مشاغل پاره وقت تجمع دارند. یعنی فرصت‌های اشتغال پاره وقت برای زنان بیشتر است. یکی از مزایای مشاغل پاره وقت نسبت به تمام وقت؛ انعطاف و آزادی بیشتر دارد و چون آزادی بیشتری به فرد می دهد. بنابراین بیشتر مورد پسند زنانی واقع می‌شود که می‌خواهند تعادل و توازنی بین کار خانه و کار بیرون ایجاد کنند.

'''خطرات مشاغل پاره وقت:''' امنیت شغلی ندارد، دستمزد کمتری دارد، انعطافش هم بیشتر به نفع کارفرماست. بیمه هم ندارد و تعهداتی برای کارفرما نمی آورد. با این حال زنان از اشتغال پاره وقت راضی هستند.  

برخی زنان خودشان ترجیح می دهند که تمام وقت کار نکنند.  

#زنانی که تعهدی به کار کردن دارند.

# زنانی که تعهدی به کار کردن ندارند؛ خودشان کار پاره وقت را انتخاب می‌کنند تا به وظایف خانه برسند. این یک انتخاب عقلانی است و بین سود و منفعت توازن برقرار می¬کند.

'''مخالفان خانم کاترین حکیم می گویند:''' زنان در مشاغل پاره وقت استثمار می‌شوند و این یک تصمیم عقلانی نیست. بلکه این تصمیم گیری تحت تاثیر چالش ها و دشواری های عملی و هنجاری‌های فرهنگی حاکم بر جامعه است و زنان هم تحت تأثیر این هنجار مجبورند پاره وقت را انتخاب کنند. چرا کار خانه به زنان سپرده شده که زن برای ایجاد توازن، کار پاره وقت را انتخاب کند. چرا از اول کار خانه به مردان واگذارنشده یا مثلاً نصف نصف که مرد هم پاره وقت را انتخاب کند. که خانم کاترین حکیم این را قبول نمی کند.

'''۳ـ شکاف دستمزدها:''' متوسط دستمزدی که به زنان شاغل پرداخته می شود از متوسط دستمزدی که به مردان شاغل پرداخت می‌شود، پایین تراست. و یا حتی دستمزد دختران مجرد کمتر از مردان مجرد و زنان و مردان متاهل است.

== تبیین علّی تمایز جنسیتی در مشاغل ==  

# نظریه های زیست شناختی

# نظریه های جامعه پذیری

# نظریه‌ های انسداد اجتماعی  

# نظریه فمینیستی<ref>(نظر آقای بستان)</ref>

 

 

تفاوت های زیستی و ذاتی زنان و مردان باعث گزینش مشاغل مختلف و متفاوت می شود. مثل ویژگی های مردانه؛ تهاجمی، نیروی بدنی، رقابتی و مدیریت است.

ویژگیهای زنانه؛ دلسوزی، مراقبت، صبر و پرستاری است.

=== 2-نظریه جامعه پذیری ===

 

 

اینکه مشاغل خشن را زن انتخاب نمی کند. انتخاب مشاغل مختلف تحت تاثیر جامعه پذیری یا اجتماعی شدن کودکان در خانواده است. پس جامعه پذیری یعنی خانواده، نقش¬ها و هنجارها را به نسل های بعد منتقل می کند. یعنی نقش ها و مشاغل زنانه یا مردانه در خانواده یاد داده می شود. مثلاً به کودکان از بچگی یاد می‌دهند که برخی مشاغل مردانه و برخی زنانه است. و بچه ها از طریق یادگیری اجتماعی و تربیت یاد گرفته اند چه شغلی مردانه و چه شغلی زنانه است.

 

 

گاهی گروه‌هایی هستند که موقعیت های مطلوب را مسدود و منحصر می کنند. یعنی مردان به دنبال فرصت هستند تا انحصار شغلی ایجاد کنند. البته مردان از تمایز شغلی در مشاغل سود می برند. مردان و تا حدی زنان اینگونه اند که انحصار ایجاد کنند و در مورد تمایز جنسیتی مشاغل، مردان انحصار ایجاد می کنند و از این تمایز سود می برند.  

 

 

این تمایز جنسیتی در مشاغل، متأثر از سرمایه‌گذاری متفاوت زنان و مردان است. مثلاً خود افراد سرمایه گذاری می کنند مثلاً یک دختر خودش برای آینده اش برنامه ریزی می کند. مثلا نقش من فردا مادری است؛ بنابراین مشاغلی را بر می گزینم که با نقش های مادری تعارض نداشته باشد. انسان ها به صورت هدفمند با توجه به آن سرمایه هایی که دارند برای خودشان برنامه‌ریزی می‌کنند.

=== 5-نظریه فمینیست ===

 

 

تمایز شغلی به خاطر قوانین تبعیض آمیز، منافع نظام سرمایه داری، فرهنگ پدرسالاری باعث شده که نابرابری جنسی در همه عرصه ها و حوزه ها بخصوص در اشتغال وجود داشته باشد.

 

'''۲ـ عوامل فرهنگی:''' ارزش گذاری بر روی برخی نقش های تاثیر گذار در انتخاب شغل مثل اینکه نفقه بر مرد لازم و واجب است و ارزش مادری و فرزند آوری بر نوع شغل تأثیر دارد. پس این عوامل، زندگی شغلی زن و مرد را متفاوت می شود.

'''۳ـ جامعه پذیری:'''  

'''4- عوامل حقوقی و اقتصادی:'''در عامل اقتصادی؛ کارفرما محدودیت زنان را لحاظ می کند. درعامل حقوقی؛ به جز مشاغل خاص مثل ارتش و نیروهای مسلح منعی برای مشاغل زنان وجود ندارد.

 

 

تمایز جنسیتی مشاغل چه کارکردی دارد؟   

 

 

سردمدار آن پارسونز است. اگر اشتغال مردان، محوریت داشته باشد کارکرد مثبت دارد. مثل انسجام خانواده و اگر نقش شغلی برای مردان محدود شود، آن وقت رقابت بین مردان و زنان (شوهر و همسر) ایجاد نمی شود. اما اگر رقابت زن باشد، عدم انسجام خانواده است. و این خودش یک کارکرد است و کارکرد آن انسجام خانواده است.

'''فمینیست ها می گویند:''' این وضعیت نابرابر زنان باعث تداوم فرودستی آنها در خانه می‌شود. زیرا درآمد زنان برای تامین استقلال اقتصادی آنها کافی نیست و این باعث می شود که از جهت معیشتی به مردان وابسته باشند و موجب بهره کشی از زنان می شوند.