بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
لباس کار به عنوان بخشی از هویت حرفه‌ای افراد، تحت تأثیر هنجارها و انتظارات جنسیتی قرار دارد. لباس کار با تغییر وضعیت جامعه از کشاورزی به صنعتی، تحولات بیشتری پیدا کرده است. ضرورت ایمنی، راحتی و کارآیی ایجاب می‌کند که لباس کار در تناسب کامل با نوع فعالیت زن و مرد، طراحی و عرضه شود. در همین راستا توجه به ساختار بدنی زنان و مردان در طراحی لباس کار و دوری از یکسان‌سازی تولید، امری ضروری تلقی می‌شد. | لباس کار به عنوان بخشی از هویت حرفه‌ای افراد، تحت تأثیر هنجارها و انتظارات جنسیتی قرار دارد. لباس کار با تغییر وضعیت جامعه از کشاورزی به صنعتی، تحولات بیشتری پیدا کرده است. ضرورت ایمنی، راحتی و کارآیی ایجاب می‌کند که لباس کار در تناسب کامل با نوع فعالیت زن و مرد، طراحی و عرضه شود. در همین راستا توجه به ساختار بدنی زنان و مردان در طراحی لباس کار و دوری از یکسان‌سازی تولید، امری ضروری تلقی می‌شد. | ||
==تعریف لباس کار == | ==تعریف لباس کار== | ||
لباس کار، پوشش یکسانی است که افراد برای انجام فعالیت‌های مختلف در محیط کار خود می‌پوشند.<ref>تاج‌فر، اصول طراحی لباس مشاغل، 1401ش، ص15.</ref> این لباس به‌منظور محافظت از بخش‌های مختلف بدن، از جمله دست‌ها، پاها و بدن طراحی شده است.<ref>[https://niksafety.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/ «لباس کار چیست و چرا باید لباس مخصوص کار بپوشیم؟»، وب‌سایت تولید لباس کار و تجهیزات ایمنی نیک.]</ref> تناسب برش‌های لباس با زوایای بیومکانیکی بدن زنان و مردان این امکان را به کارگران می‌دهد که علاوه‌بر احساس راحتی، آزادی عمل کافی را نیز داشته باشند.<ref>[https://shij.ir/RAHS/upload/RAHS/Content/000515_14/05-RAHS-No35-20203.pdf اسدی فارسانی و احمدزاده، «مطالعه ارگونومی ساختار پوشاک در طراحی لباس مشاغل ایرانی»، 1400ش، ص47.]</ref> | لباس کار، پوشش یکسانی است که افراد برای انجام فعالیت‌های مختلف در محیط کار خود می‌پوشند.<ref>تاج‌فر، اصول طراحی لباس مشاغل، 1401ش، ص15.</ref> این لباس به‌منظور محافظت از بخش‌های مختلف بدن، از جمله دست‌ها، پاها و بدن طراحی شده است.<ref>[https://niksafety.com/blog/%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA/ «لباس کار چیست و چرا باید لباس مخصوص کار بپوشیم؟»، وب‌سایت تولید لباس کار و تجهیزات ایمنی نیک.]</ref> تناسب برش‌های لباس با زوایای بیومکانیکی بدن زنان و مردان این امکان را به کارگران می‌دهد که علاوه‌بر احساس راحتی، آزادی عمل کافی را نیز داشته باشند.<ref>[https://shij.ir/RAHS/upload/RAHS/Content/000515_14/05-RAHS-No35-20203.pdf اسدی فارسانی و احمدزاده، «مطالعه ارگونومی ساختار پوشاک در طراحی لباس مشاغل ایرانی»، 1400ش، ص47.]</ref> | ||
==تاریخچه لباس کار == | ==تاریخچه لباس کار== | ||
لباس‌های کار اولیه از پوست حیوانات دوخته می‌شد؛<ref>[https://sites.temple.edu/emerge/files/2021/09/Vol4-Y-Miralles-Snow.pdf Miralles Snow, »An Exploration of Origins and Appropriations: How Workwear Has Traveled and Transformed«, website temple university, 2019, p4&5.]</ref> در قرون وسطا لباس‌های ساخته‌شده از پشم و کتان بیانگر طبقۀ اجتماعی دهقانان بود؛ استفاده از دستکش، کفش و پیش‌بندهای سنگین نیز به طبقۀ صنعت‌گران، پیشه‌وران و کشاورزان تعلق داشت. لباس کار طبقۀ متوسط نیز به‌صورت دست‌دوز و از پارچۀ باکیفیت تهیه می‌شد؛ پیراهن آستین بلند و شلوارک‌های پارچه‌ای و روپوش، لباس این طبقۀ اجتماعی بود که همراه با کمربندهایی برای حمل ابزار و وسایل شخصی پوشیده می‌شدند. روپوش‌ها هنوز هم گزینۀ محبوبی برای لباس کار در دامنۀ گسترده‌ای از شغل‌ها ازجمله مهمان‌داری، پرستاری و صنعت غذا هستند.