فحشای جنسی
فحشای جنسی، تندادن مستمر به رابطه جنسی نامشروع در ازای دریافت پول یا مشابه آن.
فحشای جنسی، از دیرباز در جوامع بشری کم‌وبیش وجود داشته است. امروزه این آسیب اجتماعی با اثرپذیری از عوامل روانشناختی، اجتماعی و اقتصادی مدرن و نیز با گسترش فناوری‌های رسانه‌ای مانند شبکه‌های اجتماعی، افزایش یافته است. سقوط جایگاه زن، تبدیل شدن او به کالا و بحران نهاد خانواده، از پیامدهای شیوع فحشای جنسی در جامعه است.
مفهومشناسی
«فحشاء» رفتار یا گفتاری گفته است که زشتی آن بسیار بزرگ و آشکار باشد.[۱][۲] «فحشای جنسی» به تنفروشی و روسپیگری اطلاق میشود؛ «روسپی» بهمعنای گرفتن پول برای در اختیار نهادن تن بهمنظور ایجاد ارتباط جنسی است و کنایه از زنان هرزه و روسیاهی بوده که به تمسخر و طعنه، آنان را «روسپید» می‌گفتند؛ [۳] فحشای جنسی در مقابل رابطه جنسی سالم، نوعی معاملۀ بیبندوبارانۀ جنسی توسط مرد یا زن برای کسب درآمد است.[۴]
تفاوت فحشای جنسی با زنا
فحشای جنسی هرچند یکی از مصادیق زنا بوده و بهلحاظ فقهی، حکم آن را دارد؛ اما ماهیت این دو عمل با یکدیگر از جهات زیر متفاوت است:
- زن در فحشا معمولاً نقشی فعال و اجراکننده دارد؛ اما زنا ممکن است با اکراه زن صورت بگیرد.
- فحشا یک فعالیت درآمدزا محسوب میشود؛ اما زنا غالباً بهدلیل فریب، نیاز و تحریک جنسی صورت میگیرد.
- فحشای جنسی، عملی مداوم است؛ در حالی‌که زنا در بسیاری از مواقع، تکرار نمیشود.[۵]
تاریخچه
اگرچه ادیان ابراهیمی، فحشا را تحریم کرده و مجازات‌هایی برای آن وضع کرده‌اند؛ اما فحشای جنسی در جوامع مختلف، کم‌وبیش وجود داشته است. در بسیاری از منابع مکتوب به وجود فحشا میان بابلیان، هندیان، رومیان، یونانیان و اروپای قرون وسطی اشاره شده است؛ بر اساس متن عهد عتیق، قبطی‌ها، زن خود را به مهمان، پیشکش میکردند و استقبال زن از مهمان، یک نوع خدمت اجتماعی محسوب میشد.[۶] در هند باستان گاهی زنان، دختران خود را برای روسپیگری در معبد وقف میکردند و در یونان باستان نیز فحشا بهرسمیت شناخته شده و از آن مالیات میستاندند.[۷] فحشای جنسی در فرهنگ جاهلیِ عرب، یکی از انواع ازدواج بوده و زنان روسپی معمولاً پرچمی بالای خانه خود میزدند تا با آن شناخته شوند.[۸]
اسلام و فحشای جنسی
شریعت اسلامی، علاوه بر تحریم و نهی از هرگونه فحشا، [۹][۱۰][۱۱] فحشای جنسی را نیز تحت عنوان «زنا» تحریم کرده و ضمن نکوهش این عمل، برای مرتکبین آن، مجازات سختی تعیین کرده است.[۱۲][۱۳] از آن‌جا که فحشای جنسی همواره به‌صورت غیررسمی در جوامع وجود داشته است، جامعهشناسان کارکردگرا آن را به‌مثابه نهاد، پاسخ‌گوی یک نیاز در نظام اجتماعی، به‌ویژه برای افراد ناتوان از همسرگزینی، جهانگردان، مسافران و افرادی که قادر به ازدواج دائم نیستند، میدانند.[۱۴] اسلام با توجه به واقعیت‌های جامعه، «متعه» را به‌عنوان سازوکار مشروع برای پاسخگویی به این نیاز تعریف کرده و با توجه به ضوابط و احکام ویژه‌ای که برای آن تعیین شده، از آسیبها و پیامدهای ناگوار فحشا نیز جلوگیری می‌کند.[۱۵]
تفاوت فحشای جنسی با ازدواج موقت
متعه/ ازدواج موقت در اسلام جایز است؛ زن در متعه، همانند ازدواج دائم، مهریه دریافت کرده و بدن و جذابیت جنسی خود را در اختیار مرد میگذارد؛ اما این‌گونۀ ازدواج از جهات مختلفی با فحشای جنسی تفاوت دارد:
- ازدواج موقت همانند ازدواج دائم بر اساس عقدی مشروع، صورت گرفته و اذن الهی برای آن وجود دارد.
