بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
پدری در نگرش فمینیستی مفهوم محوری در بیان فرادستی مرد و فرودستی زن به‌شمار آمده و از خاستگاه پدرسالاری؛ فرهنگ مردسالاری و [[تبعیض جنسیتی|تبعیض]] اجتماعی علیه زنان تحلیل می‌شود.<ref>[https://jlr.sdil.ac.ir/article_132620.html غنی‌زاده بافقی و ورمزیار، «تأثیر جنبش‌های فمینیسم بر تحول مفهوم خانواده»، ۱۴۰۰ش، ص۲۳۸.]</ref> | پدری در نگرش فمینیستی مفهوم محوری در بیان فرادستی مرد و فرودستی زن به‌شمار آمده و از خاستگاه پدرسالاری؛ فرهنگ مردسالاری و [[تبعیض جنسیتی|تبعیض]] اجتماعی علیه زنان تحلیل می‌شود.<ref>[https://jlr.sdil.ac.ir/article_132620.html غنی‌زاده بافقی و ورمزیار، «تأثیر جنبش‌های فمینیسم بر تحول مفهوم خانواده»، ۱۴۰۰ش، ص۲۳۸.]</ref> | ||
از منظر علوم اجتماعی؛ پدری صرفاً رابطه زیستی یا اجتماعی نیست، بلکه رابطه‌ای هنجاری است؛ منشأ ارزش‌های منحصربه‌فردی است که مسئولیت‌های خاصی را پایه‌گذاری و همچنین مسائل اخلاقی مهمی را خلق می‌کند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/5032/ÚØ´Ù
اÙ-ÙÙسÙÛ-کاربردÛØ-Ù
ÙÙÙÙ
-پدر-Ù-Ù
ادرÛ-را-ÚÚ سعیدی، «چشمان فلسفۀ کاربردی، مفهوم پدر و مادری را چگونه می‌بیند؟»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.]</ref> پدری به نقش و مسئولیت مرد در خانواده اشاره داشته و | از منظر علوم اجتماعی؛ پدری صرفاً رابطه زیستی یا اجتماعی نیست، بلکه رابطه‌ای هنجاری است؛ منشأ ارزش‌های منحصربه‌فردی است که مسئولیت‌های خاصی را پایه‌گذاری و همچنین مسائل اخلاقی مهمی را خلق می‌کند.<ref>[https://www.ricac.ac.ir/news/5032/ÚØ´Ù
اÙ-ÙÙسÙÛ-کاربردÛØ-Ù
ÙÙÙÙ
-پدر-Ù-Ù
ادرÛ-را-ÚÚ سعیدی، «چشمان فلسفۀ کاربردی، مفهوم پدر و مادری را چگونه می‌بیند؟»، وب‌سایت پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.]</ref> پدری به نقش و مسئولیت مرد در خانواده اشاره داشته و پدر، مردی دارای فرزند است.<ref>[https://www.ziaossalehin.ir/fa/content/6257 «جایگاه ویژه پدر در روایات اسلامی»، وب‌سایت ضیاءالصالحین.]</ref> | ||
پدر در منابع اسلامی به پدر جسمانی (حقیقی)،<ref>سوره نحل، آیه 72.</ref> اجتماعی (معنوی)<ref>سوره حج، آیه 78.</ref> و رضاعی (شوهر دایه)،<ref>[https://www.sistani.org/persian/book/26578/5733/ حسینی‌سیستانی، «کیفیّت محرمیّت با فرزند خوانده از طریق عقد موقّت»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله سیستانی.]</ref> تقسیم می‌شود. | پدر در منابع اسلامی به پدر جسمانی (حقیقی)،<ref>سوره نحل، آیه 72.</ref> اجتماعی (معنوی)<ref>سوره حج، آیه 78.</ref> و رضاعی (شوهر دایه)،<ref>[https://www.sistani.org/persian/book/26578/5733/ حسینی‌سیستانی، «کیفیّت محرمیّت با فرزند خوانده از طریق عقد موقّت»، وب‌سایت دفتر آیت‌الله سیستانی.]</ref> تقسیم می‌شود. | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==منزلت پدری در آیین‌های اعتقادی== | ==منزلت پدری در آیین‌های اعتقادی== | ||