<ref> [https://www.myworkwear.co.uk/company/evolution-of-workwear-a-historical-journey-through-function-and-fashion/ | لباس‌های کار اولیه از پوست حیوانات دوخته می‌شد؛<ref>[https://sites.temple.edu/emerge/files/2021/09/Vol4-Y-Miralles-Snow.pdf Miralles Snow, »An Exploration of Origins and Appropriations: How Workwear Has Traveled and Transformed«, website temple university, 2019, p4&5.]</ref> در قرون وسطا لباس‌های ساخته‌شده از پشم و کتان بیانگر طبقۀ اجتماعی دهقانان بود؛ استفاده از دستکش، کفش و پیش‌بندهای سنگین نیز به طبقۀ صنعت‌گران، پیشه‌وران و کشاورزان تعلق داشت. لباس کار طبقۀ متوسط نیز به‌صورت دست‌دوز و از پارچۀ باکیفیت تهیه می‌شد؛ پیراهن آستین بلند و شلوارک‌های پارچه‌ای و روپوش، لباس این طبقۀ اجتماعی بود که همراه با کمربندهایی برای حمل ابزار و وسایل شخصی پوشیده می‌شدند. روپوش‌ها هنوز هم گزینۀ محبوبی برای لباس کار در دامنۀ گسترده‌ای از شغل‌ها ازجمله مهمان‌داری، پرستاری و صنعت غذا هستند.<ref> [https://www.myworkwear.co.uk/company/evolution-of-workwear-a-historical-journey-through-function-and-fashion/ »Evolution of Workwear,A Historical Journey Through Function and Fashion«, website Myworkwear.]</ref> | ||
==تنوع لباس کار == | ==تنوع لباس کار== | ||
در اواخر قرن هجدهم که جامعه از کشاورزی به‌سمت شغل‌های جدید می‌چرخید، نیاز به لباس فرم برای راحتی و ایمنی کارگر اهمیت حیاتی پیدا کرد و کارمندان بیشتری به لباس‌های کاری مناسب، نیاز داشتند؛<ref> [https://www.myworkwear.co.uk/company/evolution-of-workwear-a-historical-journey-through-function-and-fashion/ | در اواخر قرن هجدهم که جامعه از کشاورزی به‌سمت شغل‌های جدید می‌چرخید، نیاز به لباس فرم برای راحتی و ایمنی کارگر اهمیت حیاتی پیدا کرد و کارمندان بیشتری به لباس‌های کاری مناسب، نیاز داشتند؛<ref> [https://www.myworkwear.co.uk/company/evolution-of-workwear-a-historical-journey-through-function-and-fashion/ »Evolution of Workwear,A Historical Journey Through Function and Fashion«, website Myworkwear.]</ref> از این زمان به بعد لباس‌های بادوام از پارچه‌های جین، مورد توجه قرار گرفت. این پارچه‌ها علاوه‌بر جذابیت، مقرون به صرفه، سبک و بسیار انعطاف‌پذیر بودند. شرکت کارهارت با گسترش بازار تولید لباس کار، اقدام به ترکیب زیبایی با کاربردی‌بودن لباس کرد. از این زمان به بعد لباس‌های یقه‌آبی از کارگرانی حکایت می‌کرد که در دسته مشاغل دستی فعالیت می‌کردند. مشاغل دستی مشاغلی هستند که نیاز به توانایی‌های جسمی و حرکتی دارند و شامل فعالیت‌های فیزیکی، کار با ابزار، ماشین‌آلات یا مواد می‌شوند.<ref>[https://sites.temple.edu/emerge/files/2021/09/Vol4-Y-Miralles-Snow.pdf Miralles Snow, »An Exploration of Origins and Appropriations: How Workwear Has Traveled and Transformed«, website temple university, 2019, p4&5.]</ref> | ||
==لباس کار زنانه == | ==لباس کار زنانه== | ||
