خانواده در مسیحیت: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-'''[[خانواده]] در مسیحیت'''؛ [[خانواده]] مسیحی همانند یک کلیسای خانگی با وظیفه تبلیغ و تبشیر.
+'''خانواده در مسیحیت'''؛ '''[[خانواده]]''' مسیحی همانند یک کلیسای خانگی با وظیفه تبلیغ و تبشیر.
-تا پیش از قرون سوم و چهارم میلادی، [[خانواده]] در جامعه مسیحی از استحکام تاریخی و فرهنگی برخوردار بود و این نهاد جایگاه پررنگی داشت. به تدریج در کلیسا میل به تجرد شیوع یافت و ارزش کم‌تر [[خانواده]] نسبت به رهبانیت و تجرد نمایان شد. مسیحیت با ترویج تجرد به‌دنبال رسیدن به فیض الهی و رستگاری بود اما با گذر زمان به دلیل تنافی تجرد با طبیعت بشر، تجرد کمرنگ شد و کلیسا از رهبانیت به [[خانواده]]‌گرایی تغییر دیدگاه داد؛ اما هم‌چنان به [[زوجین]] توصیه می‌کند که کاکرد تشکیل [[خانواده]]، تولیدمثل است و [[زوجین]] باید از ارتباط [[زناشویی]] به منظور لذت‌خواهی پرهیز کنند.
+تا پیش از قرون سوم و چهارم میلادی، خانواده در جامعه مسیحی از استحکام تاریخی و فرهنگی برخوردار بود و این نهاد جایگاه پررنگی داشت. به تدریج در کلیسا میل به تجرد شیوع یافت و ارزش کم‌تر خانواده نسبت به رهبانیت و تجرد نمایان شد.
-==جایگاه [[خانواده]] در مسیحیت==
+مسیحیت با ترویج تجرد به‌دنبال رسیدن به فیض الهی و رستگاری بود اما با گذر زمان به دلیل تنافی تجرد با طبیعت بشر، تجرد کمرنگ شد و کلیسا از رهبانیت به خانواده‌گرایی تغییر دیدگاه داد؛ اما هم‌چنان به زوجین توصیه می‌کند که کارکرد تشکیل خانواده، تولیدمثل است و زوجین باید از ارتباط زناشویی به منظور لذت‌خواهی پرهیز کنند.
-در تعالیم کلیسایی معتبر دانستن نهاد [[خانواده]] از اصول است و کتاب مقدس بین [[ازدواج]] مشروع با سایر اشکال ارتباط [[جنسی]] و [[زناشویی]] تفاوت قائل است.<ref>عبرانیان۱۳:۴</ref> در آیین مسیحیت [[خانواده]] بنیان الهی دارد و خود خداوند نهاد [[خانواده]] را بنا نهاده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 359</ref> خداوند است که در بنیان بشر تمایلات [[جنسی]]، تمایلات محبت آمیز و عاشقانه‌ای که موجب پیوند عمیق و محبت [[زناشویی]] می شود را قرار داده است.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 17,35</ref> [[خانواده]] مسیحی همانند یک کلیسای خانگی است که بر وظایف تبلیغی و تبشیری آن تاکید شده است. دین پژوهان معتقدند که امروزه حیات کلیسا با بقای [[خانواده]] گره خورده<ref>Encyclopedia Of Catholicism, Frank K.Flinn, p. 275</ref> و بر گذر کردن آینده بشر از مسیر [[خانواده]] تاکید دارند.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul II Institute, p. 25.</ref> ادعیه‌هایی نیز با محوریت [[خانواده]] تنظیم شده<ref>Constructing Early Christian Families, p. 78</ref> که بر نقش [[خانواده]] و [[زنان]] تاکید دارد و [[خانواده]]‌ها آن را می خوانند و در آن حضرت عیسی (ع) و [[حضرت مریم (ع)]] را پدر و مادر [[خانواده]]‌‌های خود می‌دانند.<ref>Constructing Early Christian Families, p. 66</ref>
+==جایگاه خانواده در مسیحیت==
