شریعت یهودی و زن: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 ==[[زن]] در شریعت یهودی==
+یهودیان بر این باورند که هدایت انسان از سوی خداوند از طریق فرامینی صورت می‌پذیرد که در اصطلاح یهود «میتصووت»<ref>Mitzvoth</ref> یا شریعت نام دارد.
+علی‌رغم اشتراک [[زن]] و [[مرد]] در اصل انجام شرایع یهودی (میتصووت)، در پاره‌ای موارد با یکدیگر متفاوت‌اند؛ از جمله در دستورهای مربوط به ختنه، [[قاعدگی]] و سایر مناسکی که با تفاوت‌های جسمانی [[زن]] و [[مرد]] و [[جنسیت]] [[زنان]] به طور مستقیم مرتبط است، این تفاوت‌ها به چشم می‌خورد؛ همچنین در احکامی که دارای علل خاصی است و به طور غیرمستقیم با [[جنسیت]] [[زنان]] ارتباط دارد، تمایزاتی وجود دارد؛ مانند تفاوت در زیارت و [[ارث]].<ref>نتصر،پژوهش‌نامه یهود ایران (پادیاوند)، ص324-325</ref>از سوی دیگر در هلاخا، برخی احکام اختصاصی نیز برای [[زنان]] وجود دارد: 1.مراسم غسل و طهارت مربوط به [[عادت ماهانه]](نیدا) 2.روشن کردن شمع در روز شنبه و اعیاد 3.پختن نان حلا که در روز شنبه خورده می‌شود. این فرامین اختصاصی [[زنان]]، در حقیقت نمادی از نقش سنتی [[زنان]] و اختیارات او در خانه و [[خانواده]] محسوب می‌شود. عالمان یهودی به منظور نشان دادن نقش مهم [[زنان]] در شریعت یهودی به این نکته اشاره می‌کنند که در سه آیین مهم یهودی (برپایی احکام شنبه، رعایت قوانین حلال و حرام در خوراکی‌ها (کشروت) و طهارت [[زناشویی]]) که جنبه نمادین برای این دین دارند و یهودیت با آنها شناخته می‌شود، [[زنان]] دارای نقشی ویژه‌اند.
+قاعده مهم هلاخایی این است که در همه «نهی‌های دینی» (احکام سلبی) [[زن]] و [[مرد]] یهودی یکسان‌اند؛ ولی در «اوامر» حکم ایجابی، مواردی که محدود به مناسبت‌های خاص مذهبی است، بر [[زنان]] واجب نیست؛ به عبارت دیگر، [[زن]] یهودی تمام نواهی دینی را باید رعایت کند، ولی در اوامر، دارای معافیت‌ها و تخفیفاتی است. دیوید بی یوسف ابودرحام <ref>David ben Abudarham</ref>-مفسر قرون وسطایی، دلیل واجب نبودن میتصووت‌های مثبتی را که مربوط به زمان خاصی است، وجود نوعی تعارض بین فرامین الهی و خواسته‌ها و نیازهای [[شوهر]] می‌داند.<ref>هولم و بوکر، [[زن]] در ادیان بزرگ جهان، ترجمه علی غفاری،ص93</ref>
+===سن و آیین بلوغ و تکلیف مندی در مقابل شریعت===
+در یهودیت، [[پسران]] از پایان سیزده سالگی به بلوغ رسیده، ملزم به رعایت کلیه واجبات دینی شریعت یهود هستند، ولی برای [[دختران]]، این سن از دوازده سالگی تعیین شده است. البته این سنین، حد پایین بلوغ است و بسته به بروز نشانه‌ها می‌تواند افزایش یابد. ممکن است نشانه‌های بلوغ [[پسران]] و [[دختران]]، از جمله تغییرات جسمی (مانند روییدن موی زیر بغل و کلفت شدن صدا) در سنین بالاتری بروز یابد که همان، به عنوان سن تکلیف برای آنان تعیین می‌گردد.
+پس از رسیدن [[پسران]] به سن تکلیف، برای آنان آیین مذهبی ویژه‌ای همراه با جشن و سرور مذهبی، برگزار می‌شود. البته در دهه‌های اخیر، در میان برخی فرقه‌های یهودی این آیین برای [[دختران]] نیز برپا می‌شود. [[پسران]] پس از این آیین، «برمیتصوا»، و [[دختران]] «بت میتصوا» می‌شوند. آنان پس از رسیدن به سن تکلیف، مسئول اعمال و رفتار خویش هستند.
