بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
تقسیم‌کار جنسیتی، بر اساس شواهد موجود، از زمان پیدایش انسان‌های نخستین، وجود داشته است. از همان ابتدای تاریخ، برخی کارها مختص زنان و برخی دیگر مختص مردان بوده است. تقسیم‌کار جنسیتی، از جامعه بدوی شروع و در تمدن کشاورزی و صنعتی و تا امروز ادامه داشته است. | تقسیم‌کار جنسیتی، بر اساس شواهد موجود، از زمان پیدایش انسان‌های نخستین، وجود داشته است. از همان ابتدای تاریخ، برخی کارها مختص زنان و برخی دیگر مختص مردان بوده است. تقسیم‌کار جنسیتی، از جامعه بدوی شروع و در تمدن کشاورزی و صنعتی و تا امروز ادامه داشته است. | ||
==مفهوم‌شناسی== | |||
ادوار تقسیم‌کار جنسیتی، دوره‌های تاریخی بر اساس وجود شغل‌های زنانه و مردانه، مورد توجه قرار می‌دهد. تاریخ تقسیم‌کار جنسیتی به سه دوره جامعه بدوی، تمدن کشاورزی و دوره صنعتی، قابل تقسیم است.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | ادوار تقسیم‌کار جنسیتی، دوره‌های تاریخی بر اساس وجود شغل‌های زنانه و مردانه، مورد توجه قرار می‌دهد. تاریخ تقسیم‌کار جنسیتی به سه دوره جامعه بدوی، تمدن کشاورزی و دوره صنعتی، قابل تقسیم است.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | ||
==تقسیم‌کار در جوامع بدوی== | |||
مورخـان و باستان‌شناسان نحوه زندگی انسان‌های اولیه را بر اساس شکار و گردآوری خوراک استوار می‌دانند؛ به‌نحوی که مردان با شکار حیوانات، غذای خانواده را تامین می‌کردند و زنان نیز در غیاب مرد، مسئول جمع‌آوری محصولاتی نظیر گیاهان، میوه‌ها، دانه‌های جنگلی، عسل، قارچ و غلات بوده‌اند تا آسیب‌پذیری خانواده را در برابر کمبود غذا جبران کنند.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | مورخـان و باستان‌شناسان نحوه زندگی انسان‌های اولیه را بر اساس شکار و گردآوری خوراک استوار می‌دانند؛ به‌نحوی که مردان با شکار حیوانات، غذای خانواده را تامین می‌کردند و زنان نیز در غیاب مرد، مسئول جمع‌آوری محصولاتی نظیر گیاهان، میوه‌ها، دانه‌های جنگلی، عسل، قارچ و غلات بوده‌اند تا آسیب‌پذیری خانواده را در برابر کمبود غذا جبران کنند.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | ||
به شکار رفتن و صید ماهی در خارج از خانه توسط مردان و انجام کارهای خانگی مانند کوزه‌گری، بافندگی، تهیه پوشاک، جمع‌آوري گیاهان خوراکی، باغبـانی و تهیـۀ غذا توسط زنان، نوع دیگری از تقسیم‌کار جنسیتی بوده که قدمت آن، تا ده‌هزار سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده شده است.<ref>طغری‌نگار، حقوق سیاسی-اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، 1383ش، ص10.</ref> | به شکار رفتن و صید ماهی در خارج از خانه توسط مردان و انجام کارهای خانگی مانند کوزه‌گری، بافندگی، تهیه پوشاک، جمع‌آوري گیاهان خوراکی، باغبـانی و تهیـۀ غذا توسط زنان، نوع دیگری از تقسیم‌کار جنسیتی بوده که قدمت آن، تا ده‌هزار سال قبل از میلاد مسیح تخمین زده شده است.<ref>طغری‌نگار، حقوق سیاسی-اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، 1383ش، ص10.</ref> | ||
در جوامع ابتدایی، قابلیـت‌هـاي زنانگی مانند بارداري، زایمان و شیردهی، موجب می‌شد تا زنان بیشتر سرگرم اداره امور داخل خانه باشند و در مقابل، تهیه غذا و نقش‌هاي خارج از خانه مانند شکار، به‌عهـدة مـردان بوده است.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | در جوامع ابتدایی، قابلیـت‌هـاي زنانگی مانند بارداري، زایمان و شیردهی، موجب می‌شد تا زنان بیشتر سرگرم اداره امور داخل خانه باشند و در مقابل، تهیه غذا و نقش‌هاي خارج از خانه مانند شکار، به‌عهـدة مـردان بوده است.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | ||
==تقسیم‌کار در دوره کشاورزی== | |||
در دوره تمدن کشاورزی یا به‌اصطلاح اروپاییان، دوران فئـودالی که زنان وارد کار و درآمدزایی شدند نیز نوع کار زنان با مردان کاملا متفاوت بوده است. آن‌ها در کارگاه‌هایی کاملا زنانه، مشغول ریسندگی، بافندگی، دوزندگی یا آماده کردن پشم بوده‌اند.<ref>خانی، جنسیت و توسعه، 1385ش، ص1- 10.</ref> | در دوره تمدن کشاورزی یا به‌اصطلاح اروپاییان، دوران فئـودالی که زنان وارد کار و درآمدزایی شدند نیز نوع کار زنان با مردان کاملا متفاوت بوده است. آن‌ها در کارگاه‌هایی کاملا زنانه، مشغول ریسندگی، بافندگی، دوزندگی یا آماده کردن پشم بوده‌اند.<ref>خانی، جنسیت و توسعه، 1385ش، ص1- 10.</ref> | ||