- فرزند متولدشده از ازدواج موقت، همان احکام فرزند حاصل از ازدواج دائم را دارد؛ اما فرزند متولدشده از فحشا، حرامزاده با احکام خاص است؛
- زن در پایان دورۀ ازدواج موقت، باید عِدّه نگه دارد و تا مدت معین از ازدواج با مردان دیگر پرهیز کند؛ اما در فحشا، زن ممکن است بلافاصله با مردان دیگر، آمیزش کند.[۱۶]
گسترش و رسمیتیافتن فحشای جنسی در دنیای امروز
صنعت فحشا و قاچاق زنان
طبق برآورد سازمان اروپاییِ کنترل و پیشگیری جرم، هر ساله 500 هزار زن و کودک اکثراً از اروپای‌شرقی، آفریقا، آمریکای‌جنوبی و جنوب‌شرق آسیا به کشورهای اروپایی جهت استثمار جنسی قاچاق میشوند. این تجارت سالانه 8 میلیارد دلار سودآوری داشته و سبب افزایش مستمر قاچاق و تقاضای روسپیگری در اروپا شده است؛ در کشورهای مختلف اروپایی، سوءاستفادههای جنسی با قانونیشدن صنعت سکس عادیسازی شده و روسپیگری را به کاری شرافتمندانه با درآمدی بالا تبدیل کرده است که برای دولت‌ها نیز عایدی دارد. در آلمان فاحشهخانهها با اهدای پول به مراکز خیریه و برپایی نمایشگاههای هنر پورنوگرافی، مقبولیت زیادی یافتهاند. هلند نیز 5% اقتصاد خود را از طریق روسپیگری تامین می‌کند و از 1990-2000م، صنعت سکس آن 25% رشد یافته است. در ایالت ویکتوریای استرالیا نیز روسپیگری قانونی شده و به گسترش صنعت سکس انجامیده است.[۱۷] در مالزی حدود 142هزار زن روسپی وجود دارد که 10هزار نفر از آنان در کوالالامپور هستند. در چین نیز کازینوهای مخصوص فعالیت‌های جنسی وجود دارد که زنان متعددی در آن روسپیگری می‌کنند. در کشور اندونزی طبق برآوردها در سال 1994م، حدود 500هزار روسپی وجود داشته که بیش از 65هزار از آنان با ثبت رسمی و دولتی، در فاحشهخانههای متمرکز فعالیت میکردند. اسرائیل (سرزمین‌های اشغالی) نیز یکی از مناطق سودآور صنعت فحشا است و در دهه‌های اخیر، تعداد بسیار زیادی از فاحشهخانهها و نمایشگاههای فحشا در تلآویو و حیفا ساخته شده است.[۱۸]
اینترنت و گسترش گردشگری جنسی
از زمان توسعه اینترنت و افزایش امکانات صوتی ـ تصویری آن، پدیده گردشگری جنسی رونق بسیار یافته و کشورهای مختلف به‌ویژه تایلند و فیلیپین به تبلیغات گسترده اینترنتی برای جذب گردشگر جنسی میپردازند. این مکان‌های توریسم جنسی، نخستینبار بهواسطه درخواست نظامیان آمریکا برای زنان روسپی در این کشورها ایجاد شده و پس از آن نیز ادامه یافته و به کشورهای دیگری چون ژاپن و اروپا گسترش یافته است. امروزه حدود 10% از جمعیت تایلند در صنعت توریسم جنسی فعالیت می‌کنند.[۱۹]
سازمان ملل متحد، بانک جهانی و گروههای مشاوره آمریکایی نیز به کشورهای فقیر توصیه کرده‌اند جهت پرداخت بدهیهای خود به توسعه صنعت گردشگری بپردازند که روسپیگری، بخش مهمی از آن است. همچنین دلالان در کشورهای دارای توریسم جنسی که با کمبود زنان فاحشه مواجهاند، سراغ کشورهای فقیر یا بحرانزده میروند تا زنان آسیبدیده را با قیمت‌هایی پایینتر بهخدمت مراکز خود بگیرند؛ بهعنوانمثال، حدود 20هزار زن برمهای، 10هزار زن از کشورهای مستقل مشترکالمنافع و 5هزار زن چینی سالانه به تایلند آورده میشوند. این روندها، زنان را به کالاهایی سکسی و قابل تعویض در جهان تبدیل کرده است.[۲۰]
