فحشای جنسی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''<big>فحشای جنسی</big>'''، تن‏دادن مستمر به رابطه جنسی نامشروع در ازای دریافت پول یا مشابه آن.  

فحشای جنسی، در جوامع بشری از دیرباز وجود داشته است. امروزه این آسیب اجتماعی با اثرپذیری از عوامل روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی مدرن و نیز با گسترش فناوری‌های رسانه‌ای مانند شبکه‌های اجتماعی، افزایش یافته است. سقوط جایگاه زن، تبدیل شدن او به کالا و بحران نهاد خانواده، از پیامدهای شیوع فحشای جنسی در جامعه است.  

==مفهوم‏شناسی==

واژۀ عربی «فحشاء» به رفتار یا گفتاری گفته می‏شود که زشتی آن بسیار بزرگ و آشکار باشد.<ref>. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، 1412ق، ج1، ص626.</ref><ref> مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، 1368ش، ج9، ص35.</ref> «فحشای جنسی» به تن‏فروشی و روسپی‏گری اطلاق می‏شود؛ «روسپی» به‏معنای گرفتن پول برای در اختیار نهادن تن به‏منظور ایجاد ارتباط جنسی است و کنایه از زنان هرزه و روسیاهی بوده که به تمسخر و طعنه، آنان را «روسپید» می‌گفتند؛ <ref>. صفاری‏نیا، آسیب‏شناسی اجتماعی، 1399ش، ص106.</ref> فحشای جنسی در حوزه آسیب‌های اجتماعی، نوعی معاملۀ بی‏بندوبارانۀ جنسی توسط مرد یا زن برای کسب درآمد و تامین معاش است.<ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص335-336.</ref>

فحشای جنسی هرچند یکی از مصادیق زنا بوده و به‏لحاظ فقهی، حکم آن را دارد؛ اما ماهیت این دو عمل با یکدیگر از جهات زیر متفاوت است:  

# زن در فحشا معمولاً نقشی فعال و اجراکننده دارد؛ اما زنا ممکن است با اکراه زن صورت بگیرد.  

# فحشا یک فعالیت درآمدزا محسوب می‏شود؛ اما زنا غالباً به‏دلیل نیاز و تحریک جنسی صورت می‏گیرد.  

# فحشای جنسی، عملی مداوم است؛ در حالی‌که زنا در بسیاری از مواقع، تکرار نمی‏شود.<ref>. حاجی‏ده‏آبادی، «بررسی تحلیلی عوامل تربیتی-فرهنگی روسپی‏گری»،  1385ش، ص183.</ref>

اگرچه ادیان ابراهیمی، فحشا را تحریم کرده و مجازات‌هایی برای آن وضع کرده‌اند؛ اما فحشای جنسی در جوامع مختلف، کم‌وبیش وجود داشته است. در بسیاری از منابع مکتوب به وجود فحشا میان بابلیان، هندیان، رومیان، یونانیان و اروپای قرون وسطی اشاره شده است؛ بر اساس متن عهد عتیق، قبطی‌ها، زن خود را به مهمان، پیش‏کش می‏کردند و استقبال زن از مهمان، یک نوع خدمت اجتماعی محسوب می‏شد.<ref>. مدنی‏ قهفرخی، بررسی‏ آسیب‏های اجتماعی روسپیگری، 1392ش، ص35.</ref> در هند باستان گاهی زنان، دختران خود را برای روسپی‌گری در معبد وقف می‏کردند و در یونان باستان نیز فحشا به‏رسمیت شناخته شده و از آن مالیات می‏ستاندند.<ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص326.</ref> فحشای جنسی در فرهنگ جاهلیِ عرب، یکی از انواع ازدواج بوده و زنان روسپی معمولاً پرچمی بالای خانه خود می‏زدند تا با آن شناخته شوند.<ref>. مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1377ش، ج19، ص301.</ref>

