خانواده در مسیحیت

خانواده در مسیحیت؛ خانواده مسیحی همانند یک کلیسای خانگی با وظیفه تبلیغ و تبشیر.

تا پیش از قرون سوم و چهارم میلادی، خانواده در جامعه مسیحی از استحکام تاریخی و فرهنگی برخوردار بود و این نهاد جایگاه پررنگی داشت. به تدریج در کلیسا میل به تجرد شیوع یافت و ارزش کم‌تر خانواده نسبت به رهبانیت و تجرد نمایان شد.

مسیحیت با ترویج تجرد به‌دنبال رسیدن به فیض الهی و رستگاری بود اما با گذر زمان به دلیل تنافی تجرد با طبیعت بشر، تجرد کمرنگ شد و کلیسا از رهبانیت به خانواده‌گرایی تغییر دیدگاه داد؛ اما هم‌چنان به زوجین توصیه می‌کند که کارکرد تشکیل خانواده، تولیدمثل است و زوجین باید از ارتباط زناشویی به منظور لذت‌خواهی پرهیز کنند.

جایگاه خانواده در مسیحیت

در تعالیم کلیسایی معتبر دانستن نهاد خانواده از اصول است و کتاب مقدس بین ازدواج مشروع با سایر اشکال ارتباط جنسی و زناشویی تفاوت قائل است. در آیین مسیحیت خانواده بنیان الهی دارد و خود خداوند نهاد خانواده را بنا نهاده است. خداوند است که در بنیان بشر تمایلات جنسی، تمایلات محبت آمیز و عاشقانه‌ای که موجب پیوند عمیق و محبت زناشویی می شود را قرار داده است.

خانواده مسیحی همانند یک کلیسای خانگی است که بر وظایف تبلیغی و تبشیری آن تاکید شده است. امروزه حیات کلیسا با بقای خانواده گره خورده و بر گذر کردن آینده بشر از مسیر خانواده تاکید دارند. هم‌چنین کلیسا ادعیه‌هایی را با محوریت خانواده تنظیم کرده که بر نقش خانواده و زنان تاکید دارد و خانواده‌ها آن را می‌خوانند و در آن حضرت عیسی (ع) و حضرت مریم (ع) را پدر و مادر خانواده‌‌های خود می‌دانند.

جایگاه ازدواج و تجرد در مسیحیت

مسیحیت ازدواج را امری دنیوی و فاقد ارزش معنوی تصویر می‌کند که مهم‌ترین نقش آن به وجود آوردن مکانیزمی است که از مسیر آن میل جنسی ارضا شده و از هوس‌رانی جلوگیری می‌کند و خانواده، پادزهری برای مشکلات جنسی می‌باشد. در الهیات مسیحی از ازدواج به مثابه ظرفی برای بیان شدن ارزش‌های کلیسایی سخن رفته و به این نکته تصریح شده که یکی از عالی‌ترین علائم محبت خدا به انسان در سرّ ازدواج نهادینه شده است.

در آیین‌های مقدس هفت‌گانه کاتولیک‌ها ازدواج به عنوان علت و مسیر رسیدن به فیض الهی از طریق نامرئی است. خداوند به همگان فیض می‌رساند ولی در لحظات خاص مانند برگزاری آیین‌های مقدس فیض خاص می‌رساند. به بیان دیگر این شعائر، نجات‌بخش بشر هستند و به انسان برای رسیدن به رستگاری یاری می‌رسانند.

در آموزه‌های مسیحیت ازدواج مقدس است و مورد نفی قرار نمی‌گیرد ولی در عین حال، خانواده، ارزشش از رهبانیت و تجرد کم‌تر است. بر خلاف عهد عتیق، عهد جدید، تجرد را می‌ستاید. در عهد عتیق، بکارت عنوانی حقارت آمیز بود اما در عهد جدید به سبب پیدا شدن مفهوم ازدواج با خدا یا مسیح، بکارت دارای بار ارزشی شد.

پولس قدیس در عهد جدید در این باره بیان می‌کند کسی که ازدواج می‌کند کار خوبی کرده و کسی که ازدواج نمی‌کند کار مهم‌تری کرده است. در مسیحیت، تجرد در مقایسه با ازدواج، راه نزدیک‌تری برای رسیدن به فیض و نجات است؛ هرچند که ازدواج نیز در مرتبه بعدی اهمیت قرار دارد.

از عواملی که باعث ارزشمندی تجرد در مسیحیت شده می‌توان به نقش تجرد حضرت عیسی و برخی حواریون آن حضرت که برای همراهی با مسیح خانواده‌هایشان را رها کردند اشاره کرد.

