قدرت در خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 ==مفهوم‌شناسی==
-قدرت به‌معنای «توانایی» و «توانستن»، <ref>[https://vajehyab.com/?q=%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA دهخدا، لغت‏نامه، ذیل واژه قدرت.]</ref> در اصطلاح به‌معنای توانایی و نفوذ برای کنترل اعمال دیگران تعریف می‌شود.<ref>نبوی، فلسفه قدرت، 1379ش، ص53_ 51.</ref> قدرت در [[خانواده]]، معطوف به موقعیت شوهر و بانو بوده و امروزه با تغییراتی در تقسیم اقتدار روبرو شده که نشانۀ دگرگونی در نگرش‌های اجتماعی و ارزش‌های فرهنگی در سطح کلان است.<ref>محمدی، «شناسایی شاخص‌های قدرت در خانواده به روش تحقیق کیفی» 1393ش، ص139.</ref>
+قدرت در فارسی به‌معنای توانستن و توانایى داشتن<ref>دهخدا، لغت‏نامه، ذیل واژه قدرت.</ref>  و در عربی به‌معنای ظرفیت واقعى و حدّ نهایى و کامل هر چیز به کار می‌رود.<ref>احمد بن فارس بن زكريا، معجم مقاییس اللّغة، ذیل واژه قدرت.</ref> قدرت در اصطلاح، به‌معنای توانایی و کنترل اعمال سایر افراد و نفوذپذیری تعریف می‌شود.<ref>نبوی، فلسفه قدرت، 1379ش، ص53_۵۱.</ref>  تقسیم جنسیتی قدرت در خانواده، معطوف به موقعیت شوهری و بانویی، تغییراتی یافته که نشانه‌ای از دگرگونی اجتماعی به‌ویژه در نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی در سطح کلان است.<ref>محمدی «شناسایی شاخص‌های قدرت در خانواده به روش تحقیق کیفی» 1393ش، ص۱۳۹.</ref>
 ==رویکردهای نظری==
 کارکردگرایان ساختار عمودی در خانواده را عامل انسجام و نظم در خانواده و جامعه می‌شمارند. اما فمینیست‌ها بیشتر بر ساختار متقارن و دموکراتیک تاکید می‌کنند. نظریه تقسیم‌کار خانگی بر قدرت و نابرابری جنسیتی در خانواده تاکید دارد. نظریه تصمیم‌گیری، با تبیین فرایند تصمیم‌گیری در خانواده، ساختار قدرت را مورد بررسی قرار می‌دهد. نظریه سرمایه اجتماعی، مبادله منابع ارزشمند با قدرت را در خانواده تبیین می‌کند. نظریه مبادله با تاکید بر سه عنصر هنجارهای اجتماعی، منابع و منافع، توزیع قدرت را در خانواده بررسی می‌کند.<ref>بخشی‌پور و همکاران، الگوی توزیع قدرت در خانواده و طبه اجتماعی زنان متاهل شهر تهران، 1398ش.</ref> شلسکی، مدیریت شوهر و خانه‌داری زن را ضامن حفظ کارکردهای خانواده می‌داند. از منظر وی ساختار خانواده مبتنی بر پدر نان‌آور قدرتمند و مادر مسئول فرزندان برای حفظ ثبات اجتماعی ضرورت دارد. پارسونز نیز با اعطای نقش ابزاری به شوهر و نقش ابرازی به زن و تاکید بر ساختار غیر دموکرات در خانواده، انسجام خانواده را دنبال می‌کند.<ref>حمیدیان و همکاران، بررسی پذیرش تمایز موقعیت جنسی بر نابرابری قدرت در خانواده (نمونه شهر خرم آباد)، 1394ش، ص160.</ref> اورعی در بررسی دیدگاه اسلام، ساختار عمودی تعدیل‌یافته را معرفی می‌کند که نه عمودی و استبدادی است و نه افقی و دموکراتیک. در این ساختار مرد در جایگاه سرپرست مسئول، بر اساس قوانین الهی به حقوق و تمایلات سایر اعضای خانواده توجه دارد و از تصمیم فردی و خودخواهانه بازداشته می‌شود.<ref>صدیق‌اورعی، بررسی ساختار نظام اجتماعی در اسلام، 1381ش، ص 74.</ref>
@@ خط ۳۰: / خط ۳۰: @@
 ==قدرت از منظر آموزه‌های دینی==
-از نظر [[خانواده در اسلام|اسلام]]، مدیریت خانواده وظیفه‌ای است که مسئولیت سنگینی را به دنبال دارد. ملاک اسلام برای تعیین مدیر، شایسته‌سالاری است. بنابراین، در مورد اقتدار مردان نباید دیدگاه جبری را به اسلام نسبت داد. اسلام برای هر یک از اعضای خانواده وظیفه‌ای را تعریف کرده است و نگاه تک بُعدی ندارد. در روایتی از پیامبر، مرد فرمانروای خانواده و زن فرمانروای خانه معرفی شده است. همچنین در روایتی دیگر مرد، مدیر خانواده و مسئول آن و زن مدیر خانه و مسئول آن دانسته شده است.
