| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
بر اساس ماده ۱۶ احوال شخصیه زرتشتیان؛ تعدد زوجات برای زن و مرد زرتشتی جایز نیست.<ref>[https://haftasman.urd.ac.ir/article_66704_4376aef194ab38ea1d7d9b6a81624773.pdf قائممقام فراهانی، «موقعیت زنان در دین زرتشتی بر اساس کتب فقهی و حقوقی»، 1392ش، ص116.]</ref> ویل دورانت، چندزنی را روش رایج در اجتماعات اولیه میداند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضاننرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> در ایران، چین، هند، مصر، یونان و روم باستان تعدد زوجات قانونی بود؛ منتها بهدلیل شرایط اقلیمی، قانون چندزنی تنها در روم لغو شد.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> | بر اساس ماده ۱۶ احوال شخصیه زرتشتیان؛ تعدد زوجات برای زن و مرد زرتشتی جایز نیست.<ref>[https://haftasman.urd.ac.ir/article_66704_4376aef194ab38ea1d7d9b6a81624773.pdf قائممقام فراهانی، «موقعیت زنان در دین زرتشتی بر اساس کتب فقهی و حقوقی»، 1392ش، ص116.]</ref> ویل دورانت، چندزنی را روش رایج در اجتماعات اولیه میداند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضاننرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> در ایران، چین، هند، مصر، یونان و روم باستان تعدد زوجات قانونی بود؛ منتها بهدلیل شرایط اقلیمی، قانون چندزنی تنها در روم لغو شد.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> | ||
میان بابلیها، آشوریها، سرخپوستان آمریکا<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضاننرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> و در عصر جاهلیت نیز تعدد زوجات امر رایج بهشمار میرفت.<ref> [https://www.mizanonline.ir/fa/news/291452/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%AA «نقش اجتماعی زن در دوره جاهلیت»، خبرگزاری میزان.]</ref> اسلام تک همسری را بهتر دانسته و چندزنی را بهدلیل ضرورتهای اجتماعی محدود و مشروط ساخت.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص346.</ref> امروزه؛ چندزنی در بیش از ۷۵ % از جوامع یافت میشود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضاننرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | میان بابلیها، آشوریها، سرخپوستان آمریکا<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضاننرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> و در عصر جاهلیت نیز تعدد زوجات امر رایج بهشمار میرفت.<ref> [https://www.mizanonline.ir/fa/news/291452/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%87%D9%84%DB%8C%D8%AA «نقش اجتماعی زن در دوره جاهلیت»، خبرگزاری میزان.]</ref> اسلام تک همسری را بهتر دانسته و چندزنی را بهدلیل ضرورتهای اجتماعی محدود و مشروط ساخت.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص346.</ref> امروزه؛ چندزنی در بیش از ۷۵% از جوامع یافت میشود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضاننرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> | ||
==عوامل چندهمسری== | ==عوامل چندهمسری== | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
مهمترین عاملی که پدیدة چندزنی را تقویت میکند افزایش جمعیت زنان نسبت به مردان است و بر همین مبنا؛ مرتضی مطهری بر خلاف تصور عمومی که چندزنی را ستم علیه زن میداند، تعدد زوجات را از حقوق زنان و تکلیفی به عهده مردان تلقی میکند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص325.</ref> | مهمترین عاملی که پدیدة چندزنی را تقویت میکند افزایش جمعیت زنان نسبت به مردان است و بر همین مبنا؛ مرتضی مطهری بر خلاف تصور عمومی که چندزنی را ستم علیه زن میداند، تعدد زوجات را از حقوق زنان و تکلیفی به عهده مردان تلقی میکند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص325.</ref> | ||
همچنین داشتن فرزند امر غریزی است و عقیم بودن زن موجب میشود که مرد همسر جدیدی انتخاب کند. در برخی جوامع، داشتن زنان و فرزندان زیاد حاکی از منزلت بالای اجتماعی مرد بوده و همین امر نقش مؤثری در ترویج چندزنی در جوامع بشری داشته است. <ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> | همچنین داشتن فرزند امر غریزی است و عقیم بودن زن موجب میشود که مرد همسر جدیدی انتخاب کند. در برخی جوامع، داشتن زنان و فرزندان زیاد حاکی از منزلت بالای اجتماعی مرد بوده و همین امر نقش مؤثری در ترویج چندزنی در جوامع بشری داشته است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> | ||
منتسکیو با اشاره به شرایط محیطی، معتقد است؛ در آب و هوای شرق، زن زودتر بالغ و سریعتر پیر میشود، از سوی دیگر، نیروی جنسی مرد بیشتر تقویت میشود؛ لذا رسم چندزنی در کشورهای غربی کمتر بوده و در مشرق زمین تبدیل به سنت اجتماعی شده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص317.</ref> | منتسکیو با اشاره به شرایط محیطی، معتقد است؛ در آب و هوای شرق، زن زودتر بالغ و سریعتر پیر میشود، از سوی دیگر، نیروی جنسی مرد بیشتر تقویت میشود؛ لذا رسم چندزنی در کشورهای غربی کمتر بوده و در مشرق زمین تبدیل به سنت اجتماعی شده است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص317.</ref> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
