حمید گلزار (بحث | مشارکتها) جز حمید گلزار صفحهٔ پیش‌نویس:منزلت پدری را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به منزلت پدری منتقل کرد |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
منزلت در لغت به‌معنای مرتبت و مقام، حرمت و احترام، پایگاه و بزرگی آمده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ذیل واژه منزلت.</ref> منزلت نشان‌دهنده پایگاه فرد در گروه یا رتبه یک گروه در مقایسه با گروه‌های دیگر است. پایگاه منزلتی فرد، حقوق یک شخص را معین می‌کند. پایگاه پدری حامل نقش‌هایی است که دیگران از مرد به‌عنوان پدر انتظار دارند.<ref>کوئن، درآمدی به جامعه‌شناسی، 1381ش، ص57.</ref> ملاک‌های منزلت در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است که عمده‌ترین آنها عبارتند از: ثروت، قدرت، نَسب، سِن و ارزش‌های فرهنگی و معنوی.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، شاخص‌های خانواده مطلوب، ۱۳۹۵ش، ص۵۴۹.</ref> | منزلت در لغت به‌معنای مرتبت و مقام، حرمت و احترام، پایگاه و بزرگی آمده است.<ref>دهخدا، لغت‌نامه، 1377ش، ذیل واژه منزلت.</ref> منزلت نشان‌دهنده پایگاه فرد در گروه یا رتبه یک گروه در مقایسه با گروه‌های دیگر است. پایگاه منزلتی فرد، حقوق یک شخص را معین می‌کند. پایگاه پدری حامل نقش‌هایی است که دیگران از مرد به‌عنوان پدر انتظار دارند.<ref>کوئن، درآمدی به جامعه‌شناسی، 1381ش، ص57.</ref> ملاک‌های منزلت در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است که عمده‌ترین آنها عبارتند از: ثروت، قدرت، نَسب، سِن و ارزش‌های فرهنگی و معنوی.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، شاخص‌های خانواده مطلوب، ۱۳۹۵ش، ص۵۴۹.</ref> | ||
پدری در نگرش فمینیستی مفهوم محوری در بیان فرادستی مرد و فرودستی زن به‌شمار آمده و از خاستگاه پدرسالاری؛ فرهنگ مردسالاری و تبعیض اجتماعی علیه زنان تحلیل می‌شود.<ref>[https://jlr.sdil.ac.ir/article_132620.html غنی‌زاده بافقی و ورمزیار، «تأثیر جنبش‌های فمینیسم بر تحول مفهوم خانواده»، ۱۴۰۰ش، ص۲۳۸.]</ref> | پدری در نگرش فمینیستی مفهوم محوری در بیان فرادستی مرد و فرودستی زن به‌شمار آمده و از خاستگاه پدرسالاری؛ فرهنگ مردسالاری و [[تبعیض جنسیتی|تبعیض]] اجتماعی علیه زنان تحلیل می‌شود.<ref>[https://jlr.sdil.ac.ir/article_132620.html غنی‌زاده بافقی و ورمزیار، «تأثیر جنبش‌های فمینیسم بر تحول مفهوم خانواده»، ۱۴۰۰ش، ص۲۳۸.]</ref> | ||
از منظر علوم اجتماعی؛ پدری صرفاً رابطه زیستی یا اجتماعی نیست، بلکه رابطه‌ای هنجاری است؛ منشأ ارزش‌های منحصربه‌فردی است که مسئولیت‌های خاصی را پایه‌گذاری و همچنین مسائل اخلاقی مهمی را خلق می‌کند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/5032/ÚØ´Ù
اÙ-ÙÙسÙÛ-کاربردÛØ-Ù
ÙÙÙÙ
-پدر-Ù-Ù
ادرÛ-را-ÚÚ سعیدی، «چشمان فلسفۀ کاربردی، مفهوم پدر و مادری را چگونه می‌بیند؟»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.]</ref> پدری به نقش و مسئولیت مرد در خانواده اشاره داشته و پدر مردی دارای فرزند است.<ref>[https://www.ziaossalehin.ir/fa/content/6257 «جایگاه ویژه پدر در روایات اسلامی»، وب‌سایت ضیاءالصالحین.]</ref> | از منظر علوم اجتماعی؛ پدری صرفاً رابطه زیستی یا اجتماعی نیست، بلکه رابطه‌ای هنجاری است؛ منشأ ارزش‌های منحصربه‌فردی است که مسئولیت‌های خاصی را پایه‌گذاری و همچنین مسائل اخلاقی مهمی را خلق می‌کند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/5032/ÚØ´Ù
اÙ-ÙÙسÙÛ-کاربردÛØ-Ù
ÙÙÙÙ
-پدر-Ù-Ù