جنگ‌های جهانی اول و دوم، زنان اروپایی را وادار به انجام مشاغلی کرد که قبل از آن هرگز انجام نمی‌دادند.<ref> [https://www.myworkwear.co.uk/company/evolution-of-workwear-a-historical-journey-through-function-and-fashion/ »Evolution of Workwear,A Historical Journey Through Function and Fashion«, website Myworkwear.]</ref> در | جنگ‌های جهانی اول و دوم، زنان اروپایی را وادار به انجام مشاغلی کرد که قبل از آن هرگز انجام نمی‌دادند.<ref> [https://www.myworkwear.co.uk/company/evolution-of-workwear-a-historical-journey-through-function-and-fashion/ »Evolution of Workwear,A Historical Journey Through Function and Fashion«, website Myworkwear.]</ref> در دهۀ ۱۹۳۰م، به‌دلیل حضور زنان در مشاغل خشن، در طراحی لباس کار زنان جنبۀ کاربردی و عملی آن در اولویت بود و به همین دلیل از پارچه‌های بادوام جین استفاده شد، اما اواخر دهۀ ۱۹۴۰م تا ۱۹۵۰م زمان بازگشت به زنانگی بود. در این زمان لباس‌هایی که در قسمت کمر، باریک و چسبان بود و بدن زنان را زیباتر جلوه می‌داد، رواج پیدا کرد.<ref>[https://www.thewomens.network/blog/fashion-empowers-ambition-the-evolution-of-womens-workwear ''Woods'',» Fashion Empowers Ambition: The Evolution of Women's Workwear«, website thewomensnetwork.]</ref> | ||
==کارکردهای لباس کار == | ==کارکردهای لباس کار== | ||
هرچند استفاده از لباس کار، موجب می‌شود که آزادی و خلاقیت افراد، محدود شود و در طولانی‌مدت، خستگیِ نِسبی کارکنان را در پی داشته باشد،<ref>تاج‌فر، اصول طراحی لباس مشاغل، 1401ش، ص18-19.</ref> اما کارکردهای مثبت فراوانی هم برای آن برشمرده‌اند، ازجمله: | هرچند استفاده از لباس کار، موجب می‌شود که آزادی و خلاقیت افراد، محدود شود و در طولانی‌مدت، خستگیِ نِسبی کارکنان را در پی داشته باشد،<ref>تاج‌فر، اصول طراحی لباس مشاغل، 1401ش، ص18-19.</ref> اما کارکردهای مثبت فراوانی هم برای آن برشمرده‌اند، ازجمله: | ||
# ایجاد امنیت در محیط کار و جلوگیری از مخاطرات شغلی؛ | #ایجاد امنیت در محیط کار و جلوگیری از مخاطرات شغلی؛ | ||
# تعویق قضاوت‌کردن افراد از روی ظاهر آنها؛ | #تعویق قضاوت‌کردن افراد از روی ظاهر آنها؛ | ||
# تقویت روحیۀ همکاری. | #تقویت روحیۀ همکاری. | ||
# جلوگیری از مصرف‌گرایی و تنوع‌طلبی.<ref>تاج‌فر، اصول طراحی لباس مشاغل، 1401ش، ص18.</ref> | #جلوگیری از مصرف‌گرایی و تنوع‌طلبی.<ref>تاج‌فر، اصول طراحی لباس مشاغل، 1401ش، ص18.</ref> | ||
==لباس کار از منظر حقوق == | ==لباس کار از منظر حقوق== | ||
طبق مادۀ | طبق مادۀ ۶۱ آیين‌نامۀ حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها، تناسب لباس كار با نوع كار الزامی است و باید به‌گونه‌ای طراحی شود که كارگر بتواند به‌راحتي وظايف خود را انجام دهد.<ref>[https://qavanin.ir/Law/TreeText/?IDS=15743750580842562510 «آیين‌نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها»، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران.]</ref> | ||
==تبعیض جنسیتی غرب در لباس کار == | ==تبعیض جنسیتی غرب در لباس کار== | ||
مادۀ هفتم حقوق مدنی ایالات متحدۀ آمریکا که در سال | مادۀ هفتم حقوق مدنی ایالات متحدۀ آمریکا که در سال ۱۹۶۴م مصوب شد، هرگونه تبعیض بر اساس نژاد، رنگ، دین و جنسیت را غیرقانونی اعلام کرد؛ بر اساس این قانون، کارفرمایان شرکت‌ها علی‌رغم این‌که حق تعیین استانداردهای کد پوششی را برای کارمندان خود دارند، اما عملکردشان نباید موجب برتری یک جنسیت بر جنسیت دیگر باشد یا مغایر با بروز فردیت شود.<ref> [https://online.law.tulane.edu/blog/employer-dress-code-laws#:~:text=This%20means%20establishing%20policies%20that,gender%2Dspecific%20grooming%20or%20apparel. »Understanding Title VII: Employer Dress Code Laws«, WEBSITE Tulane University LAW SCHOOLE].</ref> | ||
