بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۶: خط ۱۶:
==جنسیت و چندهمسری==
==جنسیت و چندهمسری==


گزارش‌های مردم‌شناسان حاکی از گرایش طبیعی اقوام ابتدایی به چندزنی است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضان‌نرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»،  پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> دانشمندان آن را نشاندهندة تمایل طبیعی مردان به‌ چندزنی و گرایش فطری زنان به تک‌همسری می‌دانند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضان‌نرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»،  پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> گرایش به چندزنی در رویکرد روان‌شناسی نیز، بر مبنای تفاوت‌های طبیعی و روانی زنان و مردان توجیه می‌شود؛ برخی دانشمندان معتقدند؛ زنان به‌طور طبیعی تک‌همسرگرا و متنفر از تنوع همسر بوده و می‌خواهند در پناه عاطفی و عملی یک مرد باشند. <ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
گزارش‌های مردم‌شناسان حاکی از گرایش طبیعی اقوام ابتدایی به چندزنی است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضان‌نرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»،  پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> دانشمندان آن را نشان‌دهندۀ تمایل طبیعی مردان به‌ چندزنی و گرایش فطری زنان به تک‌همسری می‌دانند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضان‌نرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»،  پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> گرایش به چندزنی در رویکرد روان‌شناسی نیز، بر مبنای تفاوت‌های طبیعی و روانی زنان و مردان توجیه می‌شود؛ برخی دانشمندان معتقدند؛ زنان به‌طور طبیعی تک‌همسرگرا و متنفر از تنوع همسر بوده و می‌خواهند در پناه عاطفی و عملی یک مرد باشند. <ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>


عقیده رایج روان‏شناسان و فیلسوفان اجتماعی غرب بر این است که مرد، متمایل به چندهمسری آفریده شده و تک‌همسری بر خلاف طبیعت او است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص338.</ref> به تعبیر مرتضی مطهری؛ زن متکی و مرد تکیه‌گاه است.<ref>مطهری، یادداشت‌ها، 1378ش، ج‏11، ص492.</ref> این امر از منظر قرآن نیز مورد تایید است؛ <ref>[http://www.parsquran.com/data/showall.php?sura=4&ayat=%DB%B3%DB%B4&user=far&lang=far سوره نساء، آیه 34.]</ref> لذا تنوع همسری در زنان، نوعی بیماری دانسته می‌شود. الزامات اجتماعی، چندهمسرگرایی طبیعی مردان را توسعه داده است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
عقیده رایج روان‏‌شناسان و فیلسوفان اجتماعی غرب بر این است که مرد، متمایل به چندهمسری آفریده شده و تک‌همسری بر خلاف طبیعت او است.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص338.</ref> به تعبیر مرتضی مطهری؛ زن متکی و مرد تکیه‌گاه است.<ref>مطهری، یادداشت‌ها، 1378ش، ج‏11، ص492.</ref> این امر از منظر قرآن نیز مورد تایید است؛ <ref>[http://www.parsquran.com/data/showall.php?sura=4&ayat=%DB%B3%DB%B4&user=far&lang=far سوره نساء، آیه 34.]</ref> لذا تنوع همسری در زنان، نوعی بیماری دانسته می‌شود. الزامات اجتماعی، چندهمسرگرایی طبیعی مردان را توسعه داده است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>


فراتر از گرایش‌های متفاوت زن و مرد در تعدد همسر؛ چندشوهری موجب اختلاط نسل می‌شود و این امر از یک سوی با غریزة علاقه به فرزند و اصل اطمینان پدری مخالف است<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص311.</ref> و از سوی دیگر با گرایش فطری انسان به داشتن سلسله نسبی مشخص، نمی‌سازد. چنین عواملی موجب شده است که چندشوهری در جوامع بشری تبدیل به رسم رایج نشود.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص302.</ref>
فراتر از گرایش‌های متفاوت زن و مرد در تعدد همسر؛ چندشوهری موجب اختلاط نسل می‌شود و این امر از یک سوی با غریزۀ علاقه به فرزند و اصل اطمینان پدری مخالف است<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص311.</ref> و از سوی دیگر با گرایش فطری انسان به داشتن سلسله نسبی مشخص، نمی‌سازد. چنین عواملی موجب شده است که چندشوهری در جوامع بشری تبدیل به رسم رایج نشود.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص302.</ref>
==چندهمسری در ادیان و اقوام==
==چندهمسری در ادیان و اقوام==