ادرÛ-را-ÚÚ سعیدی، «چشمان فلسفۀ کاربردی، مفهوم پدر و مادری را چگونه می‌بیند؟»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.]</ref> پدری به نقش و مسئولیت مرد در خانواده اشاره داشته و پدر مردی دارای فرزند است.<ref>[https://www.ziaossalehin.ir/fa/content/6257 «جایگاه ویژه پدر در روایات اسلامی»، وب‌سایت ضیاءالصالحین.]</ref> | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
==دیدگاه‌های نظری== | ==دیدگاه‌های نظری== | ||
فمینیست‌ها، اقتدار مرد را منشأ اصلی شکل‌گیری نظام پدرسالاری معرفی می‌کنند؛ مظلومیت تاریخی زنان را بر همین مبنا تفسیر کرده و تلاش دارند تا منزلت پدری را کاهش دهند. حذف اقتدار پدر در خانواده‌های غربی از یک سوی نظارت و کنترل مرد بر اعضای خانواده را دچار مشکل کرد و از سوی دیگر مساوات‌طلبی و عدم تمکین زنان، موجب افزایش طلاق و گسترش خانواده‌های | فمینیست‌ها، اقتدار مرد را منشأ اصلی شکل‌گیری نظام پدرسالاری معرفی می‌کنند؛ مظلومیت تاریخی زنان را بر همین مبنا تفسیر کرده و تلاش دارند تا منزلت پدری را کاهش دهند. حذف اقتدار پدر در خانواده‌های غربی از یک سوی نظارت و کنترل مرد بر اعضای خانواده را دچار مشکل کرد و از سوی دیگر مساوات‌طلبی و عدم [[تمکین]] زنان، موجب افزایش [[طلاق]] و گسترش خانواده‌های [[زنان سرپرست خانوار|زن سرپرست]] شد. فراوانی چنین خانواده‌هایی، منشأ آسیب‌های اجتماعی در غرب به‌شمار می‌آید. بر اساس تحقیقات، در آمریکا اکثریت محکومان به حبس‌های بلندمدت از خانه‌های بدون پدر بوده‌اند. با توجه به چنین شرایطی؛ برخی مشاوران خانواده در غرب، بیش از گذشته به این نکته واقف شده‌اند که لازم است منزلت پدری تقویت شده و موقعیت رهبری در خانواده به عهده مرد گذاشته شود.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، ۱۴۰۲ش، ص۹۴.]</ref> | ||
در نگرش اسلامی؛ مهم‌ترین نقش پدری در ساختار خانواده، نقش سرپرستی است.<ref>سوره نساء، آیه ۳۴.</ref> اقتدار مرد از سنخ ولایت است که البته حق استبداد در رأی را ندارد و باید با رعایت تمایلات و نیازهای دیگران، خانواده را مدیریت کند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص93.]</ref> ولایت پدر بر فرزندان عبارت از تصرفات او در امور است که به سرنوشت آنها ارتباط پیدا می‌کند به‌عنوان نمونه اگر دختری بخواهد ازدواج کند باید از پدرش اجازه گیرد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Book/View/45322/34404/ولایت-پدر-بر-فرزندان «ولایت پدر بر فرزندان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | در نگرش اسلامی؛ مهم‌ترین نقش پدری در ساختار خانواده، نقش سرپرستی است.<ref>سوره نساء، آیه ۳۴.</ref> [[اقتدار مرد در خانواده|اقتدار مرد]] از سنخ ولایت است که البته حق استبداد در رأی را ندارد و باید با رعایت تمایلات و نیازهای دیگران، خانواده را مدیریت کند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص93.]</ref> ولایت پدر بر فرزندان عبارت از تصرفات او در امور است که به سرنوشت آنها ارتباط پیدا می‌کند به‌عنوان نمونه اگر دختری بخواهد ازدواج کند باید از پدرش اجازه گیرد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Book/View/45322/34404/ولایت-پدر-بر-فرزندان «ولایت پدر بر فرزندان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
==منزلت پدری در تمدن‌های باستانی== | ==منزلت پدری در تمدن‌های باستانی== | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
*پدر دارای حق ولایت است و اطاعت از او مقدم بر اطاعت از مادر بوده و فرزند موظّف است در چارچوب شرع، مطابق خواست او رفتار کند.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، ۱۳۹۵ش، ص۱۴۳.</ref> | *پدر دارای حق ولایت است و اطاعت از او مقدم بر اطاعت از مادر بوده و فرزند موظّف است در چارچوب شرع، مطابق خواست او رفتار کند.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، ۱۳۹۵ش، ص۱۴۳.</ref> | ||