+در تعالیم کلیسایی معتبر دانستن نهاد خانواده از اصول است و کتاب مقدس بین '''[[ازدواج]]''' مشروع با سایر اشکال ارتباط جنسی و زناشویی تفاوت قائل است.<ref>عبرانیان۱۳:۴</ref> در آیین مسیحیت خانواده بنیان الهی دارد و خود خداوند نهاد خانواده را بنا نهاده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 359</ref> خداوند است که در بنیان بشر تمایلات جنسی، تمایلات محبت آمیز و عاشقانه‌ای که موجب پیوند عمیق و محبت زناشویی می شود را قرار داده است.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 17,35</ref>
-==جایگاه [[ازدواج]] و تجرد در مسیحیت==
+خانواده مسیحی همانند یک کلیسای خانگی است که بر وظایف تبلیغی و تبشیری آن تاکید شده است. امروزه حیات کلیسا با بقای خانواده گره خورده<ref>Encyclopedia Of Catholicism, Frank K.Flinn, p. 275</ref> و بر گذر کردن آینده بشر از مسیر خانواده تاکید دارند.<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul II Institute, p. 25.</ref> هم‌چنین کلیسا ادعیه‌هایی را با محوریت خانواده تنظیم کرده<ref>Constructing Early Christian Families, p. 78</ref> که بر نقش خانواده و زنان تاکید دارد و خانواده‌ها آن را می‌خوانند و در آن حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم (ع) را پدر و مادر خانواده‌‌های خود می‌دانند.<ref>Constructing Early Christian Families, p. 66</ref>
-دین پژوهان بیان می کنند که مسیحیت [[ازدواج]] را امری دنیوی و فاقد ارزش معنوی تصویر می‌کند که مهم‌ترین نقش آن به وجود آوردن مکانیزمی است که از مسیر آن میل [[جنسی]] ارضا شده و از هوس‌رانی جلوگیری می‌کند و [[خانواده]]، پادزهری برای مشکلات [[جنسی]] می‌باشد.<ref>Constructing Early Christian Familes, Family As Social Reality And Metaphor, p. 38</ref> در الهیات مسیحی از [[ازدواج]] به مثابه ظرفی برای بیان شدن ارزش‌های کلیسایی سخن رفته و به این نکته تصریح شده که یکی از عالی‌ترین علائم محبت خدا به انسان در سرّ [[ازدواج]] نهادینه شده است. در آیین‌های مقدس هفت‌گانه کاتولیک‌ها [[ازدواج]] به عنوان علت و مسیر رسیدن به فیض الهی از طریق نامرئی است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 255</ref> خداوند به همگان فیض می‌رساند ولی در لحظات خاص مانند برگزاری آیین‌های مقدس فیض خاص می‌رساند. به بیان دیگر این شعائر، نجات‌بخش بشر هستند<ref>زیبایی نژاد، محمد رضا، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، 1390ش، ص۳۱۵</ref> و به انسان برای رسیدن به رستگاری یاری می‌رسانند.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 258.</ref>
+==جایگاه ازدواج و تجرد در مسیحیت==
+مسیحیت ازدواج را امری دنیوی و فاقد ارزش معنوی تصویر می‌کند که مهم‌ترین نقش آن به وجود آوردن مکانیزمی است که از مسیر آن میل '''[[جنسی]]''' ارضا شده و از هوس‌رانی جلوگیری می‌کند و خانواده، پادزهری برای مشکلات جنسی می‌باشد.<ref>Constructing Early Christian Familes, Family As Social Reality And Metaphor, p. 38</ref> در الهیات مسیحی از ازدواج به مثابه ظرفی برای بیان شدن ارزش‌های کلیسایی سخن رفته و به این نکته تصریح شده که یکی از عالی‌ترین علائم محبت خدا به انسان در سرّ ازدواج نهادینه شده است.
