غلام رضا شفق (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
غلام رضا شفق (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۹: | خط ۱۹: | ||
اکثر اندیشمندان غربی از وجود تبعیض جنسیتی شدید در جوامع سنتی اروپائی شکایت دارند. ولی برخی مدعی هستند که به موازات بهبود وضعیت اقتصادی در اروپا تبعیض جنسیتی نیز بهبود یافته است. <ref>رحمانی و کاوه، «آیا تبعیض جنسیتی عامل بازدارنده رشد اقتصادی کشور‌ها است؟»1394ش، ص594. </ref> تحقیقات دیگر با ادعای تحقق عدالت جنسیتی در جهان را ساده‌انگارانه قلمداد کرده و مدعی هستند که تبعیض جنسیتی به شکل پیچیده‌تر همچنان وجود دارد. از جمله بررسی‌های تبعیض آمیز جنسیتی کارفرما‌ها، مشتریان و همکاران نسبت به زنان، همچنین تبعیض در ارائه امارها و کم جلوه دادن بهره‌وری زنان نسبت به مردان و در نهایت حذف شدن زنان از شغل‌های مردانه باعث ایجاد مازاد عرضه و کاهش دستمزد در بخش‌های زنانه خواهد شد. همه این موارد تبعیض مدرن جنسیتی است.<ref>کیان ارثی و سعادت، «شکاف جنسیتی درآمد: به چالش کشیدن توجیهات عقلانی، تساوی حقوق ، تبعیض و محدودیت‌های مدل‌های سرمایه انسانی»، 1393ش، ص178. </ref> | اکثر اندیشمندان غربی از وجود تبعیض جنسیتی شدید در جوامع سنتی اروپائی شکایت دارند. ولی برخی مدعی هستند که به موازات بهبود وضعیت اقتصادی در اروپا تبعیض جنسیتی نیز بهبود یافته است. <ref>رحمانی و کاوه، «آیا تبعیض جنسیتی عامل بازدارنده رشد اقتصادی کشور‌ها است؟»1394ش، ص594. </ref> تحقیقات دیگر با ادعای تحقق عدالت جنسیتی در جهان را ساده‌انگارانه قلمداد کرده و مدعی هستند که تبعیض جنسیتی به شکل پیچیده‌تر همچنان وجود دارد. از جمله بررسی‌های تبعیض آمیز جنسیتی کارفرما‌ها، مشتریان و همکاران نسبت به زنان، همچنین تبعیض در ارائه امارها و کم جلوه دادن بهره‌وری زنان نسبت به مردان و در نهایت حذف شدن زنان از شغل‌های مردانه باعث ایجاد مازاد عرضه و کاهش دستمزد در بخش‌های زنانه خواهد شد. همه این موارد تبعیض مدرن جنسیتی است.<ref>کیان ارثی و سعادت، «شکاف جنسیتی درآمد: به چالش کشیدن توجیهات عقلانی، تساوی حقوق ، تبعیض و محدودیت‌های مدل‌های سرمایه انسانی»، 1393ش، ص178. </ref> | ||
== تاریخچه تبعیض جنسیتی در ایران == | ==تاریخچه تبعیض جنسیتی در ایران== | ||
اولین تلاش برای رفع تبعیض جنسیتی مرتبط با آموزش در ایران به دوره مشروطه بر می‌گردد. هرچند به دلیل عدم امکانات بسیاری از ایده‌های عدالت خواهانه تحقق نیافت.<ref>مجموعه قوانین و مقررات عصر مشروطیت (1285-1289 هجری شمسی)، ص94.</ref> حتی در اوایل دهه 1350 شمسی دولت پهلوی هزینه تحصیل رایگان را نمی‌پذیرفت..<ref>اصول انقلاب شاه و ملت: 6 بهمن 1354، 1354ش، ص214؛ پهلوی، بسوی تمدن بزرگ، 1389ش، ص133.</ref> به همین دلیل رفع تبعیض جنسیتی در آموزش عملاً پابرجا ماند.<ref>شرف‌زاده، انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌های ایران، 1383ش. ص111.</ref> بعد از انقلاب زمینه تحصیل | اولین تلاش برای رفع تبعیض جنسیتی مرتبط با آموزش در ایران به دوره مشروطه بر می‌گردد. هرچند به دلیل عدم امکانات بسیاری از ایده‌های عدالت خواهانه تحقق نیافت.