این مقطع تاریخ از اروپا با ظهور اسلام همزمان بوده است. اسلام برای کار زنان نیز همچون مردان، ارج قائل شد و هریک از زن و مرد را مالک بهره‌برداري از کسب و کار خود دانسته است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_32_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 32.]</ref> تاریخ صدر اسلام و سیره و روش مردم در جامعه اسلامی آن زمان، بـه گونه‌ای بوده که بسیاری از کارها بین زن و مرد مسلمان مشترك بوده و برخی از کارها نیز وجود داشته که اسـلام مایل به انجام آن از سـوي زنـان نبـوده اسـت.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، 1390ش، ص151-154.</ref> اسلام کارهایی همچون جهـاد، قضـاوت و تـدبیر امور مهـم جامعـه را کارهایی می‌داند که ویژگی مردانه دارند. البته اسلام مهم‌ترین کار و شغل زن را خانه‌داري می‌داند و تأکیدش بر این است که اقتصاد خانواده عمدتاً باید توسط مرد تأمین شود.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، 1390ش، ص36-37.</ref> | این مقطع تاریخ از اروپا با ظهور اسلام همزمان بوده است. اسلام برای کار زنان نیز همچون مردان، ارج قائل شد و هریک از زن و مرد را مالک بهره‌برداري از کسب و کار خود دانسته است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_32_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 32.]</ref> تاریخ صدر اسلام و سیره و روش مردم در جامعه اسلامی آن زمان، بـه گونه‌ای بوده که بسیاری از کارها بین زن و مرد مسلمان مشترك بوده و برخی از کارها نیز وجود داشته که اسـلام مایل به انجام آن از سـوي زنـان نبـوده اسـت.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، 1390ش، ص151-154.</ref> اسلام کارهایی همچون جهـاد، قضـاوت و تـدبیر امور مهـم جامعـه را کارهایی می‌داند که ویژگی مردانه دارند. البته اسلام مهم‌ترین کار و شغل زن را خانه‌داري می‌داند و تأکیدش بر این است که اقتصاد خانواده عمدتاً باید توسط مرد تأمین شود.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، 1390ش، ص36-37.</ref> | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
در این دوره، با وجود جدایی جنسیتی در وظایف، میان کار مولـد و غیرمولـد، و کـار درآمدزا و غیر درآمدزا تفکیکی وجود نداشته و تمام تلاش‌ها برای بقای خانواده بوده است.<ref>آبوت و والاس، جامعه‌شناسی زنان، 1401ش، ص174.</ref> | در این دوره، با وجود جدایی جنسیتی در وظایف، میان کار مولـد و غیرمولـد، و کـار درآمدزا و غیر درآمدزا تفکیکی وجود نداشته و تمام تلاش‌ها برای بقای خانواده بوده است.<ref>آبوت و والاس، جامعه‌شناسی زنان، 1401ش، ص174.</ref> | ||
==تقسیم‌کار در دوره صنعتي== | |||
با شروع انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم، ظهور کارخانه و کار مزدي، زنان و مردان را به بیرون از خانه کشاند و به‌سوی کارخانه‌ها و اداره‌ها سوق داد. تولید از مصرف جـدا شـد. کـار مولـد از کـار غیرمولد فاصله گرفت و به تدریج، مردان، بیشتر در کارهای مولد و زنان، عمدتاً در کارهای غیرمولد اشتغال یافتند. در قـرن بیسـتم، همراه با صـنعتی شدن در قالب سرمایه‌داري، زنان علاوه بر نقش همسري و مادري در خانـه، به ایفای نقـش اقتصادي و تولیدي در خارج از منـزل نیز پرداختند.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | با شروع انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم، ظهور کارخانه و کار مزدي، زنان و مردان را به بیرون از خانه کشاند و به‌سوی کارخانه‌ها و اداره‌ها سوق داد. تولید از مصرف جـدا شـد. کـار مولـد از کـار غیرمولد فاصله گرفت و به تدریج، مردان، بیشتر در کارهای مولد و زنان، عمدتاً در کارهای غیرمولد اشتغال یافتند. در قـرن بیسـتم، همراه با صـنعتی شدن در قالب سرمایه‌داري، زنان علاوه بر نقش همسري و مادري در خانـه، به ایفای نقـش اقتصادي و تولیدي در خارج از منـزل نیز پرداختند.<ref>[http://mohsenzade.com/zm/sabk_11/ نادری قمی و فهیمی، «معرفی مشاغل جنسیتی از منظر اسلام»، 1393ش.]</ref> | ||
ویرانی‌های حاصـل از جنـگ جهـانی دوم و گسـترش انـواع صنایع، موجب شد زنان کشاورزی را رها کرده و وارد بازار کار شوند. پدیده «جهانی‌شدن» نیز سهم عمده‌ای در افزایش اشتغال زنان داشته است.<ref>زارعان و برزگر، جنسیت و توسعه، 1397ش، ص296.</ref> | ویرانی‌های حاصـل از جنـگ جهـانی دوم و گسـترش انـواع صنایع، موجب شد زنان کشاورزی را رها کرده و وارد بازار کار شوند. پدیده «جهانی‌شدن» نیز سهم عمده‌ای در افزایش اشتغال زنان داشته است.<ref>زارعان و برزگر، جنسیت و توسعه، 1397ش، ص296.</ref> | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
قرآن کریم. | |||
*آبوت، پاملا و والاس، کلر، جامعه¬شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران، نی، چاپ هفدهم، 1401ش. | *آبوت، پاملا و والاس، کلر، جامعه¬شناسی زنان، ترجمه منیژه نجم عراقی، تهران، نی، چاپ هفدهم، 1401ش. | ||
*بستان (نجفی) حسین و همکاران، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ پنجم، 1390ش. | *بستان (نجفی) حسین و همکاران، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ پنجم، 1390ش. | ||