با وجود این، در برخی جوامع غربی مانند بریتانیا، زنان در مواردی ملزم به رعایت استانداردهای ویژه‌ای هستند؛ برای مثال زنان بر خلاف مردان، در محیط‌های کاری خاص ملزم به پوشیدن کفش پاشنه‌بلند هستند؛ آنها همچنین ملزم به پوشیدن دامن‌های کوتاه، تاپ‌های بدون آستین، لباس‌های بسیار تنگ و یا پارچه‌های نازک و بدن‌نما هستند؛ این‌گونه الزامات در مشاغلی که نقش میزبانی دارند مانند رستوران‌ها یا کافه‌ها بیشتر است به‌گونه‌ای که زنان در این مشاغل حق پوشیدن شلوار را نیز ندارند و یا حتی شدیدتر این‌که برای آنها پوشیدن جوراب یا شلوار نازک زیر دامن نیز ممنوع است.<ref>[https://www.ohrc.on.ca/en/not-menu-ohrc-inquiry-report-sexualized-and-gender-based-dress-codes-restaurants/appendix-examples »Appendix A: Examples of sexualized dress code requirements«, website Ontario human righrs commission.]</ref> | با وجود این، در برخی جوامع غربی مانند بریتانیا، زنان در مواردی ملزم به رعایت استانداردهای ویژه‌ای هستند؛ برای مثال زنان بر خلاف مردان، در محیط‌های کاری خاص ملزم به پوشیدن کفش پاشنه‌بلند هستند؛ آنها همچنین ملزم به پوشیدن دامن‌های کوتاه، تاپ‌های بدون آستین، لباس‌های بسیار تنگ و یا پارچه‌های نازک و بدن‌نما هستند؛ این‌گونه الزامات در مشاغلی که نقش میزبانی دارند مانند رستوران‌ها یا کافه‌ها بیشتر است به‌گونه‌ای که زنان در این مشاغل حق پوشیدن شلوار را نیز ندارند و یا حتی شدیدتر این‌که برای آنها پوشیدن جوراب یا شلوار نازک زیر دامن نیز ممنوع است.<ref>[https://www.ohrc.on.ca/en/not-menu-ohrc-inquiry-report-sexualized-and-gender-based-dress-codes-restaurants/appendix-examples »Appendix A: Examples of sexualized dress code requirements«, website Ontario human righrs commission.]</ref> | ||
در همین راستا یک زن انگلیسی به‌نام نیکولا تورپ دادخواستی با امضای | در همین راستا یک زن انگلیسی به‌نام نیکولا تورپ دادخواستی با امضای ۱۵۰۰۰۰ نفر به پارلمان انگلستان ارائه کرد تا این تبعیض جنسیتی در لباس کار را بررسی کنند.. نتایج تحقیقات پارلمان نشان داد که استفاده از کفش پاشنه‌بلند موجب درد و آسیب‌های طولانی‌مدت می‌شود. همچنین آشکار شد که تبعیض، شامل الزام به رنگ موی خاص و پوشیدن لباس‌های آشکار و تجدید آرایش در طول کار نیز می‌شود.<ref>[https://theconversation.com/how-discriminatory-dress-codes-at-work-are-digging-their-heels-in-71921 Taylor& hancock, «How discriminatory dress codes at work are digging their heels in», website theconversation.]</ref> | ||
==الزامات طراحی لباس کار جنسیتی== | ==الزامات طراحی لباس کار جنسیتی== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
= منابع = | =منابع= | ||
* «آیين‌نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها»، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، مصوب 14 شهریور 1338ش. | *«آیين‌نامه حفاظت و بهداشت عمومي در كارگاه‌ها»، سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، مصوب 14 شهریور 1338ش. | ||
* | * | ||
