آثار طلاق: تفاوت میان نسخه‌ها

طلاق همواره یکی از چالش برانگیزترین مسائل پیش روی جوامع بشری بوده است. آثار مستقیم و غیرمستقیم آن نه تنها بر تعادل روانی زوجین و فرزندان بر جای می‌ماند؛ بلکه آثار منفی آن بر نظام اقتصادی و فرهنگی غیر قابل انکار است.  

طلاق مشکلات زیادی برای خانوده‌ها، به وجود میآورد. عمده مشکلات ناشی از طلاق در سه محور قابل ارزیابی است:  

'''مشکلات عاطفی''': زن و مردی که مدت کوتاه یا طولانی در کنار یکدیگر زندکی کرده‌اند، طلاق احساسات و عواطف آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد و از نظر عاطفی جریحه‌دار خواهند شد.  

تجربه تلخ زندگی مشترک قبل ممکن است در ازدواج آینده، خاطره ازدواج گذشته، دائماً آنها را نگران می‌کند، حتی همسر آینده را با بدبینی می‌نگرند و بعضی مواقع برای همیشه از ازدواج چشم پوشی می‌کنند. <ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج24، ص 226</ref>

'''مشکلات اجتماعی''': طلاق امری اجتماعی است که صدمه و زیان آن دامان جامعه را می‌گیرد و جامعه را از حرکت باز می‌دارد. طلاق پدیده‌ای جمعیتی است که بر ساخت جمعیت اثر می‌نهد. چون با وقوع طلاق خانواده از هم پاشیده می‌شود و به کیفیت جمعیت تأثیر می‌گذارد.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/483145/%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86 مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص 122]</ref>

بنابراین پدیده طلاق علاوه بر فروپاشی خانواده، تعادل انسان‌ها را برهم زده و اثرات مخربی را بر کل جامعه وارد می‌کند، معضلات و بزهکاری‌های زیادی را در جامعه ایجاد می‌کند. با افزایش طلاق، یکپارچگی اجتماعی و روح پویایی جامعه از بین می‌رود.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/352539/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D8%AE%D8%B1%D8%A8-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86 اسحاقی، «بررسی علل و عوامل طلاق در جامعه و تأثیر مخرب آن بر بانوان»، 1394ش، ص13 ]</ref>

زن بیشتر از مرد احساس شکست می‌کند و خود را بازنده‌ای می‌داند که نتوانسته انتخاب درستی در زندگیش داشته باشد و یا با وجود انتخاب درست، در ادامه زندگی نتوانست درست با مشکلاتش کنار بیاید و با آنها دست و پنجه نرم کند.  

برخی زنان که در پیگیری طلاق خود را مقصر می‌دانند، قطعاً در آینده با عذاب وجدان روبرو گشته و آسیب‌های جدی را تجربه خواهند نمود که دچار افسردگی می‌شوند. <ref>اسحاقی، «بررسی علل و عوامل طلاق در جامعه و تأثیر مخرب آن بر بانوان»، 1394ش، ص11</ref>

فقدان همسر و تنهایی پس از طلاق موجب می‌شود که اکثر زنان پس از جدایی به ناراحتی‌های روحی و جسمی دچار شوند و نیازهای عاطفی خود را در شوهر قبلی خود جستجو نمایند.   

به این دلیل طلاق در واقع یک تهدید اجتماعی -اقتصادی برای این گونه زنان محسوب می‌شود. لذا مشکلات زنان در ابعاد مختلف پس از طلاق، بیش از مردان می‌باشد. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص 120</ref>

زنان بعد از طلاق به سبب نداشتن شغل مناسب، از نظر اقتصادی دچار مشکل می‌شوند. مشکلات اقتصادی اعم از تأمین مسکن، شغل و تأمین مایحتاج زندگی، به دوش کشیدن مشکلات اقتصادی کودکان، از پیامدهای اقتصادی طلاق برای زنان است. همچنین خانواده برخی از زنان آنها را مورد حمایت مادی خود قرار نمی‌دهند. <ref>اسحاقی، «بررسی علل و عوامل طلاق در جامعه و تأثیر مخرب آن بر بانوان»، 1394ش، ص14</ref>