==اسلام و چندهمسری== | ==اسلام و چندهمسری== | ||
در نگرش اسلام؛ | در نگرش اسلام؛ [[تکهمسری]]، طبیعیترین شکل زناشویی بوده و هرکدامی از زوجین با دلبستگی متقابل، منافع جنسی دیگری را مختص به خود میداند<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص299.</ref> و این مثل عامیانه که: «خدا یکی، زن یکی»، اعتقادی مطابق با عهد زناشویی و ارزشهای اسلامی است؛ <ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص347.</ref> منتها اسلام بهدلیل الزامات اجتماعی، چندزنی را بر خلاف چندشوهری بهطور کلی لغو نکرد، بلکه آن را محدود به چهار زن و مشروط به شرایطی کرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص303.</ref> | ||
مهمترین شرط تعدد زوجات در اسلام، تامین نفقه و رعایت عدالت میان همسران است؛ بر مبنای آیه ۳ سوره نساء، مردها در صورتی مجاز به داشتن چند همسر هستند که در تامین نیازهای معیشتی و روابط زناشویی، بتوانند عدالت را میان آنها رعایت کنند؛ <ref>قرائتی، تفسیر نور، 1383ش، ج2، ص241.</ref> اگر افرادی چنین توانمندی را در خود ندیده و نتوانند با همسرانشان بر مبنای عدالت رفتار کنند، مکلف هستد که به یک همسر اکتفا کنند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص358.</ref> | مهمترین شرط تعدد زوجات در اسلام، تامین نفقه و رعایت عدالت میان همسران است؛ بر مبنای آیه ۳ سوره نساء، مردها در صورتی مجاز به داشتن چند همسر هستند که در تامین نیازهای معیشتی و روابط زناشویی، بتوانند عدالت را میان آنها رعایت کنند؛ <ref>قرائتی، تفسیر نور، 1383ش، ج2، ص241.</ref> اگر افرادی چنین توانمندی را در خود ندیده و نتوانند با همسرانشان بر مبنای عدالت رفتار کنند، مکلف هستد که به یک همسر اکتفا کنند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج19، ص358.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
==چندهمسری در ایران== | ==چندهمسری در ایران== | ||
بر اساس آمار رسمی سال ۱۴۰۱ش، حدود ۱.۵ درصد از ازدواجهای ثبتشده در ایران، شامل چندهمسری است که تقریباً معادل ۳۰۰ هزار مرد ایرانی میشود. چندهمسری عمدتاً در استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان، گلستان، کردستان و خراسان جنوبی، دیده میشود.<ref name=":0">[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5/1605109-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «چندهمسری ۳۰۰ هزار مرد ایرانی»، خبرگزاری کار ایران: ایلنا].</ref> چندهمسری در جامعه ایرانی، مقبولیت اجتماعی ندارد و تنها یک راهحل برای شرایط خاص است که نمیتواند بهصورت یک الگوی عمومی ترویج شود؛ بهطور مثال یک پژوهش نشان داده است که چندهمسری میان ایرانیان در دهۀ | بر اساس آمار رسمی سال ۱۴۰۱ش، حدود ۱.۵ درصد از ازدواجهای ثبتشده در ایران، شامل چندهمسری است که تقریباً معادل ۳۰۰ هزار مرد ایرانی میشود. چندهمسری عمدتاً در استانهای کرمان، سیستان و بلوچستان، گلستان، کردستان و خراسان جنوبی، دیده میشود.<ref name=":0">[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5/1605109-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «چندهمسری ۳۰۰ هزار مرد ایرانی»، خبرگزاری کار ایران: ایلنا].</ref> چندهمسری در جامعه ایرانی، مقبولیت اجتماعی ندارد و تنها یک راهحل برای شرایط خاص است که نمیتواند بهصورت یک الگوی عمومی ترویج شود؛ بهطور مثال یک پژوهش نشان داده است که چندهمسری میان ایرانیان در دهۀ 1360ش، بهدلیل شرایط جنگی، افزایش داشته است. البته رایجترین شکل چندهمسری در ایران، ازدواجهای غیررسمی است که ثبت نمیشوند.<ref>[https://7sobh.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-35/578913-%D8%AC%D9%87%D8%B4-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%87%D9%87-%D9%87%D8%A7 «جهش چند همسری در ایران»، وبسایت روزنامه هفت صبح].</ref> | ||
رواج چندهمسری در برخی مناطق ایران، بیشتر به دلایل اقتصادی و سنتی است، نه بهعنوان یک انتخاب آگاهانه و مورد پذیرش زنان. انگارۀ شناختی رایج میان ایرانیان دربارۀ چندهمسری آن است که مردان از برقراری عدالت میان چند همسر ناتوان هستند و چندهمسری در عمل، موجب افزایش تنشهای خانوادگی، کاهش رضایت زناشویی و حتی تضعیف روابط میان فرزندان و والدین میشود.<ref>[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5/1605109-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «چندهمسری ۳۰۰ هزار مرد ایرانی»، خبرگزاری کار ایران: ایلنا].</ref> | رواج چندهمسری در برخی مناطق ایران، بیشتر به دلایل اقتصادی و سنتی است، نه بهعنوان یک انتخاب آگاهانه و مورد پذیرش زنان. انگارۀ شناختی رایج میان ایرانیان دربارۀ چندهمسری آن است که مردان از برقراری عدالت میان چند همسر ناتوان هستند و چندهمسری در عمل، موجب افزایش تنشهای خانوادگی، کاهش رضایت زناشویی و حتی تضعیف روابط میان فرزندان و والدین میشود.<ref>[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-5/1605109-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%AE%DB%8C-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AF-%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «چندهمسری ۳۰۰ هزار مرد ایرانی»، خبرگزاری کار ایران: ایلنا].</ref> | ||