سلبریتی‌سازی: تفاوت میان نسخه‌ها

سلبریتی‌سازی فرایندی است که از یک­سو با رسانه­‌های جمعی و از سوی دیگر، با گفتمان­‌های فرهنگی حاکم بر جامعه ازجمله گفتمان­‌های جنسیتی پیوند دارد. در سلبریتی‌سازی، تاکید بر جذابیت­‌های سطحی، ساختگی و مردم‌­پسند است تا طی آن یک فرد معمولی به چهره­ای شناخته شده و همگانی تبدیل شود. این فرایند می­‌تواند تحت تاثیر کلیشه‌­های جنسیتی، انتظارات جامعه از نقش‌­های جنسیتی و بازنمایی رسانه‌­ای از زنان و مردان باشد. فرآیند سلبریتی‌سازی معمولاً از طریق رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات، حضور در برنامه‌های تلویزیونی، فیلم‌ها، موسیقی، ورزش یا هر حوزه دیگری که امکان جلب توجه عمومی را فراهم می‌کند، صورت می‌گیرد.  

سلبریتی­‌سازی (Celebrification) در سطح فردی، آن است که شخص یا چیز عادی را به‌صورت گسترده تحسین کنند، اهمیت زیادی به آن بدهند و به شهرت برسانند.<ref>. کشمور، فرهنگ شهرت، 1396ش، ص9.</ref> سلبریتی­‌شدن می­تواند در سطح کلان و به­عنوان یک فرایند نسبتاً طولانی درک شود. از این منظر، سلبریتی‌سازی، به فرایندی اطلاق می­شود که به­واسطۀ آن افراد عادی یا شخصیت­‌های اجتماعی تبدیل به افراد مشهوری می­‌شوند؛ افرادی نظیر ستاره‌­های فیلم، ستاره­‌های عرصه علم و دانشگاه و افراد متنفذ و شناخته­‌شده؛ با این حال، نحوه سلبریتی‌سازی و تصویری که از سلبریتی‌­ها ارائه می­شود، می‌­تواند بر اساس جنسیت متفاوت باشد.<ref>. مجموعه نویسندگان، جامعه­شناسی سلبریتی، 1403ش، ص38.</ref>

سلبریتی‌سازی می‌تواند به صورت طبیعی و بر اساس استعداد یا دستاوردهای خاص فرد اتفاق بیفتد، اما امروزه سلبریتی‌سازی همواره متضمن ایده                       «شهرت صحنه­‌پردازی‌شده» است. افراد و شخصیت­‌های اجتماعی نه به‌دلیل برخورداری از استعداد و دستاورد واقعی، بلکه به‌دلیل صحنه­‌پردازی و زمینه­‌سازی­‌های ساختگی به شهرت رسیده و تبدیل به سلبریتی می­‌شوند.<ref>. Littler، Celebrity in Toby Miller، 2015، p3.</ref>

سلبریتی‌سازی از طریق تلاش‌های برنامه‌ریزی‌شده مانند کمپین‌های تبلیغاتی و روابط عمومی انجام می‌شود. در عصر دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و یوتیوب نقش مهمی در سلبریتی‌سازی افراد ایفا می‌کنند.  

 

بورستین به­‌عنوان یکی از طرفداران این دیدگاه، شهرت برآمده از سلبریتی‌سازی را واجد دستاوردی خاص و متمایز نمی­‌داند، بلکه آن را شهرتی ساخته‌­شده به دست رسانه­‌ها می­‌داند که به‌وسیله «شبه رویدادها» اداره شده و توسط استودیوها و متخصصان روابط عمومی طراحی شده‌­اند.<ref>. الیوت، دستینه مطالعات شهرت راتلج، 1401ش، ص143.</ref>

'''شهرت اکتسابی'''؛ شهرت اکتسابی، بر پایه موفقیت‎های افراد شکل می‎گیرد. افرادی نظیر برد پیت، مایکل جردن و دیوید بکام از این جمله­ هستند. البته شهرت اکتسابی می­‌تواند با شهرت انتسابی ترکیب شود، چون کسانی که از راه دستاوردهای‌شان مشهور می‎شوند، اغلب از طریق رسانه‌­ها مشهورتر می‎شوند. رسانه‌هایی مانند روزنامه‎ها، رادیو و تلویزیون، در این زمینه، واسطه‎های فرهنگی هستند. در نهایت، از راه تمرکز بازنمایی رسانه‎ای است که از یک فرد به‌عنوان فردی «برجسته یا استثنایی» به یک سلبریتی انتسابی تبدیل می‎شود.<ref>. وارد، خدایان بدکردار، 1399ش، ص71.</ref>

رسانه سبب شده است کانون تاکید از شهرت اکتسابی به‌سوی شهرت انتسابی دگرگون شود<ref>. کشمور، فرهنگ شهرت، 1396ش، ص9.</ref> و این مسئله طی فرایندی رخ می‌­دهد که از دیدگاه گامسون همانند فرایند صنعتی تولید لوازم خانگی است، با این تفاوت که محصول این فرایند، چهره مشهور است.<ref>. کشمور، فرهنگ شهرت، 1396ش، ص71-73.</ref>

بسیاری از تحلیل­گران حوزه شهرت، از جمله گامسون، تلاش کرده‌­اند همانندی­‌ها و مشابهت­‌های فرایند سلبریتی‌سازی و رفتار سیاست­‌مداران را نمایان کنند.<ref>. Rojek، Celebrity، 2004، p184-185.</ref>

 

سیاست­‌مدارانی نظیر اَندرو جکسون، آبراهام لینکُلن و یولیسیس گِرانت از مهارت فوق­‌العاده­‌ای در فریب افکار عمومی و نمایش جذاب از خود بهره­‌مند بودند؛ به‌­نحوی که گزارش شده، هنگام بازدید گِرانت از نیوکسل، بیش از هشتادهزار نفر در قطارهای ویژه برای دیدن او ازدحام کردند. او به‌­عنوان چهره­‌ای با شهرت بین‌المللی، معانی ضمنی جذابی نظیر فریبندگی، آزادی و تحقق عدالت از خود ارائه می­‌داد.<ref>. Ibid.</ref>

مارشال معتقد است سیاست­‌مداران به‌­واسطه بهره‌­گیری از منطق سلبریتی، به‌­طور هم­زمان برای خود فردیت، تمایز و‌ هاله­ خلق می­‌کنند.<ref>. کوهستانی، «سلبریتی و قدرت: شهرت در فرهنگ معاصر»،  وب‌سایت انسان­شناسی و فرهنگ.</ref> بر اساس سلبریتی‌­زدگی فزاینده سیاست و سیاست­‌مداران در دوره معاصر، نیل پستمن معتقد است پیامد چنین پیوندی، چیرگی و سلطۀ سطحی­‌سازی سرگرم­‌کننده بر حوزه تخصصی کار و                           مدیریت سیاست­‌مدار شده است.<ref>. نقیب‌زاده و شریعیت شیری، «چالش­های دموکراسی در عصر سلبریتی­زدگی سیاست»،  1401ش، ص346</ref>

  {{پانویس}}  

 

 

*

*نقیب­زاده، احمد و شریعتی شیری، محمدتقی، «چالش­های دموکراسی در عصر سلبریتی­زدگی سیاست»،  فصلنامه آمایش سیاسی فضا، دوره 4، شماره 4، 1401ش.