این موضوع برای زنان کم سواد و فاقد مهارت به صورت حادتری جلوه می‌کند. بسیاری از افراد مطلقه ( اعم از زن یا مرد) پس از طلاق شغل خود را از دست می‌دهند. از دیگر مسائل و مشکلات زنان مطلقه، تهیه مسکن و مکانی برای زندگی است. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص 120</ref>

به دلیل پیشنهادهای مردان اطراف در خصوص ازدواج مجدد، آن هم به صورت موقت ، امنیت روحی و روانی زن مطلقه به هم می‌ریزد. به غیر از این، برای زنان مطلقه محدودیت‌های اجتماعی فراوانی وجود دارد و دید افراد بسیاری نسبت به آنها دید جنسی است. به زنان مطلقه به چشم طعمه‌هایی نگاه می‌کنند که به آسانی وارد رابطه جنسی می‌شوند، لذا زنان مطلقه در معرض پیشنهادات بی‌شرمانه، تعرض جسمی و روحی قرار می‌گیرند.<ref>اسحاقی، «بررسی علل و عوامل طلاق در جامعه و تأثیر مخرب آن بر بانوان»، 1394ش، ص14</ref>

پس طلاق شرایطی را ایجاد می‌کند که منجر به از دست دادن حمایت اجتماعی خانواده از فرد مطلقه، کاهش نفوذ اجتماعی وی و حتی گاه تضعیف موقعیت‌ها و فرصت‌های اجتماعی فرد می‌شود. برخی مواقع رفتار جامعه با زنان مطلقه به گونه‌ای است که احساس می‌کنند دیگر جایی در جامعه ندارند. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص۱۲۰- ۱۲۱</ref>  

ترس‌ از این که نتوانند بدون یک مرد زندگی کنند و فرزندان خویش را به تنهایی اداره کنند و شغلی بیابند که از نظر مالی خود و فرزندانشان را اداره کنند این ترس‌های واقعی ناشی از تردیدهای واقع‌بینانه درباره مسائل مالی، بازار کار، مشکلات بزرگ کردن فرزندان به تنهایی و تغییر در زندگی فردی و اجتماعی است. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص ۱۱۹- ۱۲۰</ref>  

گاهی زنان مطلقه با احساس گناه زیادی در مورد متلاشی شدن خانواده دست به گریبان هستند. مهمترین احساسی که پس از طلاق به وجود می‌آید، احساس گناه و خیانت نسبت به خوشبختی فرزندان است. بیم از آینده مبهم برای خود و فرزندان، واکنش‌های گوناگونی را در آنان پدید می‌آورد و این وضعیت، احساس گناه را شدت می‌بخشد. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص 120</ref>

بعد از طلاق، فرد احساس تنهایی می‌کند، زیرا از محیط خانواده که در آن زندگی می‌کردند، جدا شده و باید با تمام مسائل و مشکلات زندگی را به تنهایی انجام دهد. در تحقیقات نشان داده شده که زنان بیش از مردان پس از طلاق احساس تنهایی می‌کنند. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص 120</ref>

زنان بعد از طلاق، در ارتباط با فرزندان خود، با دوگانگی نقش مواجه می‌شوند. زیرا هم باید برای فرزندش نقش پدر داشته باشد و هم نقش مادر را ایفا کند. این دوگانگی نقش زن را خشن میکند و آن عطوفتی که یک مادر باید داشته باشد کم می‌شود. مرد نیز متعاقباً چنانچه کودک با او زندگی کند، باید هم نقش مادر و هم نقش پدر را برعهده بگیرد. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»، ۱۴۰۰ش، ص 120</ref>  

افسردگی و دلتنگی، ترس ، کج خلقی و منفی بافی از آثار رایج طلاق بر فرزندان است. به سبب آنکه طلاق غالبأ در پس مشاجرات و اختلافات علنی است و کودکان نه انتظار چنین اختلافی و نه تصویری روشن از آینده دارند، بنابراین فشارهای روانی زیادی را تجربه می‌کنند.