در | در آیین یهود؛ مجازات فرزندی که پدر و مادرش را لعن کند اعدام است،<ref>[https://rasekhoon.net/article/show/1231464 مظاهری، «مجازات‌ها در حقوق یهودی (1)»، وب‌سایت راسخون.]</ref> در گذشته پدر عبرانی می‌توانست دختران صغیر خود را بدون رضایت آنها شوهر دهد.<ref>[https://journals.iau.ir/article_522962.html عزیزی خادم و حسینی، «بررسی نقش زن در یهودیت»، ۱۳۹۳ش، ص۷۵-۷۴.]</ref> | ||
در | در آیین مسیحیت؛ بر اطاعت فرزندان از پدر سفارش شده و تأکید می‌شود که مبادا او را خشمگین و دلشکسته سازید.<ref>[https://iqna.ir/fa/news/1797801/بررسی-تطبيقی-مقام-و-منزلت-پدر-در-كتب-آسمانی- حسن‌زاده‌طباطبایی، «بررسی تطبیقی مقام و منزلت پدر در کتب آسمانی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.]</ref> | ||
بر مبنای | بر مبنای آیین کنفوسیوس؛ اطاعت از پدر، از اصلی‌ترین آموزه‌های این آیین محسوب می‌شود.<ref>[https://www.porseman.com/article/تعاليم-كنفوسيوس/119436 «تعالیم کنفوسیوس»، وب‌سایت پرسمان دانشگاهیان.]</ref> | ||
در | در آیین بودایی؛ فرزندان ملزم به احترام به پدر خود بوده و احترام به او سبب پیشرفت دنیوی شمرده می‌شود. از نظر بودا؛ فرزندان هرگز نمی‌توانند دین خود نسبت به پدرش را ادا کنند.<ref>[https://sanad.iau.ir/Journal/earq/Article/1113332/FullText جعفری و دادفر، «زن، خانواده و ازدواج در آیین بودا»، ۱۳۹۲ش، ص۷۸.]</ref> | ||
در | در آیین زرتشت؛ اطاعت از والدین، نخستین تکلیف فرزندان است، پدر حق دارد فرزندش را که از او ناراضی است از ارث محروم کند و اگر فرزندی سه بار پدرش را نافرمانی کند مستحق مرگ دانسته می‌شود.<ref>[https://lawresearchmagazine.sbu.ac.ir/article_87130.html غضنفری و دیگران، «مطالعۀ تطبیقی حقوق و وظایف اعضای خانواده در دین زردشتی و اسلام»، ۱۳۹۸ش، ص۱۸۲.]</ref> | ||
==منزلت پدری در اسلام== | ==منزلت پدری در اسلام== | ||
بر مبنای | بر مبنای آموزه‌های اسلام؛ پدری، منزلت فوق‌العاده‌ای شمرده می‌شود. | ||
*نیکی‌کردن به پدر در ردیف پرستش خداوند است.<ref>سوره نساء، آیه 36.</ref> | *نیکی‌کردن به پدر در ردیف پرستش خداوند است.<ref>سوره نساء، آیه 36.</ref> | ||
*رضایت و خشم پدر موجب رضایت و خشم خداوند می‌شود و با جلب رضایت پدر، رضایت الهی نیز جلب شده و انسان تبدیل به موجود بهشتی می‌شود.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۵، ص۲۰۴.</ref> | *رضایت و خشم پدر موجب رضایت و خشم خداوند می‌شود و با جلب رضایت پدر، رضایت الهی نیز جلب شده و انسان تبدیل به موجود بهشتی می‌شود.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ۱۴۰۸ق، ج۱۵، ص۲۰۴.</ref> | ||
*فرزندان موظف هستند که با پدر خویش با تواضع صحبت کرده و هرگز نباید در مقابل او حتی | *فرزندان موظف هستند که با پدر خویش با تواضع صحبت کرده و هرگز نباید در مقابل او حتی ''اف'' بگویند.<ref>سوره اسراء، آیه ۲۴-۲۳.</ref> | ||
*بهشت، دستاورد خدمت به پدر است و در احسان به پدر تفاوتی میان پدر مؤمن و غیرمؤمن نیست.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، شاخص‌های خانواده مطلوب، ۱۳۹۵ش، ص۵۵۰.</ref> | *بهشت، دستاورد خدمت به پدر است و در احسان به پدر تفاوتی میان پدر مؤمن و غیرمؤمن نیست.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، شاخص‌های خانواده مطلوب، ۱۳۹۵ش، ص۵۵۰.</ref> | ||