شریعت اسلامی، علاوه بر تحریم و نهی از هرگونه فحشا، <ref>. سوره بقره، آیه 168.</ref><ref> سوره انعام، آیه 151.</ref><ref> سوره شوری، آیه 37.</ref> فحشای جنسی را نیز تحت عنوان «زنا» تحریم کرده و ضمن نکوهش این عمل، برای مرتکبین آن، مجازات سختی تعیین کرده است.<ref>. سوره نساء، آیه 15-16.</ref><ref> سوره نور، آیه 2.</ref> از آن‌جا که فحشای جنسی همواره به‌صورت غیررسمی در جوامع وجود داشته است، جامعه‏شناسان کارکردگرا آن را به‌مثابه نهاد، پاسخ‌گوی یک نیاز در نظام اجتماعی، به‌ویژه برای افراد ناتوان از همسرگزینی، جهانگردان، مسافران و افرادی که قادر به ازدواج دائم نیستند، می‏دانند.<ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص343.</ref> اسلام با توجه به واقعیت‌های جامعه، «متعه» را به‌عنوان سازوکار مشروع برای پاسخ‌گویی به این نیاز تعریف کرده و با توجه به ضوابط و احکام ویژه‌ای که برای آن تعیین شده، از آسیب‏ها و پیامدهای ناگوار فحشا نیز جلوگیری می‌کند.<ref>. مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1377ش، ج19، ص64.</ref>

متعه/ ازدواج موقت در اسلام جایز است؛ زن در متعه، همانند ازدواج دائم، مهریه دریافت کرده و بدن و جذابیت جنسی خود را در اختیار مرد می‏گذارد؛ اما این گونۀ ازدواج از جهات مختلفی با فحشای جنسی تفاوت دارد:  

# ازدواج موقت همانند ازدواج دائم بر اساس عقدی مشروع، صورت گرفته و اذن الهی برای آن وجود دارد.  

# فرزند متولدشده از ازدواج موقت، همان احکام فرزند حاصل از ازدواج دائم را دارد؛ اما فرزند متولدشده از فحشا، حرام‏زاده با احکام خاص است؛  

# زن در پایان دورۀ ازدواج موقت، باید عِدّه نگه دارد و تا مدت معین از ازدواج با مردان دیگر پرهیز کند؛ اما در فحشا، زن ممکن است بلافاصله با مردان دیگر، آمیزش کند.<ref>[https://www.pasokhgoo.ir/node/14981 . «تفاوت فحشا و صیغه»،  وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی.]</ref>

طبق برآورد سازمان اروپاییِ کنترل و پیشگیری جرم، هر ساله 500 هزار زن ‏و کودک اکثراً از اروپای‌شرقی، آفریقا، آمریکای‌جنوبی و جنوب‌شرق آسیا به کشورهای اروپایی جهت استثمار جنسی قاچاق می‏شوند. این تجارت سالانه 8 میلیارد دلار سودآوری داشته و سبب افزایش مستمر قاچاق و تقاضای روسپی‏گری در اروپا شده است؛ در کشورهای مختلف اروپایی، سوءاستفاده‏های جنسی با قانونی‏شدن صنعت سکس عادی‏سازی شده و روسپی‏گری را به کاری شرافتمندانه با درآمدی بالا تبدیل کرده است که برای دولت‌ها نیز عایدی دارد. در آلمان فاحشه‏خانه‏ها با اهدای پول به مراکز خیریه و برپایی نمایشگاه‏های هنر پورنوگرافی، مقبولیت زیادی یافته‏اند. هلند نیز 5% اقتصاد خود را از طریق روسپی‏گری تامین می‏کند و از 1990-2000م، صنعت سکس آن 25% رشد یافته است. در ایالت ویکتوریای استرالیا نیز روسپی‏گری قانونی شده و به گسترش صنعت سکس انجامیده است.<ref>. ریموند، «توسعه صنعت سکس در اتحادیه اروپا»،  1384ش، ص80-84.</ref> در مالزی حدود 142هزار زن روسپی وجود دارد که 10هزار نفر از آنان در کوالالامپور هستند. در چین نیز کازینوهای مخصوص فعالیت‌های جنسی وجود دارد که زنان متعددی در آن روسپی‏گری می‏کنند. در کشور‌اندونزی طبق برآوردها در سال 1994م، حدود 500هزار روسپی وجود داشته که بیش از 65هزار از آنان با ثبت رسمی و دولتی، در فاحشه‏خانه‏های متمرکز فعالیت می‏کردند. اسرائیل (سرزمین‌های اشغالی) نیز یکی از مناطق سودآور صنعت فحشا است و در دهه‏های اخیر، تعداد بسیار زیادی از فاحشه‏خانه‏ها و نمایشگاه‏های فحشا در تل‏آویو و حیفا ساخته شده است.<ref>. مدنی ‏قهفرخی، بررسی‏ آسیب‏های اجتماعی روسپیگری، 1392ش، ص75-82.</ref>

