ویرایش و اصلاح متنی |
|||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
در اندیشه لیبرال، بدننمایی عمدتاً به نمایش آلت تناسلی محدود میشود که ناشی از نامتعادل بودن روان است. در مقابل، نمایش دیگر اعضای بدن حتی اگر غیرمتعارف یا هنجارشکن باشد، محدودیتی ندارد. ریشه این نگاه دو دلیل اصلی دارد: | در اندیشه لیبرال، بدننمایی عمدتاً به نمایش آلت تناسلی محدود میشود که ناشی از نامتعادل بودن روان است. در مقابل، نمایش دیگر اعضای بدن حتی اگر غیرمتعارف یا هنجارشکن باشد، محدودیتی ندارد. ریشه این نگاه دو دلیل اصلی دارد: | ||
* '''مالکیت فرد بر بدن''': فیلسوفان غربی بدن را ملک شخصی انسان میدانند و هر فرد مجاز است به هر شکل که میخواهد از این ملک خود بهرهبرداری کند. | *'''مالکیت فرد بر بدن''': فیلسوفان غربی بدن را ملک شخصی انسان میدانند و هر فرد مجاز است به هر شکل که میخواهد از این ملک خود بهرهبرداری کند. | ||
* '''بدن بهمثابه سرمایه''': از نگاه جامعهشناسانی مانند گافمن، بدن یک سرمایه مادی است که افراد در تعاملات اجتماعی از آن استفاده میکنند؛ یکی از این استفادهها نمایش بدن است. بر این اساس، اگر از بدن برای نمایش استفاده نشود، در واقع بخشی از دارایی فرد بدون استفاده مانده است.<ref>مهرپرور، «پدیدارشناسی الگوهای مدیریت بدن کاربران زن در اینستاگرام»، 1389ش، ص56.</ref> | *'''بدن بهمثابه سرمایه''': از نگاه جامعهشناسانی مانند گافمن، بدن یک سرمایه مادی است که افراد در تعاملات اجتماعی از آن استفاده میکنند؛ یکی از این استفادهها نمایش بدن است. بر این اساس، اگر از بدن برای نمایش استفاده نشود، در واقع بخشی از دارایی فرد بدون استفاده مانده است.<ref>مهرپرور، «پدیدارشناسی الگوهای مدیریت بدن کاربران زن در اینستاگرام»، 1389ش، ص56.</ref> | ||
پیر بوردیو، بدن را بهعنوان سرمایۀ جسمانی در کنار سرمایههای اقتصادی مطرح میکند. از نظر او انسانها از نمایشهای بدنی برای واجدبودن سرمایۀ جسمانی استفاده میکند. یعنی انسانها با نمایشهای بدنی سلامتی، شادابی و جوانبودن را به رخ دیگران میکشند و چنین نمایشها و به رخ کشیدنها مفید و ضروری است.<ref>مهرپرور، «پدیدارشناسی الگوهای مدیریت بدن کاربران زن در اینستاگرام»، 1389ش، ص54.</ref> | پیر بوردیو، بدن را بهعنوان سرمایۀ جسمانی در کنار سرمایههای اقتصادی مطرح میکند. از نظر او انسانها از نمایشهای بدنی برای واجدبودن سرمایۀ جسمانی استفاده میکند. یعنی انسانها با نمایشهای بدنی سلامتی، شادابی و جوانبودن را به رخ دیگران میکشند و چنین نمایشها و به رخ کشیدنها مفید و ضروری است.<ref>مهرپرور، «پدیدارشناسی الگوهای مدیریت بدن کاربران زن در اینستاگرام»، 1389ش، ص54.</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
==ویژگیهای رفتاری بدننمایان== | ==ویژگیهای رفتاری بدننمایان== | ||
اگر بدننمایی، فراتر از نمایش اندامهای جنسی، بهمعنای نمایش غیرمتعارف بدن در عرصه عمومی و رسانهها تعریف شود، در سبک زندگی افرادی که بدن خود را نمایش میدهند، ویژگیهای رفتاری زیر دیده میشود: | |||
در | * '''وسواس در تناسب اندام''': تلاش افراطی برای شکلدهی به بدن مطابق سلیقه شخصی با صرف وقت و انرژی بسیار زیاد، استفاده از رژیمهای غذایی سخت و ورزشهای طاقتفرسا. | ||