هم‌چنین این‌که حضرت مریم (ع) بدون داشتن همسر و هرگونه رابطه جنسی الگوی نقش مادری است و روحانیون دینی مسیحی (کاتولیک) و اسقفان (ارتودوکس) که نمایندگان دین و نماد تحقق بخشیدن به ارزش‌های مسیحی هستند، ازدواج را برای خودشان ممنوع دانسته و تمایلات جنسی‌شان را سرکوب می‌کنند نیز بار ارزشی تجرد را نسبت به همسر‌گزینی و ازدواج بیش‌تر می‌کند.

کارکردهای خانواده در مسیحیت

آیین مسیحیت برای خانواده کارکردهایی را بیان کرده است. از کارکردهای تربیتی خانواده که مورد توجه کلیسا است می‌توان به لزوم احترام به والدین، تاکید بر وظیفه والدین مبنی بر تربیت و آموزش فرزندان، ضرورت ادب کردن و نصیحت فرزندان، توصیه به اطاعت کردن زن از شوهر و احترام به او و محبت مرد به زن و صیانت از و نیز کنترل شهوت اشاره کرد.

از بین کارکردهای خانواده و آثار تشکیل آن، باروری از اهمیت ویژه‌ای بهره‌مند است. آیین مسیحی به صراحت بیان می‌کند که باروری هدف ازدواج است و تعلیمات کلیسا حاکی از این است که هر عمل ازدواج باید به خودی خود برای ایجاد زندگی انسانی تنظیم شده باشد. پیشینه مسیحیت نشان دهنده این است که گاهی فرزندآوری به عنوان تنها علت تشکیل خانواده مدنظر بوده است.

کارکرد اجتماعی خانواده نیز در مسیحیت بسیار اهمیت دارد به دلیل این‌که خانواده هسته اصلی زندگی اجتماعی تلقی شده است. در تعالیم نوین مسیحی به خانواده نسبت به سایر نهادهای اجتماعی اهتمام بیشتری صورت گرفته و به همین سبب، کلیسا حمایت نهادهای تخصصی از زنان و مردان به منظور توانمندسازی آن‌ها در خانواده را لازم می‌داند.

هم‌چنین در مسیحیت برای انتظام بخشیدن به خانواده قوانینی تدوین شده؛ از جمله این‌که تنها راه انحصاری ارضای میل جنسی که مورد تایید خداوند است تشکیل خانواده می‌باشد و افرادی که بدون ازدواج رابطه جنسی برقرار می‌کنند فاسق نامیده شده‌اند.

طلاق در مسیحیت

مسيحيت كليسايى هيچگاه طلاق را اجازه نمى‌‏دهد. در انجيل متّى موجود آمده است: «حواريون از حضرت عيسى پرسيدند كه آيا آن‏گونه كه در دين موسى طلاق جايز است آيا در مسيحيت نيز جايز است؟ حضرت عيسى فرمود: به درستى كه موسى به خاطر قساوت قلب شما اجازه داد تا زنهاتان را طلاق دهيد اما از اول چنين چيزى وضع نشده بود.

من به شما مى‏‌گويم هركس همسرش را طلاق دهد مگر به سبب زنا و زن او با ديگرى ازدواج كند مرد زنا كرده است و باعث زنا كردن او مى‌باشد و مردى كه با زن مطلقه‏‌اى ازدواج كند زنا كرده است. حواريون گفتند در صورتى كه چنين باشد پس بهتر آنكه اصلاً ازدواج صورت نگيرد».

در مذهب كاتوليك طلاق مطلقا حرام و تنها زندگى جداگانه زن و شوهر جايز است كه در اين صورت هم هيچكدام حق ازدواج با شخص ديگرى را ندارند. مذهب ارتدوكس طلاق را فقط در صورت زناى زن و مرد جايز مى‌‏دانند امّا حتّى در صورت طلاق اجازه ازدواج با شخص ديگرى را ندارند.

منابع

• باغبانی، جواد، مسیحیت و جامعه‌شناسی خانواده، معرفت، ش103، تير 1385ش.
• برانتل، جورج، آیین کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ دوم، 1392ش.
• براون، استیون‌اف؛ آناتولیوس، خالد، ادیان جهان: آیین کاتولیک و مسیحیت ارتدوکس، ترجمه سید حسن اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ اول، 1396ش.
• زیبایی نژاد، محمدرضا، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، سروش، چاپ سوم، 1390ش.
• دایره المعارف کتاب مقدس، مترجم: بهرام محمدیان، تهران، سرخدار، 1381ش.
• کونگ، هانس، زن در مسیحیت، ترجمه طیبه مقدم و حمید بخشنده، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
• Catechism of the Catholic Church.
• Constructing Early Christian Familes, Family As Social Reality And Metaphor.
• Encyclopedia Of Catholicism, Frank K.Flinn.
• The Identity, The Mission, The Projects, The Pontifical John Paul Ii Institute.
• The Social Agenda of the Catholic Church.