-در آموزه های مسیحیت [[ازدواج]] مقدس است و مورد نفی قرار نمی‌گیرد<ref>اول تیموتائوس۴: ۱- ۵</ref> ولی در عین حال، [[خانواده]]، ارزشش از رهبانیت و تجرد  کم‌تر است. <ref>Constructing Early Christian Families, p. 226</ref> بر خلاف عهد عتیق، عهد جدید، تجرد را می ستاید.<ref>کونگ، هانس، [[زن]] در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدم و حمید بخشنده، 1389ش، ص۵۹</ref> در عهد عتیق، بکارت عنوانی حقارت آمیز بود اما در عهد جدید به سبب پیدا شدن مفهوم [[ازدواج]] با خدا یا مسیح، بکارت دارای بار ارزشی شد.<ref>علیایی، آلیس و بهرام محمدیان، دایره المعارف کتاب مقدس، 1381ش، ص ۶۲۷</ref> پولس قدیس در عهد جدید در این باره بیان می‌کند کسی که [[ازدواج]] می‌کند کار خوبی کرده و کسی که [[ازدواج]] نمی‌کند کار مهم‌تری کرده است.<ref>اول قرنتیان۷: ۳۶ -۳۸</ref> دین پژوهان بر این باورند که در مسیحیت، تجرد در مقایسه با [[ازدواج]]، راه نزدیک‌تری برای رسیدن به فیض و نجات است؛ هرچند که [[ازدواج]] نیز در مرتبه بعدی اهمیت قرار دارد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.363</ref>
+در آیین‌های مقدس هفت‌گانه کاتولیک‌ها ازدواج به عنوان علت و مسیر رسیدن به فیض الهی از طریق نامرئی است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 255</ref> خداوند به همگان فیض می‌رساند ولی در لحظات خاص مانند برگزاری آیین‌های مقدس فیض خاص می‌رساند. به بیان دیگر این شعائر، نجات‌بخش بشر هستند<ref>زیبایی نژاد، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، 1390ش، ص۳۱۵</ref> و به انسان برای رسیدن به رستگاری یاری می‌رسانند.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 258.</ref>
+در آموزه‌های مسیحیت ازدواج مقدس است و مورد نفی قرار نمی‌گیرد<ref>اول تیموتائوس۴: ۱- ۵</ref> ولی در عین حال، خانواده، ارزشش از رهبانیت و تجرد کم‌تر است.<ref>Constructing Early Christian Families, p. 226</ref> بر خلاف عهد عتیق، عهد جدید، تجرد را می‌ستاید.<ref>کونگ، زن در مسیحیت، 1389ش، ص۵۹</ref> در عهد عتیق، بکارت عنوانی حقارت آمیز بود اما در عهد جدید به سبب پیدا شدن مفهوم ازدواج با خدا یا مسیح، بکارت دارای بار ارزشی شد.<ref>دایره المعارف کتاب مقدس، 1381ش، ص ۶۲۷</ref>
-از عواملی که باعث ارزشمندی تجرد در مسیحیت شده می‌توان به نقش تجرد حضرت عیسی<ref>لوقا۱۴: ۲۶</ref> و برخی حواریون آن حضرت که برای همراهی با مسیح [[خانواده]]‌های‌شان را رها کردند<ref>متی۱۰: ۱۶-۲۳ و ۳۴-۳۹؛ لوقا۱۴: ۲۵-۲۷ و مرقس۱: ۱۶-۲۰، ۳: ۳۵-۳۱</ref> اشاره کرد. هم‌چنین این‌که [[حضرت مریم (ع)]] بدون داشتن [[همسر]] و هرگونه رابطه [[جنسی]]<ref>لوقا۱ :۳۱ و ۳۴</ref> الگوی نقش [[مادری]] است و روحانیون دینی مسیحی (کاتولیک) و اسقفان (ارتودوکس) که نمایندگان دین و نماد تحقق بخشیدن به ارزش‌های مسیحی هستند، [[ازدواج]] را برای خودشان ممنوع دانسته و تمایلات [[جنسی]]‌شان را سرکوب می‌کنند<ref>باغبانی، رضا، مسیحیت و جامعه‌شناسی [[خانواده]]، 1385ش، ص62؛ براون، استیون‌اف و خالد آناتولیوس، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، 1396ش، ص94</ref> نیز بار ارزشی تجرد را نسبت به [[همسر]]گزینی و [[ازدواج]] بیشتر می‌کند.