+از نظر [[خانواده در اسلام|اسلام]]، مدیریت خانواده وظیفه‌ای است که مسئولیت سنگینی را به دنبال دارد. ملاک اسلام برای تعیین مدیر، ظرفیت‌ها و تفاوت‌های طبیعی زن و مرد است. بنابراین، در مورد اقتدار مردان نباید دیدگاه جبری را به اسلام نسبت داد. اسلام برای هر یک از اعضای خانواده وظیفه‌ای را تعریف کرده است و نگاه تک بُعدی ندارد. در روایتی از پیامبر، مرد سرپرست خانواده و زن مدیر خانه معرفی شده است. همچنین در روایتی دیگر مرد، مدیر خانواده و مسئول آن و زن مدیر خانه و مسئول آن دانسته شده است. در آموزه‌های اسلام تعیین موقعیت زن و مرد، برای برتری بر دیگری نیست؛ بلکه هدف آن، برقراری توازن و ایجاد محبت درخانواده است. اسلام هرگز نگاه جنسیتی به مقوله خانواده نداشته و ندارد؛ بلکه زن را آرامش بخش قلوب و مرد را سنگربان زندگی زناشویی قرار داده است، فرزندان نیز میوه این گلستان زندگی هستند.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، 1383ش، ص147_ 158.</ref>
-در آموزه‌های اسلام موضع زن و مرد، برای برتری بر دیگری نیست؛ بلکه هدف آن، برقراری توازن و ایجاد محبت درخانواده است. اسلام هرگز نگاه جنسیتی به مقوله خانواده نداشته و ندارد؛ بلکه زن را سکینه‌القلوب و مرد را سنگربان زندگی زناشویی قرار داده است و فرزندان میوه این گلستان زندگی هستند.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، 1383ش، ص147_ 158.</ref>
 ==پانویس==
 {{پانویس}}
 ==منابع==
-* ابن ابی‌جمهور، عَوالِی اللَّئالی العَزیزیة فی الأحادیث الدّینیة، قم، سیدالشهدا، ۱۴۰۳ق.
+*ابن ابی‌جمهور، عَوالِی اللَّئالی العَزیزیة فی الأحادیث الدّینیة، قم، سیدالشهدا، ۱۴۰۳ق.
-* احمد بن فارس بن زكريا، ابوالحسین، معجم مقاییس اللّغة، به تحقیق هارون عبدالسلام محمد‎، قم، مکتب الإعلام الإسلامي، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
+*احمد بن فارس بن زكريا، ابوالحسین، معجم مقاییس اللّغة، به تحقیق هارون عبدالسلام محمد‎، قم، مکتب الإعلام الإسلامي، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
-* احمدی، علی‌اصغر، روانشناسی روابط درون خانواده، تهران، پَرکاس، ۱۳۸۳ش.
+*احمدی، علی‌اصغر، روانشناسی روابط درون خانواده، تهران، پَرکاس، ۱۳۸۳ش.
-* بخشی‌پور، مریم و همکاران، الگوی توزیع قدرت در خانواده و طبقه اجتماعی زنان متاهل شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 74، پاییز 1398ش.
+*بخشی‌پور، مریم و همکاران، الگوی توزیع قدرت در خانواده و طبقه اجتماعی زنان متاهل شهر تهران، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، شماره 74، پاییز 1398ش.
-* بستان، حسین، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1383ش.
+*بستان، حسین، اسلام و جامعه‌شناسی خانواده، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1383ش.
-* حمیدیان، اکرم و همکاران، بررسی پذیرش تمایز موقعیت جنسی بر نابرابری قدرت در خانواده (نمونهشهر خرم آباد)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و ششم، شماره 57، بهار 1394ش.
+*حمیدیان، اکرم و همکاران، بررسی پذیرش تمایز موقعیت جنسی بر نابرابری قدرت در خانواده (نمونهشهر خرم آباد)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال بیست و ششم، شماره 57، بهار 1394ش.
-* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش.
+*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1377ش.
-* صدیق‌اورعی، علامرضا، بررسی ساختار نظام اجتماعی در اسلام، تهران، مرکز پژوهش‌های سیما، 1381ش،
+*صدیق‌اورعی، علامرضا، بررسی ساختار نظام اجتماعی در اسلام، تهران، مرکز پژوهش‌های سیما، 1381ش،
-*  متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۹ق
+*متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۹ق
-* محمدی، بیوک، «شناسایی شاخص های قدرت در خانواده به روش تحقیق کیفی»، بی جا، نشریه جامعه‌پژوهی، دوره ۳، شماره ۱، ۱۳۹۱ش.
+*محمدی، بیوک، «شناسایی شاخص های قدرت در خانواده به روش تحقیق کیفی»، بی جا، نشریه جامعه‌پژوهی، دوره ۳، شماره ۱، ۱۳۹۱ش.
-* نبوی، عباس، فلسفه قدرت، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1379ش.
+*نبوی، عباس، فلسفه قدرت، تهران، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، 1379ش.
 [[رده: ویکی‌جنسیت]]
 [[رده: ساختار فرهنگی]]
 [[رده: نهاد خانواده]]