* '''اقدامات تهاجمی زیبایی''': رواج عملهای جراحی زیبایی (مثل ترمیم بینی) و استفاده از جدیدترین و گرانقیمتترین لوازم آرایشی. | |||
* '''پوشش و ظاهر غیرمتعارف''': طراحی و نقاشی روی بدن، انتخاب پوشش خارج از عرف و حتی پیگیری مدلهای بهروز در حیطه پوشاک اسلامی.<ref>مهرپرور، «پدیدارشناسی الگوهای مدیریت بدن کاربران زن در اینستاگرام»، 1389ش، ص60.</ref> | |||
کالاییشدن و نمایش بیقید بدن، فشار روانی و محیطی شدیدی بر زنان وارد میکند؛ به گونهای که اکثر زنان در جوامع مدرن از ظاهر فیزیکی خود ناراضی هستند و بدن به یک مسئله و منبع اضطراب برای آنان تبدیل شده است.<ref>مهرپرور، «پدیدارشناسی الگوهای مدیریت بدن کاربران زن در اینستاگرام»، 1389ش، ص54.</ref> | |||
==عوامل محیطی بدننمایی== | ==عوامل محیطی بدننمایی== | ||
| خط ۲۸: | خط ۳۲: | ||
امروزه محیط زندگی انسانها نسبت به قدیم گسترش یافته است و شامل محله، شهر، محیط کار، دولتملت و جهانوطنی است. نظریههای جامعهشناختی تأکید دارند که محیطهای نابسامان، جرمخیز و نابهنجار بر گسترش انحرافات اعضای جامعه تأثیر دارند.<ref>سلیمی و داوری، جامعهشناسی کجروی، 1385ش، ص474.</ref> در چنین فضایی تبلیغ بدننماییهای غیرمتعارف توسط رسانهها یا رواج آن در محیطهای فوق نیز نوعی فشارهای بیرونی است، که معمولا انسانها را به وادی بدننمایی میکشانند.<ref>ستارزاده و همکاران، «بررسی همبستههاي اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش به بیحجابی و بدحجابی: مطالعه موردي دانشجویان دانشگاه پیام نور ساري»، 1395ش، ص134.</ref> | امروزه محیط زندگی انسانها نسبت به قدیم گسترش یافته است و شامل محله، شهر، محیط کار، دولتملت و جهانوطنی است. نظریههای جامعهشناختی تأکید دارند که محیطهای نابسامان، جرمخیز و نابهنجار بر گسترش انحرافات اعضای جامعه تأثیر دارند.<ref>سلیمی و داوری، جامعهشناسی کجروی، 1385ش، ص474.</ref> در چنین فضایی تبلیغ بدننماییهای غیرمتعارف توسط رسانهها یا رواج آن در محیطهای فوق نیز نوعی فشارهای بیرونی است، که معمولا انسانها را به وادی بدننمایی میکشانند.<ref>ستارزاده و همکاران، «بررسی همبستههاي اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر گرایش به بیحجابی و بدحجابی: مطالعه موردي دانشجویان دانشگاه پیام نور ساري»، 1395ش، ص134.</ref> | ||
===2. فشار دیگران=== | ===2. فشار دیگران=== | ||
بر خلاف ادعای روانشناسان که بدننمایی را یک اختلال و مشکل شخصی برای اشخاص بدننما میشمارند، تحقیقات علمی نشان داده است که برخی وجوه بدننمایی تحت فشار و ارعاب و تهدید دیگران تحقق مییابد و شخص بدننما علیرغم میل باطنی مجبور به اجرای آن است. در سال 2001م تحقیقی در کانادا راجع به مجرمانهترین شکل بدننمایی انجام شد، نتیجۀ تحقیق نشان داد که مزاحمان، اشخاص قربانی را مجبور میکردند در برابر دوربین برهنه شوند یا عکسهای کاملاً عریان را از بدنشان برای آنها بفرستند. این نوع بدننمایی برای تحتفشار قراردادن قربانی و | بر خلاف ادعای روانشناسان که بدننمایی را یک اختلال و مشکل شخصی برای اشخاص بدننما