از زمان توسعه اینترنت و افزایش امکانات صوتی ـ تصویری آن، پدیده گردشگری جنسی رونق بسیار یافته و کشورهای مختلف به‏ویژه تایلند و فیلیپین به تبلیغات گسترده اینترنتی برای جذب گردشگر جنسی می‏پردازند. این مکان‌های توریسم جنسی، نخستین‏بار به‏واسطه درخواست نظامیان آمریکا برای زنان روسپی در این کشورها ایجاد شده و پس از آن نیز ادامه یافته و به کشورهای دیگری چون ژاپن و اروپا گسترش یافته است. امروزه حدود 10% از جمعیت تایلند در صنعت توریسم جنسی فعالیت می‌کنند.<ref>. هوگز، «گردشگری جنسی در اینترنت»،  1384ش، ص39.</ref>

سازمان ملل متحد، بانک جهانی و گروه‏های مشاوره آمریکایی نیز به کشورهای فقیر توصیه کرده‏اند جهت پرداخت بدهی‏های خود به توسعه صنعت گردشگری بپردازند که روسپی‏گری، بخش مهمی از آن است. همچنین دلالان در کشورهای دارای توریسم جنسی که با کمبود زنان فاحشه مواجه‏اند، سراغ کشورهای فقیر یا بحران‏زده می‏روند تا زنان آسیب‏دیده را با قیمت‌هایی پایین‏تر به‏خدمت مراکز خود بگیرند؛ به‏عنوان‏مثال، حدود 20هزار زن برمه‏ای، 10هزار زن از کشورهای مستقل مشترک‏المنافع و 5هزار زن چینی سالانه به تایلند آورده می‏شوند. این روندها، زنان را به کالاهایی سکسی و قابل‏ تعویض در جهان تبدیل کرده است.<ref>. هوگز، «گردشگری جنسی در اینترنت»،  1384ش، ص40.</ref>

گسترش فحشا و صنعت سکس، به‏تدریج، نگاه به زنان را از عنصری فرهنگ‏ساز، محور عاطفی و کانون آرامش روانی خانواده، به ابزار اطفای شهوت جنسی تقلیل داده و روابط جنسی را نیز از عامل پیوند عاطفی زوجین و تشکیل نسلی پاک، به هیجان‏طلبی تنزل جایگاه می‏دهد؛ <ref>. زیبایی‏نژاد، «نگاهی دیگر به روسپی‏گری»،  1385ش، ص83.</ref> تحقیر اجتماعی و به انزوا کشاندن زنان به‏معنای عدم حضور اثرگذار آنان در جامعه و خلاصه‌کردن جایگاه زنان در حدّ کالای مصرفی، حاصل فحشای جنسی است که در طولانی‏مدت، به «عرف اجتماعی» تبدیل می‏شود.<ref>. مکنون و عطایی‏آشتیانی، «فمینیسم و روسپیگری»،  1385ش، ص215.</ref> تبدیل جنسیت زن به کالایی برای فروش، نجابت روحی و پاکی جسمانی او را که جزو حقوق پایه انسانی است، از بین می‏برد.<ref>. هوگز، «گردشگری جنسی در اینترنت»،  1384ش، ص42.</ref>