جدا شدن از هر یک از والدین آنها را آسیب‌پذیر می‌کند. فرزندان چون رفتارهای خشونت‌آمیز پدر و مادر را دیده‌اند، فکر می‌کنند واکنش‌ها و رفتارهای آنها باید به صورت منفی و پرخاشگرانه باشد. فرزندانی که خشم خود را فرو می‌برند، وقتی در سنین بالاتر از قدرت و توانایی بیشتری برای ابراز و خشونت برخوردار می‌شوند؛ مرتکب اعمال خشونت‌آمیزی می‌شوند. <ref>[http://rahtoosheh.dte.ir/article_69153.html شاعری، «بررسی پیامدهای منفی طلاق در فرزندان»، 1399ش، ص 21]</ref>

اعضای خانواده مثل بخشی از یک زنجیرهستند که پس از پاره شدن و از هم گسیختگی، فرزندان بی‌پناه و سرگردان می‌شوند. حتی اگر زیرحمایت یکی از این دو زنجیر قرار گیرند، بازهم حلقه‌ای گسسته به شمار می‌آیند و اغلب دچار کمبود عاطفی می‌گردند. از این رو موجبات صدمه اجتماعی را فراهم می‌سازند.<ref>شاعری، «بررسی پیامدهای منفی طلاق در فرزندان»، 1399ش، ص 21</ref>   

در مورد کودکانی که اضطراب عاطفی شدیدی را در زمان طلاق تجربه کرده‌اند، بیان شده؛ کودکانی که در سن قبل از مدرسه بودند، دچار سردرگمی و وحشت شدند و معمولاً خود را به خاطراین جدایی مقصر می‌دانستند. کودکان بزرگتر بهتر می‌توانستند انگیزه‌های پدرو مادرشان را برای طلاق درک کنند؛ اما اغلب نگران اثرات آن بر آینده خود بودند وغالباً احساس خشم شدیدی را نشان می‌دادند. <ref>گیدنز، جامعه‌شناسی، 1385ش، ص431- 432</ref>  

طلاق در جامعه ما عادی به حساب نمی‌آید، از این‌رو فرزندان طلاق در میان بستگان تحقیر می‌شوند و این باعث می‌شود که احساس حقارت کنند. این احساس حقارت می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از شرارت‌ها و بزهکاری‌ها شود. <ref>شاعری، «بررسی پیامدهای منفی طلاق در فرزندان»، 1399ش، ص 24</ref>  

آثار بسیار عمیقی بر روان فرزندان به جای خواهد گذاشت، زیرا شخصیت فرزند به شدت تحت تاثیر والدین است و ایجاد اختلال ها و نابهنجاری‌های غیرقابل درمان برای فرزندان خواهد بود و آثار آن در جوانی محسوس خواهد بود. <ref>شاعری، «بررسی پیامدهای منفی طلاق در فرزندان»، 1399ش، ص 25</ref>  

افزایش اضطراب و استرس دوران نوجوانی به همراه اضطراب ناشی از طلاق والدین میتواند یکی از عوامل سوق دادن نوجوانان به صرف الکل و مواد مخدر می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که سوء مصرف مواد مخدر و الکل در کودکان طلاق از سایر افراد بیشتر است.  

البته عوامل دیگر مانند میزان رسیدگی والدین به نوجوان، میزان گرایش او به مواد را تعیین می‌کند. با این حال، سوء مصرف الکل در نوجوانانی که والدینشان طلاق گرفته‌اند بسیار زیاد است. سوء مصرف مواد مخدر اثرات مخرب و ویرانگری بر سلامت جسمی و روانی فرد دارد. <ref>[https://elmnet.ir/article/75321-15984/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%84-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B7%D9%84%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%A2%D9%86 واحد سرکارآباد؛ کریمی؛ «بررسی جامعه شناختی علل و پیامدهای اجتماعی طلاق و راههای پیشگیری آن»،۱۳۹۲ش، ص53]</ref>

طلاق والدین می‌تواند توانایی کودک را در یادگیری در مدرسه و دانشگاه به طور قابل توجهی مختل کند. پیشرفت کم تحصیلی، چشم انداز شغلی کودک در بزرگسالی را با مشکل روبرو می‌کند و داشتن موقعیت اجتماعی و اقتصادی مناسب برای او را دشوار می‌کند. <ref>شاعری، «بررسی پیامدهای منفی طلاق در فرزندان»، 1399ش، ص 23</ref>

زیرا اکثریت شاغلند و فشار روانی و تنهایی طلاق را کمتر احساس می‌کنند. اما واقعیت این است که طلاق در مردان نیز به بروز دشواری‌های هیجانی می‌انجامد. طبق تحقیقات، مردانی که مسئولیت اصلی مراقبت از فرزندان را به عهده می‌گیرند، کمتر ازدیگران دست به خودکشی می‌زنند.