+پولس قدیس در عهد جدید در این باره بیان می‌کند کسی که ازدواج می‌کند کار خوبی کرده و کسی که ازدواج نمی‌کند کار مهم‌تری کرده است.<ref>اول قرنتیان۷: ۳۶ -۳۸</ref> در مسیحیت، تجرد در مقایسه با ازدواج، راه نزدیک‌تری برای رسیدن به فیض و نجات است؛ هرچند که ازدواج نیز در مرتبه بعدی اهمیت قرار دارد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.363</ref>
-==کارکردهای [[خانواده]] در مسیحیت==
-آیین مسیحیت برای [[خانواده]] کارکردهایی را بیان کرده است. از کارکردهای تربیتی [[خانواده]] که مورد توجه کلیسا است می‌توان به لزوم احترام به والدین،<ref>کولسیان۱: ۴-۶ و مرقس۱۹:۱۸</ref> تاکید بر وظیفه والدین مبنی بر تربیت و آموزش فرزندان،<ref>امثال۶:۲۲ و تثنیه۶: ۶-۷</ref> ضرورت ادب کردن و نصیحت فرزندان،<ref>افسسیان۴:۶</ref> توصیه به اطاعت کردن [[زن]] از [[شوهر]] و احترام به او و محبت [[مرد]] به [[زن]] و صیانت از <ref>اوافسسیان۲۲: ۵-۳۳</ref> و نیز کنترل شهوت<ref>باغبانی، جواد، مسیحیت و جامعه‌شناسی [[خانواده]]، 1385ش، ص64 به نقل از آگوستین، رساله پیرامون [[ازدواج]] و شهوت، صص ۱-۱۷</ref> اشاره کرد.
+از عواملی که باعث ارزشمندی تجرد در مسیحیت شده می‌توان به نقش تجرد حضرت عیسی<ref>لوقا۱۴: ۲۶</ref> و برخی حواریون آن حضرت که برای همراهی با مسیح خانواده‌هایشان را رها کردند<ref>متی۱۰: ۱۶-۲۳ و ۳۴-۳۹؛ لوقا۱۴: ۲۵-۲۷ و مرقس۱: ۱۶-۲۰، ۳: ۳۵-۳۱</ref> اشاره کرد.
-از بین کارکردهای [[خانواده]] و آثار تشکیل آن، [[باروری]] از اهمیت ویژه‌ای بهره‌مند است. آیین مسیحی به صراحت بیان می‌کند که [[باروری]] هدف [[ازدواج]] است و تعلیمات کلیسا حاکی از این است که هر عمل [[ازدواج]] باید به خودی خود برای ایجاد زندگی انسانی تنظیم شده باشد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 508</ref> پیشینه مسیحیت نشان دهنده این است که گاهی فرزندآوری به عنوان تنها علت تشکیل [[خانواده]] مدنظر بوده است.<ref>برانتل، جورج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، 1392ش، ص۲۳۳</ref>
+هم‌چنین این‌که [[حضرت مریم (ع)|'''حضرت مریم (ع)''']] بدون داشتن همسر و هرگونه رابطه جنسی<ref>لوقا۱ :۳۱ و ۳۴</ref> الگوی نقش مادری است و روحانیون دینی مسیحی (کاتولیک) و اسقفان (ارتودوکس) که نمایندگان دین و نماد تحقق بخشیدن به ارزش‌های مسیحی هستند، ازدواج را برای خودشان ممنوع دانسته و تمایلات جنسی‌شان را سرکوب می‌کنند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/30117/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA-%D9%88-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 باغبانی، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، 1385ش، ص62]؛ براون، آناتولیوس، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، 1396ش، ص94</ref> نیز بار ارزشی تجرد را نسبت به همسر‌گزینی و ازدواج بیش‌تر می‌کند.