*پدر دارای حق ولایت است و اطاعت از او مقدم بر اطاعت از مادر بوده و فرزند موظّف است در چارچوب شرع، مطابق خواست او رفتار کند.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، ۱۳۹۵ش، ص۱۴۳.</ref> | *پدر دارای حق ولایت است و اطاعت از او مقدم بر اطاعت از مادر بوده و فرزند موظّف است در چارچوب شرع، مطابق خواست او رفتار کند.<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، ۱۳۹۵ش، ص۱۴۳.</ref> | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
==منزلت پدری در جهان اسلام== | ==منزلت پدری در جهان اسلام== | ||
امروزه دموکراتیک‌شدن خانواده در جوامع مسلمان، ساختار عمودی خانواده‌ها را به الگویی تبدیل می‌کند که یا والدین به‌طور یکسان در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت کنند یا زن در تصمیم‌گیری جانشین مرد شود؛<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص131.</ref> اما به‌دلیل جایگاه کانونی زن در اسلام، عملاً به گزینه دوم ختم شده و به موازات کاهش منزلت پدر، اقتدار مادر افزایش یافته است. در این الگو وظایف مرد سنگین‌تر و توان تصمیم‌گیری او کاهش یافته و مدیریت خانواده، [[زنانه]] شده است. این تحول مدیریتی در خانواده‌های ایرانی هم دیده می‌شود؛ درآمدها و ارتباطات شوهر توسط همسرش کنترل می‌شود، روابط خانوادگی به سمت طایفه مادری متمایل شده و فرزندان با خویشان مادری احساس همرنگی بیشتری دارند، با غلبه نقش مادری بر نقش همسری، خانواده‌های ایرانی به تدریج به سوی بالا بردن تعارض میان مادر و فرزند با پدر پیش رفته و خانواده‌ها دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، ۱۴۰۲ش، ص۹۵-۹۴.]</ref> | امروزه دموکراتیک‌شدن خانواده در جوامع مسلمان، ساختار عمودی خانواده‌ها را به الگویی تبدیل می‌کند که یا والدین به‌طور یکسان در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت کنند یا زن در تصمیم‌گیری جانشین مرد شود؛<ref>ابراهیمی‌پور و دیگران، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص131.</ref> اما به‌دلیل جایگاه کانونی زن در اسلام، عملاً به گزینه دوم ختم شده و به موازات کاهش منزلت پدر، اقتدار مادر افزایش یافته است. در این الگو وظایف مرد سنگین‌تر و توان تصمیم‌گیری او کاهش یافته و مدیریت خانواده، [[زنانه]] شده است. این تحول مدیریتی در خانواده‌های ایرانی هم دیده می‌شود؛ درآمدها و ارتباطات شوهر توسط همسرش کنترل می‌شود، روابط خانوادگی به سمت طایفه مادری متمایل شده و فرزندان با خویشان [[مادري|مادری]] احساس همرنگی بیشتری دارند، با غلبه نقش مادری بر نقش همسری، خانواده‌های ایرانی به تدریج به سوی بالا بردن تعارض میان مادر و فرزند با پدر پیش رفته و خانواده‌ها دچار آسیب‌های جدی می‌شوند.<ref>[https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی‌شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، ۱۴۰۲ش، ص۹۵-۹۴.]</ref> | ||
==پیامدهای بی‌احترامی به پدر== | ==پیامدهای بی‌احترامی به پدر== | ||
