جنسیت‌پذیری خرافه‌گرایی: تفاوت میان نسخه‌ها

خرافه‌گرایی از منظرهای متفاوت تحلیل شده، اما در نظریه‌های جامعه‌شناسی بازتاب جدی‌تر داشته است؛ خرافه‌گرایی از منظر تفکر مدرن، ناشی از سنت، تقدیرگرایی، انزوای محلی، فقر فرهنگی، عدم نوگرایی و کاهش سرمایه اجتماعی فرامحلی است. آگوست کنت برای ساختن جامعه عقلانی بر تغییر ذهنیت خرافی انسان‌ها تأکید می‌کند. ماکس وبر به موضوع کنش‌های عقلانی و سنتی اشاره کرده و با دسته‌بندی خرافات در کنش‌های سنتی، دوران مدرن را عصر خردورزی و افسون‌زدایی از جهان می‌داند. راجرز با مفهوم خرده فرهنگ، تقدیرگرایی برخی جوامع را تحلیل کرده و گزارش می‌کند که بومیان آنها اتفاقات محیطی را ناشی از مداخلة نیروهای مافوق بشری می‌دانند. لذا خصیصة بی‌ارادگی، بدگمانی، تسلیم و گریز در بین آنها رایج است. اینگلهارت نیز احساس ناامنی‌های اجتماعی و اقتصادی را به خرافات پیوند می‌زند.<ref>[https://csr.basu.ac.ir/article_4515_f6b0645ccc526ca2ff810a95564c7cec.pdf عشایری و دیگران، «مطالعه عوامل مؤثر گرایش به خرافات در بین شهروندان: فراتحلیل پژوهش‌های بازة زمانی 1388 الی1397»، 1401ش، ص368-367.] </ref> بر اساس نظريـه شـكاف مالينوفسـكي، هدف از رفتار خرافی پر كردن خلأ ناشناخته‌ها در موقعيتي تصادفي و اتفاقي براي كاهش اضطراب است. بر مبنای این نگرش‌ها، خرافات محصول ذهنیت بسته و فشارهای اجتماعی است و زنان به‌دلیل ویژگی‌های طبیعی و فرودستی اجتماعی، بیشتر از مردها در معرض فشارهای اجتماعی و روانی قرار داشته و به همین دلیل گرایش بیشتری به خرافات پیدا می‌کنند.<ref>[https://www.jgfs.ir/article_146738_d378a57fd8ac36be2f4e747b5ec529aa.pdf رستگار و ولي‌پور، «خرافــه‌گرایی و ارطبات آن با برخی پارامترهای اجتماعی در میان زنان شهر بندر عباس»، 1400ش، ص146-145.]</ref>  

باور‌های خرافی محدود به جنس و سن خاصی نیست. هرچند کودکان و زنان از اثرپذیری عاطفی بیشتری برخوردارند و بیشتر در معرض پذیرش خرافه‌ها قرار دارند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/112327/%DA%86%D8%B7%D9%88%D8%B1-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86-%D9%85% میرزاده، «چطور رسانه‌ها به آتش خرافات در زنان دامن می‌زنند»، در  وب‌سایت شهرآرانیوز.]</ref> برخی تحقیقات، گویای رابطه معنادار میان جنسیت و خرافه‌گرایی است و گرایش زنان به خرافات را بیشتر از مردان می‌داند؛<ref>[https://www.didbaniran.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%AB-5/65086-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9% هوشمند، «زنان، تمایل بیشتری به خرافه‌گرایی دارند»،  پایگاه خبری تحلیلی دیده‌بان ایران.]</ref> زیرا زنان عواطف قوی‌تری دارند و برای حفظ کیان خانواده، تربیت فرزندان و محفاظت از آنها هر تلاشی کرده و بیشتر به‌سوی خرافات کشانده می‌شوند. در گذشته اگر مشکلی جسمی، روحی و مادی پیش می‌آمد بانوی خانه برای حل آن مشکل نزد دعانویس می‌رفت؛ در حال حاضر نیز برخی دختران جوان در آستانه ازدواج، مشتریان ثابت دعانویسان هستند. زنانی که تحصیلات کم‌تری دارند گرایش بیشتری به خرافه نشان می‌دهند، اما تفاوت معنا‌داری بین زنان و مردان تحصیل‌کرده در نپذیرفتن باورهای خرافی وجود ندارد.<ref>[https://mehrnews.com/news/2036792/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AF احمدی، «زنان از مردان خرافاتی ترند»، در وب‌سایت خبرگزاری مهر.] </ref>