<ref>مجموعه قوانین و مقررات عصر مشروطیت (1285-1289 هجری شمسی)، ص94.</ref> حتی در اوایل دهه 1350 شمسی دولت پهلوی هزینه تحصیل رایگان را نمی‌پذیرفت..<ref>اصول انقلاب شاه و ملت: 6 بهمن 1354، 1354ش، ص214؛ پهلوی، بسوی تمدن بزرگ، 1389ش، ص133.</ref> به همین دلیل رفع تبعیض جنسیتی در آموزش عملاً پابرجا ماند.<ref>شرف‌زاده، انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌های ایران، 1383ش. ص111.</ref> بعد از انقلاب زمینه تحصیل رایگان برای زنان و مردان فراهم شد.<ref>- مجموعه قوانین فرهنگ و آموزش عالی، بی‌تا، ص13.</ref> تنها مسئله تحصیل خصوصی و پولی در کنار تحصیل رایگان دولتی است که ممکن است زنان نتوانند همسان با مردان در آن شرکت نمایند.<ref>حاضری، مدارس غیرانتقاعی و تحرک اجتماعی (با تکیه بر مطالعه در شهرستان یزد)، 1377ش، ص73.</ref> برخی به سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش ایران اشکال کرده‌اند که به ارتباط تأمین عدالت آموزشی و جنسیت به اندازه کافی توجه نکرده است.<ref>صفار حیدری و حسین‌نژاد، «رويكردهاي عدالت آموزشي)نگاهي به جايگاه عدالت آموزشي در سند تحول بنيادين نظام آموزش و پرورش ايران)»، 1393ش، ص59.</ref> در حال حاضر در ایران طبق برخی تحقیقات عدالت آموزشی‌جنسیتی در گروه افراد 6 تا 35 ساله‌ها وجود دارد. در گروه‌های سنی بالاتر از 35 ساله‌ها، عدالت آموزشی از نظر جنسی به ضرر دختران و زنان است. از جهت مقطع تحصیلی، در مقطع ابتدایی عدالت آموزشی میان جنس‌ها برقرار است. در مقاطع راهنمایی، متوسطه و عالی عدالت آموزشی به ضرر جنس مؤنث است و تنها مقطع پیش دانشگاهی به ضرر جنس مذکر بوده است.<ref>آتشک، «ارزشیابی عدالت جنسیتی در نظام آموزش ایران»، 1391ش، ص141 و 145. </ref> | ||
==حوزه‌های اصلی تبعیض جنسیتی== | ==حوزه‌های اصلی تبعیض جنسیتی== | ||
مهم‌ترین حوزه‌های تبعیض جنسیتی عبارتند از: آموزش، درآمد، اشتغال و دسترسی به مناصب مدیریتی.<ref>نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص96</ref> در ادامه هرکدام از این حوزه‌ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد. | مهم‌ترین حوزه‌های تبعیض جنسیتی عبارتند از: آموزش، درآمد، اشتغال و دسترسی به مناصب مدیریتی.<ref>نیک‌پی طبری، و میلا علمی، «اثر تبعیض جنسیتی در آموزش بر رشد اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، 1393ش، ص96</ref> در ادامه هرکدام از این حوزه‌ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
===2. عوامل فرهنگی<ref group="دیدگاه">به دلیل اهمیت عوامل فرهنگی اجتماعی لازم است این دسته از عوامل مفصل تر بیان شود. </ref>=== | ===2. عوامل فرهنگی<ref group="دیدگاه">به دلیل اهمیت عوامل فرهنگی اجتماعی لازم است این دسته از عوامل مفصل تر بیان شود. </ref>=== | ||