سقوط جایگاه زن و خانواده
گسترش فحشا و صنعت سکس، بهتدریج، نگاه به زنان را از عنصری فرهنگساز، محور عاطفی و کانون آرامش روانی خانواده، به ابزار اطفای شهوت جنسی تقلیل داده و روابط جنسی را نیز از عامل پیوند عاطفی زوجین و تشکیل نسلی پاک، به هیجانطلبی تنزل جایگاه می‌دهد؛ [۲۱] تحقیر اجتماعی و به انزوا کشاندن زنان بهمعنای عدم حضور اثرگذار آنان در جامعه و خلاصه‌کردن جایگاه زنان در حدّ کالای مصرفی، حاصل فحشای جنسی است که در طولانیمدت، به «عرف اجتماعی» تبدیل میشود.[۲۲] تبدیل جنسیت زن به کالایی برای فروش، نجابت روحی و پاکی جسمانی او را که جزو حقوق پایه انسانی است، از بین میبرد.[۲۳]
زمینه‌های فحشای جنسی
روانشناختی
از منظر روانشناسی، فحشا ناشی از تجربۀ انحرافات جنسی یا برآمده از احساس بیارزشی و پایینبودن عزت نفس است. همچنین بهره هوشی پایین، ازجمله علل گرایش زنان به فحشا است. برخی روانشناسان نیز فحشا را نزاع درونی و ناشی از عقدهها و عدم رشد جنسی میدانند که به‌صورت ایجاد رابطه با مردان برای رفع این کمبود ظهور می‌کند.[۲۴]
فرهنگی-اجتماعی
زمینه‌های فرهنگی ـ اجتماعی گرایش زنان به فحشا و انحرافات جنسی عبارتند از: نابسامانی خانواده، اعتیاد، خشونت یا فقدان والدین، ترک تحصیل، فقر فرهنگی، مهارت‌نداشتن در ارتباطات اجتماعی، تعرضات جنسی، اعتیاد شوهر، کاهش معنویت و تضعیف اعتقادات و باورهای دینی در جامعه، فقدان بستر مناسب ازدواج و معاشرت با دوستان ناباب، [۲۵] رواج فرهنگ لذتجویانه غربی، نبود برنامهریزیهای کلان و راهبردی برای رسیدگی به امور جوانان و نهادینهسازی فرهنگ دینی، نابرابریهای اجتماعی و افراط و تفریطهای مقطعی در برخورد با ناهنجاری‌های اجتماعی و اخلاقی.[۲۶]
امروزه شبکه‌های اجتماعی در اینترنت و همچنین شبکه‌های تلویزیونیِ ماهواره‌ای نیز با نمایش تصاویر مستهجن، نمایش زنان ورزش‌کار برهنه، پخش فیلمهایی با تم جنسی و ترویج انواع فحشا در قالب داستان و هرزهنگاری و صحنههای ارتباط جنسی، یکی از عوامل گسترش فحشا هستند.[۲۷][۲۸] همچنین تصویرپردازی از زنان خانهدار و عفیف به‌عنوان زنان فاقد نشاط و جذابیت و نمایش و تحسین مردان بیغیرت و بیتفاوت نسبت به ناموس و عفت و عادیسازی و قبحشکنی از انحرافات جنسی، از جمله اقدامات این شبکهها برای گسترش فحشا در جامعه است.[۲۹]
اقتصادی