* اسدی فارسانی، مجید و احمدزاده، اسما، «مطالعه ارگونومی ساختار پوشاک در طراحی لباس مشاغل ایرانی»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، | *اسدی فارسانی، مجید و احمدزاده، اسما، «مطالعه ارگونومی ساختار پوشاک در طراحی لباس مشاغل ایرانی»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، شمارۀ سوم، 1400ش. | ||
* | * | ||
* تاج‌فر، فاطمه، اصول طراحی لباس مشاغل، تهران، مکتب هنر، 1401ش. | *تاج‌فر، فاطمه، اصول طراحی لباس مشاغل، تهران، مکتب هنر، 1401ش. | ||
* | * | ||
* «لباس کار چیست و چرا باید لباس مخصوص کار بپوشیم؟»، وب‌سایت تولید لباس کار و تجهیزات ایمنی نیک، تاریخ بازدید: 11 بهمن 1403ش. | *«لباس کار چیست و چرا باید لباس مخصوص کار بپوشیم؟»، وب‌سایت تولید لباس کار و تجهیزات ایمنی نیک، تاریخ بازدید: 11 بهمن 1403ش. | ||
* | * | ||
* »Appendix A: Examples of sexualized dress code requirements«, website Ontario human righrs commission, 03 March 2025. | *»Appendix A: Examples of sexualized dress code requirements«, website Ontario human righrs commission, 03 March 2025. | ||
* | * | ||
* Taylor , [https://theconversation.com/profiles/melissa-tyler-146509 '''Melissa''']& hancock, [https://theconversation.com/profiles/philip-hancock-112301 '''Philip'''] «How discriminatory dress codes at work are digging their heels in», website theconversation, 30January 2017. | *Taylor , [https://theconversation.com/profiles/melissa-tyler-146509 '''Melissa''']& hancock, [https://theconversation.com/profiles/philip-hancock-112301 '''Philip'''] «How discriminatory dress codes at work are digging their heels in», website theconversation, 30January 2017. | ||
* | * | ||
* «Personal Protective Equipment - Body Type and Gender Considerations», website Canadian centre for occupational health and safety, 13 February 2025. | *«Personal Protective Equipment - Body Type and Gender Considerations», website Canadian centre for occupational health and safety, 13 February 2025. | ||
* | * | ||
* »Evolution of Workwear,A Historical Journey Through Function and Fashion«, website Myworkwear, 05 February 2025. | *»Evolution of Workwear,A Historical Journey Through Function and Fashion«, website Myworkwear, 05 February 2025. | ||
* | * | ||
* »Understanding Title VII: Employer Dress Code Laws«, WEBSITE Tulane University LAW SCHOOLE, 11APRIL 2024 | *»Understanding Title VII: Employer Dress Code Laws«, WEBSITE Tulane University LAW SCHOOLE, 11APRIL 2024 | ||
* | * | ||
* Miralles Snow, Lauren »An Exploration of Origins and Appropriations: How Workwear Has Traveled and Transformed«, website temple university, 2019. | *Miralles Snow, Lauren »An Exploration of Origins and Appropriations: How Workwear Has Traveled and Transformed«, website temple university, 2019. | ||
* | * | ||
* Woods, amy, » Fashion Empowers Ambition: The Evolution of Women's Workwear«, website thewomensnetwork, 05 February 2025. | *Woods, amy, » Fashion Empowers Ambition: The Evolution of Women's Workwear«, website thewomensnetwork, 05 February 2025. | ||
* | * | ||
[[رده: ویکی‌جنسیت]] | [[رده: ویکی‌جنسیت]] | ||