#'''کمبود حمایت عاطفی''': به دلیل تصور نادرست جامعه از اینکه مردان در برابر مشکلات قوی‌تر هستند و دیگر نیازی به حمایت دیگران ندارند و میزان رنجش آنها نسبت به خانم‌ها پس از طلاق کمتر است، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. لذا این تصورات منجر به حمایت عاطفی کمتر نزدیکان شده و کمبود حمایت عاطفی، مشکلات روان‌شناختی و اجتماعی بیشتری را برای مردان مطلقه به همراه دارد. از این رو مردان از لحاظ اجتماعی و روانشناسی آسیب می‌بینند. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»،۱۴۰۰ش، ص123</ref>

#'''مراقبت و تربیت فرزند''': چالش مراقبت از فرزند بعد از طلاق برای مردان به مراتب بیشتر از زنان است. مردان به دلیل مشغله‌های کاری توانایی کمتری در اداره خانه و مراقبت از فرزندان را دارند. این سختی‌ها می‌تواند برای کودکان‌ معضلاتی را به وجود بیاورد. گاهی اوقات این مشکلات موجب کودک‌آزاری ناخواسته در مردان می‌شود. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»،۱۴۰۰ش، ص123</ref> بدبین شدن مردان نسبت به ازدواج مجدد بعضی از مردان بعد از طلاق تمایلات کمتری به ازدواج مجدد دارند به دلیل سوءظن و بدبینی‌های ایجاد شده تا جایی که تمایل به ازدواج را از دست می‌دهند و مجرد باقی می‌مانند که این خود مشکلات اجتماعی و روان شناختی دیگری را به وجود می آورد. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»،۱۴۰۰ش، ص123</ref>

#'''آثار اقتصادی و مالی''' : یکی از مهمترین آثار طلاق بر مردان دشواری مالی و اقتصادی است. مردان علاوه بر فشار روانی، فشار مالی تشکیل یک زندگی زناشویی، بعد از جدایی هزینه مهریه، نفقه و فرآیندهای قضایی را نیز باید متحمل شوند. فشار مالی فراهم کردن مهریه برای مرد ، ممکن است سبب از دست رفتن اموال ، ورشکستگی و حتی زندانی شدن آنها شود. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»،۱۴۰۰ش، ص123</ref>

#'''مقصر دانستن مردان''' : بعد از طلاق، مردان با بی‌اعتمادی و قضاوت منفی جامعه روبرو می‌شوند. از نظر عموم معمولاً مردها در پایان یافتن یک رابطه مقصر هستند. این تأثیرات و آثار طلاق بر مردان ناشی از نگاه منفی اعضای جامعه می‌تواند با القاء احساس گناه به آنها منجر به مشکلات در روابط شغلی، روابط با دوستان و آشنایان و حتی ارتباط با دیگر اعضای خانواده شود. افزایش خطر بزهکاری‌های اجتماعی، انحرافات جنسی، مصرف مواد مخدر و الکل در پی این مشکلات بروز می‌کنند. <ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»،۱۴۰۰ش، ص123</ref>

#'''پیامدهای روان‌شناختی و جسمانی''': مردان بعد از طلاق معمولاً دچار دوگانگی عاطفی و اختلالات خلقی می‌شوند. این دوگانگی عاطفی به همراه دیگر عوامل، تنش اجتماعی و اقتصادی را به همراه دارد. منجر به احساس ناامیدی احساس پوچی و بی‌معنایی، بی‌لذتی و در نهایت افسردگی مردان می‌شود. هفشار روانی ناشی از مشکلات اضطرابی، خشم، احساسی درماندگی و از دست رفتن عزت نفس و اعتماد به نفس، از دیگر پیامدهای طلاق برای مردان است.<ref>مرشدی؛ موسوی زاده؛ «طلاق و پیامدهای اجتماعی آن برای مردان»،۱۴۰۰ش، ص124</ref>