در آموزه‌های اسلام پاداش‌های بزرگی برای احسان به پدر بیان شده است. نیکی به پدر، از محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند بوده و نتیجه آن زیاد شدن عمر، رسیدن به بهشت و جلوگیری از بلا و ثواب آن برابر با جهاد در راه خدا است. نیکی به پدر، رابطه متقابل فرزندی و پدری را تقویت کرده و موجب می‌شود که فرزندان در فرایند | در آموزه‌های اسلام پاداش‌های بزرگی برای احسان به پدر بیان شده است. نیکی به پدر، از محبوب‌ترین اعمال نزد خداوند بوده و نتیجه آن زیاد شدن عمر، رسیدن به بهشت و جلوگیری از بلا و ثواب آن برابر با جهاد در راه خدا است. نیکی به پدر، رابطه متقابل فرزندی و پدری را تقویت کرده و موجب می‌شود که فرزندان در فرایند [[جامعه‌پذیری جنسیتی در خانواده|جامعه‌پذیری]]، آن را به‌عنوان هنجار الزامی پذیرفته و در آینده به پدر خود احسان کنند.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، شاخص‌های خانواده مطلوب، 1395ش، ص554.</ref> بر این اساس، یکی از پاداش‌های نیکی به پدر، بهره‌مندی از [[فرزند صالح]] است<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/113386/آثار-نیکی-به-والدین «آثار نیکی به والدین»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> که نورِ دیده آدمی به‌شمار می‌آید.<ref>سوره فرقان، آیه 74.</ref> | ||
==منزلت پدری در جهان اسلام== | ==منزلت پدری در جهان اسلام== | ||
امروزه دموکراتیک‌شدن خانواده در جوامع مسلمان، ساختار عمودی خانواده‌ها را به الگویی تبدیل می‌کند که یا والدین به‌طور یکسان در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت کنند یا زن در تصمیم‌گیری جانشین مرد شود؛<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص131.</ref> اما به‌دلیل جایگاه کانونی زن در اسلام، عملاً به گزینه دوم ختم شده و به موازات کاهش منزلت پدر، اقتدار مادر افزایش یافته است. در این الگو وظایف مرد سنگین‌تر و توان تصمیم‌گیری او کاهش یافته و مدیریت خانواده، زنانه شده است. این تحول مدیریتی در خانواده‌های ایرانی هم دیده می‌شود؛ درآمدها و ارتباطات شوهر توسط همسرش کنترل می‌شود، روابط خانوادگی به سمت طایفه مادری متمایل شده و فرزندان با خویشان مادری احساس همرنگی بیشتری دارند، با غلبه نقش مادری بر نقش همسری، خانواده‌های ایرانی به تدریج به سوی بالا بردن تعارض میان مادر و فرزند با پدر پیش رفته و خانواده‌ها دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، ۱۴۰۲ش، ص۹۵-۹۴.]</ref> | امروزه دموکراتیک‌شدن خانواده در جوامع مسلمان، ساختار عمودی خانواده‌ها را به الگویی تبدیل می‌کند که یا والدین به‌طور یکسان در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت کنند یا زن در تصمیم‌گیری جانشین مرد شود؛<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص131.</ref> اما به‌دلیل جایگاه کانونی زن در اسلام، عملاً به گزینه دوم ختم شده و به موازات کاهش منزلت پدر، اقتدار مادر افزایش یافته است. در این الگو وظایف مرد سنگین‌تر و توان تصمیم‌گیری او کاهش یافته و مدیریت خانواده، [[زنانه]] شده است. این تحول مدیریتی در خانواده‌های ایرانی هم دیده می‌شود؛ درآمدها و ارتباطات شوهر توسط همسرش کنترل می‌شود، روابط خانوادگی به سمت طایفه مادری متمایل شده و فرزندان با خویشان مادری احساس همرنگی بیشتری دارند، با غلبه نقش مادری بر نقش همسری، خانواده‌های ایرانی به تدریج به سوی بالا بردن تعارض میان مادر و فرزند با پدر پیش رفته و خانواده‌ها دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، ۱۴۰۲ش، ص۹۵-۹۴.]</ref> | ||
==پیامدهای بی‌احترامی به پدر== | ==پیامدهای بی‌احترامی به پدر== | ||