میشمارند، تحقیقات علمی نشان داده است که برخی وجوه بدننمایی تحت فشار و ارعاب و تهدید دیگران تحقق مییابد و شخص بدننما علیرغم میل باطنی مجبور به اجرای آن است. در سال 2001م تحقیقی در کانادا راجع به مجرمانهترین شکل بدننمایی انجام شد، نتیجۀ تحقیق نشان داد که مزاحمان، اشخاص قربانی را مجبور میکردند در برابر دوربین برهنه شوند یا عکسهای کاملاً عریان را از بدنشان برای آنها بفرستند. این نوع بدننمایی برای تحتفشار قراردادن قربانی و سوءاستفادههای بعدی از جمله تبدیل قربانی به فاحشۀ اینترنتی صورت میگیرد، پیامدهای این نوع بدنینمایی برای جامعه و قربانی بسیاری بیشتر از بدننماییهایی ناشی از امراض شخصی و روانی بوده است.<ref>یحییزاده و شاکری، «بزهديدگي كودكان در فضاي مجازي با نگاهي به راهكارهاي توانمندسازي آنان در برابر آسيبها»، 1403ش، ص366.</ref> | ||
مباحث مربوط به قاچاق زنان نیز نشان میدهد که اکثر آنها با فریب و نیرنگ و وعدههای دروغین نظیر مهاجرت به کشورهای توسعهیافته و مشغولشدن در کارهای لوکس به دام آن کشانده میشوند و سپس بدن آنان در معرض نمایشهای نامتعارف و پخش تصاویر مستهجن قرار میگیرند.<ref>اشتری، قاچاق زنان: بردگی معاصر، 1385ش، ص41.</ref> | مباحث مربوط به قاچاق زنان نیز نشان میدهد که اکثر آنها با فریب و نیرنگ و وعدههای دروغین نظیر مهاجرت به کشورهای توسعهیافته و مشغولشدن در کارهای لوکس به دام آن کشانده میشوند و سپس بدن آنان در معرض نمایشهای نامتعارف و پخش تصاویر مستهجن قرار میگیرند.<ref>اشتری، قاچاق زنان: بردگی معاصر، 1385ش، ص41.</ref> | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۵: | ||
==بدننمایی در ایران== | ==بدننمایی در ایران== | ||
در دورۀ صفویه | در دورۀ صفویه تلاشهای صورت گرفت تا حضور زنان از عرصۀ عمومی حذف و به عرصۀ خصوصی و خانوادگی محدود شود. از این منظر، هرگونه دیدهشدن زنان در ملأ عام ممنوع بود. سپس دو دیدگاه دیگر راجع به بدننمایی شکل گرفت: الف) رویکرد حکومت پهلوی بهعنوان نمایندۀ تفکرات لیبرال؛ ب) رویکرد انقلاب اسلامی بهعنوان نمایندۀ تفکرات دینی. در نگاه پهلوی بدننمایی منحصر به نمایش بخشهای جنسی در ملأ عام و ممنوع است و بقیه موارد مشکلی ندارد؛ بهعنوان مثال بیحجابی، برهنگی و مسابقۀ انتخاب دختر شایسته و امثال آن موارد در آن دوران بدننمایی ممنوعه نبوده است. در نگاه انقلاب اسلامی هرگونه نمایشهای بدنی نامتعارف در ملأ عام غیرقابل قبول است و لازم نیست بدننمایی را منحصر به نمایش آلت تناسلی در ملأ عام دانست، تفاوت این نگاه با نگاه شایع در دورۀ صفویان این است که طبق این دیدگاه اصل حضور زنان در ملأ عام بدننمایی نیست و زنان نیز درست شبیه مردان میتوانند در فعالیتهای اجتماعی با حفظ موازین شرعی حضور داشته باشند، تفاوت آن با نگاه لیبرالها در این است که بدننمایی غیرقابل قبول شامل نمایشهای غیرمتعارف بدنی در ملأ عام است، بدننماییهای جسمی غیرمتعارف تنها برای شوهران و برای تقویت خانواده است.<ref>سراجزاده و همکاران، «گفتمان جامعه پاك: شالودهشکنی سیاست نمایش بدن زنانه در دوره پهلوي» 1391ش، ص32-35.</ref> | ||
==بدن نمایی در اسلام== | ==بدن نمایی در اسلام== | ||
