خانواده بدسرپرست: تفاوت میان نسخه‌ها

بدسرپرستی خانواده از جمله معضلات اجتماعی است که گروه‌‏های آسیب‏‌پذیر، یعنی زنان، کودکان و سالمندان را تهدید می‏‌کند. سنت‏‌ها و سبک‏‌های تربیتی غلط، اعتیاد و تشدید فقر و نابرابری، از جمله عوامل شیوع بدسرپرستی است. خانواده‌‏های بدسرپرست علاوه ‏بر مشکلات فراوان اقتصادی با چالش‌‏های اجتماعی همچون عدم حمایت و پذیرش از سوی جامعه و نهادهای مربوطه، آزارهای جسمی و روحی توسط سرپرست و مشکلاتی چون فرار فرزندان، اعتیاد، مشکلات روانی، فزونی کودکان کار و خیابانی مواجه‏ هستند.  

اگر سرپرست خانواده، دچار آسیب‏‌ها و مشکلات رفتاری، اخلاقی و اجتماعی بوده یا به‏‌دلایلی، مسئولیت سرپرستی خانواده را به‏‌طور مناسب انجام ندهد، آن خانواده، «خانواده بدسرپرست» نام می‏‌گیرد.<ref>[https://dotic.ir/news/4254/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%AF%D9%86%D9%8A . «قانون مدنی»،  پایگاه اطلاع‏رسانی قوانین و مقررات کشور، ماده 1173.]</ref> کودک بدسرپرست، کودکی است که به تشخیص مراجع قضایی به‏‌طور دائم یا موقت از سرپرستی مؤثر و با صلاحیت محروم شده است.<ref>[https://arakmu.ac.ir/file/download/news/1637469942-1400.pdf . «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران»،  مرکز آمار ایران ب، ١٤٠٠ش، ص97.]</ref> کودکان و نوجوانان بدسرپرست، ممکن است با والدین یا سرپرستان قانونی خود زندگی کنند که شرایط لازم را برای نگهداری آنان ندارند.<ref>[https://www.sid.ir/paper/967426/fa . لامع و جان‌نثاری، «مبانی حضانت و سرپرستی کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست در فقه و حقوق موضوعه ایران»،  1400ش، ص34.]</ref> ابتلای سرپرست خانواده به اعتیاد یا فسادهای اخلاقی، مجبورکردن کودکان به مشاغل ضداخلاقی یا سوءاستفاده از آنان، از جمله عوامل و مصادیق بدسرپرستی است.<ref>[https://dotic.ir/news/4254/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%AF%D9%86%D9%8A . «قانون مدنی»،  پایگاه اطلاع‏رسانی قوانین و مقررات کشور، ماده 1173.]</ref>

در آمریکا خانواده و به‌‎ویژه مادر، عامل بیشترین بدرفتاری و غفلت از کودک است. 40. 3% تمام خشونت‌‏ها علیه کودکان در سال 2002م توسط مادران انجام شده و والدین با هم مرتکب 18% خشونت‌ها شده‌‏اند. طبق گزارش جهانی، سرپرستان بدرفتار با کودک، بیشتر جوان، تنها، فقیر و بیکار هستند و در آمریکا، مادران مجرد سه برابر بیشتر از مادران متاهل احتمال دارد کودک‏شان را تنبیه کنند.<ref>. کیتلسون و همکاران، حقایقی درباره سوءرفتار، 1391ش، ص23.</ref> در سال 2002م تعداد 239 پسر و 210 دختر زیر 18 سال در آمریکا به‏ دست والدین‏شان به قتل رسیده‌اند. البته این آمار فقط شامل بخشی از این رویدادها بوده و آمار واقعی بسیار بیشتر از این است.<ref>. کیتلسون، و همکاران، حقایقی درباره سوءرفتار، 1391ش، ص138.</ref> در اروپای غربی نیز بدرفتاری با کودک و آزار خانگی، از دلایل اصلی از دست‏‌دادن مراقبت والدین است که اغلب با مشکلات مالی، اختلالات روانی، مصرف الکل و مواد مخدر مرتبط است. در فرانسه به‌‏طور متوسط ​​هر هفته، سه کودک و در آلمان و بریتانیا دو کودک در اثر آزار و بی‏‌توجهی جسمی، جان خود را از دست می‏‌دهند. قانون منع تنبیه بدنی کودکان فقط در اتریش، دانمارک، فنلاند، آلمان، ایسلند، نروژ و سوئد وجود دارد. در اتریش، سالانه حدود 21000 کودک که به‏‌طور موقت از خانواده خود حذف شده‌‏اند، توسط اقدامات دولتی مراقبت می‏‌شوند و به والدین آنها مشاوره و راهنمایی تربیت کودک ارائه می‌شود.<ref>. Brandvoll، Ingunn & Doris Kirchebner،» Abuse and Neglect of Children in Western Europe - International Day of Families «، 2004، p1.</ref>

خانواده‌‏های بد سرپرست در ایران به دلیل تنوع خرده‌فرهنگ‌ها، گونه‌های متفاوتی دارند. آمارهای غیررسمی، از افزایش تعداد خانواده‌‏های بدسرپرست حکایت دارد. طبق یک گزارش، نزدیک به 87% از کودکان مراکز شبانه‌‏روزی، بدسرپرست هستند، <ref>[https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-95/545033-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B2-%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87-%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%AF . موسوی چلک، «87 درصد کودکان مراکز شبانه‏روزی بهزیستی، بدسرپرست هستند»،  وب‏سایت رکنا.]</ref> اما فقط بخشی از آنها تحت‏‌سرپرستی مراکز حمایتی رسمی، مانند بهزیستی و کمیته امداد قرار می‌گیرند. بر اساس آمار اعلام شده توسط کمیته امداد، تعداد خانواری که در سال 1395ش به‏‌علت بدسرپرستی مورد حمایت این کمیته قرار گرفته است، 2220 خانوار بوده که در سال 1398ش به 5659 خانوار افزایش یافته است.<ref>. مرکز آمار ایران، «شاخص‏های عدالت اجتماعی»،  1399ش، ص46.</ref>

مهم‌ترین مشکلات خانواده‌‏های بدسرپرست، مشکلات اقتصادی است که بیشتر، زنان را درگیر می‌‏کند. زنان بدسرپرست، نقش دوگانه مادر و پدر را برعهده دارند و مشکلات آنان در کنار شوهر معتاد یا مشکل‌‏دار، دوچندان است. همچنین یارانه این خانواده‏‌ها به‌حساب سرپرست واریز می‏‌شود که فاقد صلاحیت بوده و آن را صرف اعتیاد یا دیگر کجروی‏‌های خود می‏‌کند. <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/04/15/92330/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%AF%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86-%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%AD%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%85%DA%86%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA . «زنان بدسرپرست بدون پشتوانه/ حکایت همچنان باقی است!»،  خبرگزاری تسنیم.]</ref> همچنین محدودیت حمایت دولتی و اجتماعی از این خانواده‌‏ها و نبود سیستم جبران‏‌کننده کسری درآمد از سوی نهادهای دولتی یا ناچیز بودن آثار آن، این دسته از زنان را به خطر فقر کشانده است.<ref>[https://www.ilna.ir/fa/tiny/news-1077306 . علی‏نژاد، «نقطه ایده‌ال حمایت از زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست»،  خبرگزاری ایلنا.]</ref>