چندهمسری ریشة کهن در ادیان و جوامع بشری دارد؛ <ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> در آیین یهود، تعدد همسر برای مرد هیچ محدودیتی نداشته و تنها شرطش این است که مرد بتواند نفقه همسران خود را تامین کند.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF/54945 «زن در دین یهود»،  در وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
چندهمسری ریشۀ کهن در ادیان و جوامع بشری دارد؛ <ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> در آیین یهود، تعدد همسر برای مرد هیچ محدودیتی نداشته و تنها شرطش این است که مرد بتواند نفقه همسران خود را تامین کند.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%B2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%8A%D9%86-%D9%8A%D9%87%D9%88%D8%AF/54945 «زن در دین یهود»،  در وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>


در مسیحیت نص خاصی در مورد ممنوعیت چندزنی وجود ندارد، بلکه در رساله پولس مطالبی است که جواز تعدد زوجات را می‌رساند. همچنین در ادیان کنفسیوس و بودا چندزنی مجاز دانسته شده است و در دین لیکی که در چین پیروانی دارد، تعداد زنانی که یک مرد می‌تواند بگیرد تا ۲۳۰ نفر است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
در مسیحیت نص خاصی در مورد ممنوعیت چندزنی وجود ندارد، بلکه در رساله پولس مطالبی است که جواز تعدد زوجات را می‌رساند. همچنین در ادیان کنفسیوس و بودا چندزنی مجاز دانسته شده است و در دین لیکی که در چین پیروانی دارد، تعداد زنانی که یک مرد می‌تواند بگیرد تا ۲۳۰ نفر است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
خط ۳۴: خط ۳۴:
برخی محققین، ریشه چندهمسری را در طبیعت مردانه دانسته و معتقدند؛ مرد ذاتا چندهمسری است و صرفا تقیدات اخلاقی، تنگناهای اقتصادی و نظارت دائمی زوجه می‏تواند تک‌همسری را بر او تحمیل کند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص338.</ref>  
برخی محققین، ریشه چندهمسری را در طبیعت مردانه دانسته و معتقدند؛ مرد ذاتا چندهمسری است و صرفا تقیدات اخلاقی، تنگناهای اقتصادی و نظارت دائمی زوجه می‏تواند تک‌همسری را بر او تحمیل کند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص338.</ref>  


مهم‌ترین عاملی که پدیدة چندزنی را تقویت می‌کند افزایش جمعیت زنان نسبت به مردان است و بر همین مبنا؛ مرتضی مطهری بر خلاف تصور عمومی که چندزنی را ستم علیه زن می‌داند، تعدد زوجات را از حقوق زنان و تکلیفی به عهده مردان تلقی می‌کند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص325.</ref>
مهم‌ترین عاملی که پدیدۀ چندزنی را تقویت می‌کند افزایش جمعیت زنان نسبت به مردان است و بر همین مبنا؛ مرتضی مطهری بر خلاف تصور عمومی که چندزنی را ستم علیه زن می‌داند، تعدد زوجات را از حقوق زنان و تکلیفی به عهده مردان تلقی می‌کند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص325.</ref>


همچنین داشتن فرزند امر غریزی است و عقیم بودن زن موجب می‌شود که مرد همسر جدیدی انتخاب کند. در برخی جوامع، داشتن زنان و فرزندان زیاد حاکی از منزلت بالای اجتماعی مرد بوده و همین امر نقش مؤثری در ترویج چندزنی در جوامع بشری داشته است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
همچنین داشتن فرزند امر غریزی است و عقیم بودن زن موجب می‌شود که مرد همسر جدیدی انتخاب کند. در برخی جوامع، داشتن زنان و فرزندان زیاد حاکی از منزلت بالای اجتماعی مرد بوده و همین امر نقش مؤثری در ترویج چندزنی در جوامع بشری داشته است.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref>
خط ۵۷: خط ۵۷:
در نگرش اسلام؛ [[تک‌همسری]]، طبیعی‏‌ترین شکل زناشویی بوده و هرکدامی از زوجین با دلبستگی متقابل، منافع جنسی دیگری را مختص به خود می‌‏داند<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص299.</ref> و این مثل عامیانه که: «خدا یکی، زن یکی»،  اعتقادی مطابق با عهد زناشویی و ارزش‌های اسلامی است؛ <ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص347.</ref> منتها اسلام به‌دلیل الزامات اجتماعی، چندزنی را بر خلاف چندشوهری به‌طور کلی لغو نکرد، بلکه آن را محدود به چهار زن و مشروط به شرایطی کرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص303.</ref>
در نگرش اسلام؛ [[تک‌همسری]]، طبیعی‏‌ترین شکل زناشویی بوده و هرکدامی از زوجین با دلبستگی متقابل، منافع جنسی دیگری را مختص به خود می‌‏داند<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص299.</ref> و این مثل عامیانه که: «خدا یکی، زن یکی»،  اعتقادی مطابق با عهد زناشویی و ارزش‌های اسلامی است؛ <ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص347.</ref> منتها اسلام به‌دلیل الزامات اجتماعی، چندزنی را بر خلاف چندشوهری به‌طور کلی لغو نکرد، بلکه آن را محدود به چهار زن و مشروط به شرایطی کرد.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص303.</ref>