'''جامعه‌پذیری:''' اگر چنانچه باورها، ارزش‌ها و هنجارهای نهادینه شده حاوی تبعیض جنسیتی باشند، به طور خودگار بی‌عدالتی جنسیتی به صورت آگاهانه و غیر آگاهانه در جامعه بازتولید خواهد شد.<ref>دامغانیان و همکاران، «طراحی مدل عوامل مؤثر بر تبعیض جنسیتی در مدارس متوسطه دخترانه استان سمنان»، 1403ش، ص120.</ref> | |||
'''سرمایه فرهنگی:''' یعنی پرورش خانوادگی، آموزش رسمی و فرهنگی شغلی بر تبعیض جنسیتی تأثیر دارد، هرچه سرمایه فرهنگی بیشتر شود، تبعیض جنسیتی کاهش خواهد یافت.<ref>حسینی و احمدی، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، 1395ش، ص50.</ref> | '''سرمایه فرهنگی:''' یعنی پرورش خانوادگی، آموزش رسمی و فرهنگی شغلی بر تبعیض جنسیتی تأثیر دارد، هرچه سرمایه فرهنگی بیشتر شود، تبعیض جنسیتی کاهش خواهد یافت.<ref>حسینی و احمدی، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، 1395ش، ص50.</ref> | ||
'''نگرش مدیران فرهنگی:''' اگر مدیران فرهنگی فاقد ایده‌های سازگار با نیازهای زنان و مردان باشند، به عامل تقویت تبعیض جنسیتی در جامعه مبدل خواهند شد.<ref>دامغانیان و همکاران، «طراحی مدل عوامل مؤثر بر تبعیض جنسیتی در مدارس متوسطه دخترانه استان سمنان»، 1403ش، ص116. </ref> | |||
'''کتاب‌های درسی''': برخی تحقیقات مدعی هستند که کتاب‌های درسی در ایران مشوق تبعیض جنسیتی است. تحقیقات فوق نشان داده است که اکثر تصاویر مقطع متوسطه کتاب آموزش زبان خارجی به مردان اختصاص دارد و ثانیا مردان را در نقش‌های بیرونی و اجتماعی و زنان را در نقش‌های داخل خانه نشان می‌دهد.<ref>روحانی و همکاران، «ارزيابي تصاوير كتاب‌هاي زبان انگليسي دوره متوسطه ايران از منظر كاركرد و تبعيض‌هاي جنسيتي»، 1392ش، ص112.</ref> | '''کتاب‌های درسی''': برخی تحقیقات مدعی هستند که کتاب‌های درسی در ایران مشوق تبعیض جنسیتی است. تحقیقات فوق نشان داده است که اکثر تصاویر مقطع متوسطه کتاب آموزش زبان خارجی به مردان اختصاص دارد و ثانیا مردان را در نقش‌های بیرونی و اجتماعی و زنان را در نقش‌های داخل خانه نشان می‌دهد.<ref>روحانی و همکاران، «ارزيابي تصاوير كتاب‌هاي زبان انگليسي دوره متوسطه ايران از منظر كاركرد و تبعيض‌هاي جنسيتي»، 1392ش، ص112.</ref> | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۸: | ||
حسینی، حسن، و احمدی، سینا، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره7، شماره1، بهار و تابستان 1395ش. | حسینی، حسن، و احمدی، سینا، «بررسی رابطه سرمایه فرهنگی والدین و گرایش به تبعیض جنسیتی: مطالعه موردی شهرستان جوانرود»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره7، شماره1، بهار و تابستان 1395ش. | ||
دامغانیان، نفیسه و همکاران، «طراحی مدل عوامل مؤثر بر تبعیض جنسیتی در مدارس متوسطه دخترانه استان سمنان»، دوره 15، شماره58، تابستان 1403ش، | |||
رحمانی، تیمور و کاوه، سپیده، «آیا تبعیض جنسیتی عامل بازدارنده رشد اقتصادی کشور‌ها است؟»، تحقیقات اقتصادی، دوره 50، شماره3، پائیز1394ش. | رحمانی، تیمور و کاوه، سپیده، «آیا تبعیض جنسیتی عامل بازدارنده رشد اقتصادی کشور‌ها است؟»، تحقیقات اقتصادی، دوره 50، شماره3، پائیز1394ش. | ||