از منظر روانشناسی، فحشا ناشی از تجربۀ انحرافات جنسی یا برآمده از احساس بی‏ارزشی و پایین‏بودن عزت نفس است. همچنین بهره هوشی پایین، ازجمله علل گرایش زنان به فحشا است. برخی روانشناسان نیز فحشا را نزاع درونی و ناشی از عقده‏ها و عدم رشد جنسی می‏دانند که به‌صورت ایجاد رابطه با مردان برای رفع این کمبود ظهور می‏کند.<ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص342.</ref>

زمینه‌های فرهنگی ـ اجتماعی گرایش زنان به فحشا و انحرافات جنسی عبارتند از: نابسامانی خانواده، اعتیاد، خشونت یا فقدان والدین، ترک تحصیل، فقر فرهنگی، مهارت‌نداشتن در ارتباطات اجتماعی، تعرضات جنسی، اعتیاد شوهر، کاهش معنویت و تضعیف اعتقادات و باورهای دینی در جامعه، فقدان بستر مناسب ازدواج و معاشرت با دوستان ناباب، <ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص342.</ref> رواج فرهنگ لذت‏جویانه غربی، نبود برنامه‏ریزی‏های کلان و راهبردی برای رسیدگی به امور جوانان و نهادینه‏سازی فرهنگ دینی، نابرابری‏های اجتماعی و افراط و تفریط‏های مقطعی در برخورد با ناهنجاری‏های اجتماعی و اخلاقی.<ref>. شفیعی سروستانی، «نظام اسلامی و ناهنجاری در روابط جنسی»،  1385ش، ص18-22.</ref>

امروزه شبکه‌های اجتماعی در اینترنت و همچنین شبکه‏های تلویزیونیِ ماهواره‌ای نیز با نمایش تصاویر مستهجن، نمایش زنان ورزش‌کار برهنه، پخش فیلم‏هایی با تم جنسی و ترویج انواع فحشا در قالب داستان و هرزه‏نگاری و صحنه‏های ارتباط جنسی، یکی از عوامل گسترش فحشا هستند.<ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص34 و 36.</ref><ref> عابدی‏ تهرانی و افشاری، «تاثیر رسانه در گسترش مصادیق بی‏بندوباری و راه‏حل‌های آن»،  1390ش، ص121.</ref> همچنین تصویرپردازی از زنان خانه‏دار و عفیف به‏عنوان زنان فاقد نشاط و جذابیت و نمایش و تحسین مردان بی‏غیرت و بی‏تفاوت نسبت به ناموس و عفت و عادی‏سازی و قبح‏شکنی از انحرافات جنسی، از جمله اقدامات این شبکه‏ها برای گسترش فحشا در جامعه است.<ref>. پناهی، «نقش رسانه‏های جمعی در گسترش فحشا و پیامدهای فحشا»،  1385ش، ص8-9.</ref>

اقتصاد، عامل اصلی افزایش فحشای جنسی و بهره‏کشی از زنان و کودکان با هدف افزایش سرمایه در نظام‏های اقتصادی حاکم بر جهان است. این مسئله سبب شکل‏گیری تجارت سکس و قاچاق زنان و کودکان در سطح بین‏المللی و ایجاد عرضه و تقاضا بین کشورهای مختلف شده است.<ref>. قنبری و همکاران، «نگاهی به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشا در نظام کیفری ایران»،  1401ش، ص224.</ref> فحشای جنسی برای زنان تن‏فروش نیز جنبه اقتصادی داشته و فقر، علت اصلی آن محسوب می‏شود که افزایش نابرابری و نبود شغل مناسب برای زنان نیز می‏تواند این مسئله را تشدید کند.<ref>. شعاع‏کاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص342 و 344.</ref>

# دایرکننده یا اداره‌کننده مرکز فساد و فحشا و تشویق‌کنندۀ مردم به فحشا، به حبس محکوم می‏شود.<ref>[https://qavanin.ir/Law/PrintText/83566 . «قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)»،  ماده 639، سامانه ملی قوانین و مقررات.]</ref>

# کسی که عفت عمومی را جریحه‏دار کند، به حبس یا شلاق محکوم می‏شود.<ref>. برهانی، «سیاست کیفری ایران در قبال روسپیگری»،  1388ش، ص29 و 35.</ref>