+==کارکردهای خانواده در مسیحیت==
+آیین مسیحیت برای خانواده کارکردهایی را بیان کرده است. از کارکردهای تربیتی خانواده که مورد توجه کلیسا است می‌توان به لزوم احترام به والدین،<ref>کولسیان۱: ۴-۶ و مرقس۱۹:۱۸</ref> تاکید بر وظیفه والدین مبنی بر تربیت و آموزش فرزندان،<ref>امثال۶:۲۲ و تثنیه۶: ۶-۷</ref> ضرورت ادب کردن و نصیحت فرزندان،<ref>افسسیان۴:۶</ref> توصیه به اطاعت کردن '''[[زن]]''' از شوهر و احترام به او و محبت [[مرد]] به زن و صیانت از <ref>اوافسسیان۲۲: ۵-۳۳</ref> و نیز کنترل شهوت<ref>باغبانی، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، 1385ش، ص64 به نقل از آگوستین، رساله پیرامون ازدواج و شهوت، صص ۱-۱۷</ref> اشاره کرد.
-کارکرد اجتماعی [[خانواده]] نیز در مسیحیت بسیار اهمیت دارد<ref>افسسیان۲۱:۵</ref> به دلیل این‌که [[خانواده]] هسته اصلی زندگی اجتماعی تلقی شده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.476</ref> در تعالیم نوین مسیحی به [[خانواده]] نسبت به سایر نهادهای اجتماعی اهتمام بیشتری صورت گرفته<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 49.</ref> و به همین سبب، کلیسا حمایت نهادهای تخصصی از [[زنان]] و [[مردان]] به منظور توانمندسازی آن‌ها در [[خانواده]] را لازم می‌داند. <ref>The Social Agenda of the Catholic Church, p. 147</ref> هم‌چنین در مسیحیت برای انتظام بخشیدن به [[خانواده]] قوانینی تدوین شده؛ از جمله این‌که تنها راه انحصاری ارضای میل [[جنسی]] که مورد تایید خداوند است تشکیل [[خانواده]] می‌باشد<ref>علیایی، آلیس و بهرام محمدیان، دایره المعارف کتاب مقدس، 1381ش، ص۶۳۱</ref> و افرادی که بدون [[ازدواج]] رابطه [[جنسی]] برقرار می‌کنند فاسق نامیده شده‌اند.<ref>عبرانیان۴:۱۳</ref>
+از بین کارکردهای خانواده و آثار تشکیل آن، باروری از اهمیت ویژه‌ای بهره‌مند است. آیین مسیحی به صراحت بیان می‌کند که باروری هدف ازدواج است و تعلیمات کلیسا حاکی از این است که هر عمل ازدواج باید به خودی خود برای ایجاد زندگی انسانی تنظیم شده باشد.<ref>Catechism of the Catholic Church, p. 508</ref> پیشینه مسیحیت نشان دهنده این است که گاهی فرزندآوری به عنوان تنها علت تشکیل خانواده مدنظر بوده است.<ref>برانتل، آیین کاتولیک، 1392ش، ص۲۳۳</ref>
+کارکرد اجتماعی خانواده نیز در مسیحیت بسیار اهمیت دارد<ref>افسسیان۲۱:۵</ref> به دلیل این‌که خانواده هسته اصلی زندگی اجتماعی تلقی شده است.<ref>Catechism of the Catholic Church, p.476</ref> در تعالیم نوین مسیحی به خانواده نسبت به سایر نهادهای اجتماعی اهتمام بیشتری صورت گرفته<ref>The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute, p. 49.</ref> و به همین سبب، کلیسا حمایت نهادهای تخصصی از زنان و '''[[مردان]]''' به منظور توانمندسازی آن‌ها در خانواده را لازم می‌داند.<ref>The Social Agenda of the Catholic Church, p. 147</ref>