اقتصاد، عامل اصلی افزایش فحشای جنسی و بهرهکشی از زنان و کودکان با هدف افزایش سرمایه در نظامهای اقتصادی حاکم بر جهان است. این مسئله سبب شکلگیری تجارت سکس و قاچاق زنان و کودکان در سطح بینالمللی و ایجاد عرضه و تقاضا بین کشورهای مختلف شده است.[۳۰] فحشای جنسی برای زنان تنفروش نیز جنبه اقتصادی داشته و فقر، علت اصلی آن محسوب میشود که افزایش نابرابری و نبود شغل مناسب برای زنان نیز میتواند این مسئله را تشدید کند.[۳۱]
بررسی قوانین داخلی
فحشای جنسی در قوانین ایران، ذیل رابطه جنسی زن و مرد خارج از چارچوب ازدواج (دائم یا موقت)، جرم‌انگاری شده است.[۳۲] بر اساس قانون مجازات اسلامی:
- دایرکننده یا اداره‌کننده مرکز فساد و فحشا و تشویق‌کنندۀ مردم به فحشا، به حبس محکوم میشود.[۳۳]
- کسی که عفت عمومی را جریحهدار کند، به حبس یا شلاق محکوم میشود.[۳۴]
- هرگاه کسی با طرح، کراور، نقاشی، تصاویر، مطبوعات، اعلانات، علایم و فیلم، موجب مخدوش‌شدن عفت و اخلاق عمومی شود، به حبس، جزای نقدی و شلاق، محکوم میشود.[۳۵]
- قانون جرایم رایانهای نیز برای جرایم نافی عفت و اخلاق عمومی و انتشار، توزیع، تجارت، تولید یا ذخیرهسازی محتویات و آثار مستهجن، مجازات حبس و جریمه نقدی تعیین کرده است.[۳۶]
پانویس
- ↑ . راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، 1412ق، ج1، ص626.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، 1368ش، ج9، ص35.
- ↑ . صفاری‌نیا، آسیبشناسی اجتماعی، 1399ش، ص106.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص335-336.
- ↑ . حاجیدهآبادی، «بررسی تحلیلی عوامل تربیتی-فرهنگی روسپیگری»، 1385ش، ص183.
- ↑ . مدنی قهفرخی، بررسی آسیب‌های اجتماعی روسپیگری، 1392ش، ص35.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص326.
- ↑ . مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1377ش، ج19، ص301.
- ↑ . سوره بقره، آیه 168.
- ↑ سوره انعام، آیه 151.
- ↑ سوره شوری، آیه 37.
- ↑ . سوره نساء، آیه 15-16.
- ↑ سوره نور، آیه 2.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص343.
- ↑ . مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، 1377ش، ج19، ص64.
- ↑ . «تفاوت فحشا و صیغه»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی.
- ↑ . ریموند، «توسعه صنعت سکس در اتحادیه اروپا»، 1384ش، ص80-84.
- ↑ . مدنی قهفرخی، بررسی آسیب‌های اجتماعی روسپیگری، 1392ش، ص75-82.
- ↑ . هوگز، «گردشگری جنسی در اینترنت»، 1384ش، ص39.
- ↑ . هوگز، «گردشگری جنسی در اینترنت»، 1384ش، ص40.
- ↑ . زیبایینژاد، «نگاهی دیگر به روسپیگری»، 1385ش، ص83.
- ↑ . مکنون و عطاییآشتیانی، «فمینیسم و روسپیگری»، 1385ش، ص215.
- ↑ . هوگز، «گردشگری جنسی در اینترنت»، 1384ش، ص42.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص342.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص342.
- ↑ . شفیعی سروستانی، «نظام اسلامی و ناهنجاری در روابط جنسی»، 1385ش، ص18-22.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص34 و 36.