مهم‌ترین شرط تعدد زوجات در اسلام، تامین نفقه و رعایت عدالت میان همسران است؛ بر مبنای آیه ۳ سوره نساء، مردها در صورتی مجاز به داشتن چند همسر هستند که در تامین نیازهای معیشتی و روابط زناشویی، بتوانند عدالت را میان آن‌ها رعایت کنند؛ <ref>قرائتی، تفسیر نور، 1383ش، ج‏2، ص241.</ref> اگر افرادی چنین توانمندی را در خود ندیده و نتوانند با همسران‌شان بر مبنای عدالت رفتار کنند، مکلف هستد که به یک همسر اکتفا کنند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص358.</ref>
مهم‌ترین شرط [[تعدد زوجات در قرآن|تعدد زوجات در اسلام]]، تامین نفقه و رعایت عدالت میان همسران است؛ بر مبنای آیه ۳ سوره نساء، مردها در صورتی مجاز به داشتن چند همسر هستند که در تامین نیازهای معیشتی و روابط زناشویی، بتوانند عدالت را میان آن‌ها رعایت کنند؛ <ref>قرائتی، تفسیر نور، 1383ش، ج‏2، ص241.</ref> اگر افرادی چنین توانمندی را در خود ندیده و نتوانند با همسران‌شان بر مبنای عدالت رفتار کنند، مکلف هستد که به یک همسر اکتفا کنند.<ref>مطهری، مجموعه آثار، 1377ش، ج‏19، ص358.</ref>


در چارچوب الگوی چندزنی که اسلام پیشنهاد کرده است، مصالح فردی و نیازهای اجتماعی تامین می‌شود.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> از منظر برخی محققین؛ آسیب‌های ناشی از چندزنی عمدتاً ناشی از عدم تربیت درست افراد است؛ اگر نظام تربیتی اسلام به درستی در جامعه تطبیق شود آرامش در خانواده‌های چندزنی نیز حاکم می‌شود؛ <ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضان‌نرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»،  پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> زیرا تعدد زوجات یک راه حل مناسب و متناسب با دیدگاه کلان اجتماعی است که تطبیق آن نیاز به تدبیر جدی دارد.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1611741321-9942-95-3.pdf خانی و دیگران، «بازپژوهی تحلیلی دلالت آیه 3 سوره نساء بر اصل تک‌همسری یا چندهمسری»،  1399ش، ص65.]</ref>
در چارچوب الگوی چندزنی که اسلام پیشنهاد کرده است، مصالح فردی و نیازهای اجتماعی تامین می‌شود.<ref> [https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF-%D8%B2%D9%88%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86/117948 «تعدد زوجات در ادیان»،  وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> از منظر برخی محققین؛ آسیب‌های ناشی از چندزنی عمدتاً ناشی از عدم تربیت درست افراد است؛ اگر نظام تربیتی اسلام به درستی در جامعه تطبیق شود آرامش در خانواده‌های چندزنی نیز حاکم می‌شود؛ <ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/86415/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87 رمضان‌نرگسی، «بازتاب چندهمسری در جامعه»،  پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> زیرا تعدد زوجات یک راه حل مناسب و متناسب با دیدگاه کلان اجتماعی است که تطبیق آن نیاز به تدبیر جدی دارد.<ref>[https://ensani.ir/file/download/article/1611741321-9942-95-3.pdf خانی و دیگران، «بازپژوهی تحلیلی دلالت آیه 3 سوره نساء بر اصل تک‌همسری یا چندهمسری»،  1399ش، ص65.]</ref>