+هم‌چنین در مسیحیت برای انتظام بخشیدن به خانواده قوانینی تدوین شده؛ از جمله این‌که تنها راه انحصاری ارضای میل جنسی که مورد تایید خداوند است تشکیل خانواده می‌باشد<ref>دایره المعارف کتاب مقدس، 1381ش، ص۶۳۱</ref> و افرادی که بدون ازدواج رابطه جنسی برقرار می‌کنند فاسق نامیده شده‌اند.<ref>عبرانیان۴:۱۳</ref>
+==طلاق در مسیحیت==
+مسيحيت كليسايى هيچگاه '''[[طلاق]]''' را اجازه نمى‌‏دهد. در انجيل متّى موجود آمده است: «حواريون از حضرت عيسى پرسيدند كه آيا آن‏گونه كه در دين موسى طلاق جايز است آيا در مسيحيت نيز جايز است؟ حضرت عيسى فرمود: به درستى كه موسى به خاطر قساوت قلب شما اجازه داد تا زنهاتان را طلاق دهيد اما از اول چنين چيزى وضع نشده بود.
+من به شما مى‏‌گويم هركس [[همسر|'''همسرش''']] را طلاق دهد مگر به سبب '''[[زنا]]''' و زن او با ديگرى ازدواج كند مرد زنا كرده است و باعث [[زنا]] كردن او مى‌باشد و مردى كه با زن مطلقه‏‌اى ازدواج كند زنا كرده است. حواريون گفتند در صورتى كه چنين باشد پس بهتر آنكه اصلاً ازدواج صورت نگيرد».<ref> انجيل متى، 10:19 به نقل از: [http://www.lib.ir/fa/book/81523641/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82/ گواهى، بررسى حقوق زنان در مساله طلاق، 1373ش، ص 190]</ref>
+در مذهب كاتوليك طلاق مطلقا حرام و تنها زندگى جداگانه زن و شوهر جايز است كه در اين صورت هم هيچكدام حق ازدواج با شخص ديگرى را ندارند. مذهب ارتدوكس طلاق را فقط در صورت زناى زن و مرد جايز مى‌‏دانند امّا حتّى در صورت طلاق اجازه ازدواج با شخص ديگرى را ندارند. <ref> انجيل متى، 10:19 به نقل از: گواهی، بررسى حقوق زنان در مساله طلاق، 1373ش، ص 23 - 20</ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
@@ خط ۳۰: / خط ۴۳: @@
 * باغبانی، جواد، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، معرفت، ش103، تير 1385ش.
 * برانتل، جورج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ دوم، 1392ش.
-* براون، استیون‌اف و خالد آناتولیوس، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول، 1396ش.
+* براون، استیون‌اف؛ آناتولیوس، خالد، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول، 1396ش.
-* زیبایی نژاد، محمد رضا، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، سروش، چاپ سوم، 1390ش.
+* زیبایی نژاد، محمدرضا، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، سروش، چاپ سوم، 1390ش.
-* علیایی، آلیس و بهرام محمدیان، دایره المعارف کتاب مقدس، تهران، سرخدار، 1381ش.
+* دایره المعارف کتاب مقدس، مترجم: بهرام محمدیان، تهران، سرخدار، 1381ش.
 * کونگ، هانس، زن در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدم و حمید بخشنده، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
 * Catechism of the Catholic Church.
@@ خط ۴۱: / خط ۵۴: @@
 [[رده: ویکی‌جنسیت]]
-[[رده:نظریه‌ها]]