- ↑ عابدی تهرانی و افشاری، «تاثیر رسانه در گسترش مصادیق بیبندوباری و راهحلهای آن»، 1390ش، ص121.
- ↑ . پناهی، «نقش رسانههای جمعی در گسترش فحشا و پیامدهای فحشا»، 1385ش، ص8-9.
- ↑ . قنبری و همکاران، «نگاهی به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشا در نظام کیفری ایران»، 1401ش، ص224.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص342 و 344.
- ↑ . شعاعکاظمی و مؤمنی جاوید، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، 1392ش، ص338.
- ↑ . «قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)»، ماده 639، سامانه ملی قوانین و مقررات.
- ↑ . برهانی، «سیاست کیفری ایران در قبال روسپیگری»، 1388ش، ص29 و 35.
- ↑ . قنبری، و همکاران، «نگاهی به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشا در نظام کیفری ایران»، 1401ش، ص229.
- ↑ . «قانون جرایم رایانهای»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
منابع
- برهانی، محسن، «سیاست کیفری ایران در قبال روسپیگری»، فصلنامه شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، شماره 45، 1388ش.
- پناهی، محمد، «نقش رسانههای جمعی در گسترش فحشا و پیامدهای فحشا»، دوفصلنامه یافته‌های جزا و جرم‌شناسی، شماره 2، 1400ش.
- «تفاوت فحشا و صیغه»، وب‌سایت مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی، تاریخ درج مطلب: 30 تیر 1389ش.
- حاجیدهآبادی، محمدعلی، «بررسی تحلیلی عوامل تربیتی-فرهنگی روسپیگری با چشمانداز متون دینی»، در کتاب نظام اسلامی و مسئله روسپیگری، قم؛ مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران، 1385ش
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق-بیروت، دارالقلم، 1412ق.
- ریموند، جنیس جی.، «توسعه صنعت سکس در اتحادیه اروپا»، نشریه سیاحت غرب، شماره 27، 1384ش.
- زیبایینژاد، حسین، «نگاهی دیگر به مسئله روسپیگری؛ علل، پیامدها و رویکردها»، در کتاب نظام اسلامی و مسئله روسپیگری، قم، مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران، 1385ش.
- شعاع کاظمی، مهرانگیز و مؤمنی جاوید، مهرآور، آسیب‌های اجتماعی نوپدید: با تاکید بر تئوری‌های زیربنایی و راهکارهای مقابله‌ای، تهران، آوای نور، 1392ش.
- شفیعی سروستانی، ابراهیم، «نظام اسلامی و ناهنجاری در روابط جنسی»، در کتاب نظام اسلامی و مسئله روسپیگری، قم، مرکز مدیریت حوزههای علمیه خواهران، 1385ش.
- صفاری‌نیا، مجید، آسیبشناسی اجتماعی، تهران، ارسباران، 1399ش.
- عابدی تهرانی، طاهره و افشاری، فاطمه، «تاثیر رسانه در گسترش مصادیق بیبندوباری و راهحلهای آن»، دوفصلنامه فقهوحقوق، شماره 55، 1390ش.
- «قانون جرایم رایانهای»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ درج مطلب: 3 تیر 1388ش.
- «قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)»، سامانه ملی قوانین و مقررات، تاریخ بازدید: 28 اسفند 1402ش.
- قنبری، حسین و همکاران، «نگاهی به ابعاد اجتماعی و ناهنجاری‌های ناشی از فحشا در نظام کیفری ایران»، نشریه پژوهش‌های اخلاقی، شماره 3، 1401ش.
- مدنی قهفرخی، سعید، بررسی آسیب‌های اجتماعی روسپیگری، تهران، یادآوران، 1392ش.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، تهران، صدرا، چاپ هشتم، 1377ش.
- مکنون، ثریا و عطایی آشتیانی، زهره، «فمینیسم و روسپیگری»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 28، 1384ش.
- هوگز، دونا. م.، «گردشگری جنسی در اینترنت»، نشریه سیاحت غرب، شماره 27، 1384ش.