# هرگاه کسی با طرح، کراور، نقاشی، تصاویر، مطبوعات، اعلانات، علایم و فیلم، موجب مخدوش‌شدن عفت و اخلاق عمومی شود، به حبس، جزای نقدی و شلاق، محکوم می‏شود.<ref>. قنبری، و همکاران، «نگاهی به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشا در نظام کیفری ایران»،  1401ش، ص229.</ref>

# قانون جرایم رایانه‏ای نیز برای جرایم نافی عفت و اخلاق عمومی و انتشار، توزیع، تجارت، تولید یا ذخیره‏سازی محتویات و آثار مستهجن، مجازات حبس و جریمه نقدی تعیین کرده است.<ref>. «قانون جرایم ‏رایانه‏ای»،  وب‌سایت مرکز‏ پژوهش‌های مجلس ‏شورای‏ اسلامی</ref>

* برهانی، محسن، «سیاست کیفری ایران در قبال روسپیگری»،  فصلنامه شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، شماره 45، 1388ش.

* پناهی، محمد، «نقش رسانه‏های جمعی در گسترش فحشا و پیامدهای فحشا»،  دوفصلنامه یافته‌های جزا و جرم‌شناسی، شماره 2، 1400ش.

* «تفاوت فحشا و صیغه»،  وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، تاریخ درج مطلب: 30 تیر 1389ش.  

* حاجی‏ده‏آبادی، محمدعلی، «بررسی تحلیلی عوامل تربیتی-فرهنگی روسپی‏گری با چشم‏انداز متون دینی»،  در کتاب نظام اسلامی و مسئله روسپیگری، قم؛ مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه خواهران، 1385ش  

* راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق-بیروت، دارالقلم، 1412ق.

* ریموند، جنیس جی.، «توسعه صنعت سکس در اتحادیه اروپا»،  نشریه سیاحت غرب، شماره 27، 1384ش.

* زیبایی‏نژاد، حسین، «نگاهی دیگر به مسئله روسپیگری؛ علل، پیامدها و رویکردها»،  در کتاب نظام اسلامی و مسئله روسپیگری، قم، مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه خواهران، 1385ش.

* شعاع کاظمی، مهرانگیز و مؤمنی جاوید، مهرآور، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، تهران، آوای نور، 1392ش.

* شفیعی سروستانی، ابراهیم، «نظام اسلامی و ناهنجاری در روابط جنسی»،  در کتاب نظام اسلامی و مسئله روسپیگری، قم، مرکز مدیریت حوزه‏های علمیه خواهران، 1385ش.

* صفاری‏نیا، مجید، آسیب‏شناسی اجتماعی، تهران، ارسباران، 1399ش.

* عابدی ‏تهرانی، طاهره و افشاری، فاطمه، «تاثیر رسانه در گسترش مصادیق بی‏بندوباری و راه‏حلهای آن»،  دوفصلنامه فقه‏وحقوق، شماره 55، 1390ش.

* «قانون جرایم ‏رایانه‏ای»، وب‌سایت مرکز‏ پژوهش‌های مجلس ‏شورای ‏اسلامی، تاریخ درج مطلب: 3 تیر 1388ش.

* «قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)»،  سامانه ملی قوانین و مقررات، تاریخ بازدید: 28 اسفند 1402ش.

* قنبری، حسین و همکاران، «نگاهی به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشا در نظام کیفری ایران»،  نشریه پژوهش‌های اخلاقی، شماره 3، 1401ش.

* مدنی ‏قهفرخی، سعید، بررسی ‏آسیب‏های اجتماعی روسپی‏گری، تهران، یادآوران، 1392ش.

* مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.

* مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا، چاپ هشتم، 1377ش.

* مکنون، ثریا و عطایی آشتیانی، زهره، «فمینیسم و روسپیگری»،  مطالعات راهبردی زنان، شماره 28، 1384ش.

* هوگز، دونا. م.، «گردشگری جنسی در اینترنت»،  نشریه سیاحت غرب، شماره 27، 1384ش.