+===طهارت و نجاست و قوانین خوراکی‌ها===
+در زمره احکام مهم و پردامنه یهودیت، قوانین مربوط به خوراکی‌ها و نیز بحث طهارت و نجاست است. در بحث قوانین خوراکی‌ها، نقش [[زنان]] به جز در ذبح که عملی [[مردانه]] است، در رعایت سایر قوانین مرتبط با خوردنی‌ها، بسیار پررنگ است. در قوانین مربوط به حلیت و حرمت در خوراکی‌ها، در نوع حیوانی که ذبح می‌گردد، شیوه ذبح آنها و نیز برای فرد ذبح‌کننده، شرایط و قواعدی تعیین شده است. نکته حائز اهمیت از منظر [[جنسیت]]ی این است که [[زنان]] در گذشته نمی‌توانستند به ذبح حیوان اقدام کنند؛ در زمره تحولات دوران مدرن، اجازه انجام ذبح به برخی [[زنان]] از سوی برخی گرایش‌های یهود است.
+در قوانین طهارت و نجاست، در برخی برهه‌ها [[زنان]]، طاهر یا ناپاک (نجس) تلقی می‌شوند و قوانین سخت‌گیرانه‌ای در خصوص این دوران در یهودیت وضع شده است.<ref>برخی از محققان بیان کرده‌اند که دوران‌های پیشین یهودیت، [[زنان]] در زمان وقوع [[حیض]]، از دیگران جدا، و در مکان‌های خاصی محصور می‌شدند(Encyclopedia Judaica.p.163)</ref> ایام [[قاعدگی]] را در یهودیت، «نیدا» یا ایام ناپاکی می‌نامند. <ref>حجم قابل اعتنایی از احکام شرعی یهودبه این موضوع می‌پردازد؛ به طوری که رساله‌ای کامل در تلمود و هفده باب از کتاب شولحان عاروخ به این مسئله اختصاص دارد(شختر و دیگران، واژه‌های فرهنگ یهود، ترجمه منشه امیر و دیگران، ص240) </ref>براساس  قوانین نیدا، [[زن]] در ایام [[حیض]] ([[قاعدگی]]) و یک روز قبل از آن-در صورتی که [[قاعدگی]] منظم دارد، برای [[شوهر]]ش ناپاک است. این ناپاکی و احکام مربوط به آن، تا هفت روز پس از پاکی ادامه دارد. حاخام‌ها به [[زنان]]ی که در اواخر دوره [[عادت ماهانه]] خود قرار داشتند، توصیه می‌کردند بیشتر احتیاط کنند و از غسل در حمام آیینی (غسل گاه میقوه)<ref> میقوه، حمامی خاص است که در یهودیت برای غسل کردن استفاده می‌شود. با توجه به ویژگی‌های خاص این حوضچه و ابعاد ویژه آن، در کنیسه مکان خاصی برای این غسل در نظر گرفته شده است.</ref> و [[روابط جنسی]] با [[شوهران]]شان تا هفت روز بعد از پاکی خودداری ورزند تا کاملا مطمئن شوند که ناپاکی شان پایان یافته است.<ref>Encyclopedia Judaica.p.163</ref>[[زن]] پس از تطهیر خود در حمام مخصوص آیینی که باید با حضور [[زن]]ی جهت نظارت بر صحت انجام آن صورت پذیرد و نیز دادن کفاره به عبادتگاه، <ref>لاویان 15: 19-33</ref> می‌تواند با [[همسر]] خود [[ارتباط جنسی]] برقرار کند؛ در تنخ تصریح شده:
+زنی که [[عادت ماهانه]] داشته باشد، به مدت هفت روز ناپاک خواهد بود. آن [[زن]] در دوران [[عادت ماهانه]] خود، به هرچه دست زند و بر هر چیزی که بخوابد یا بنشیند، آن چیز ناپاک می‌شود. هر کسی که به بستر آن [[زن]] و یا چیزی که آن [[زن]] روی آن نشسته باشد، دست بزند، تا غروب نجس خواهد بود و باید لباس خود را بشوید و غسل کند. <ref>لاویان 15: 19-33</ref>چنان چه [[زن]]، انجام این غسل را به تأخیر بیندازد، ناپاکی او و احکام آن همچنان ادامه می‌یابد.
+در این ایام، هرگونه [[تماس جنسی]] و تحریک‌آمیز با [[زن]] و برقراری [[رابطه جنسی]] ممنوع است <ref>لاویان 18:19</ref> و گناه بزرگی در حد [[زنا]] شمرده شده است. همچنین [[مرد]] حق نزدیک شدن به [[زن]] و تماس با اشیایی را که وی با آنها در ارتباط است، ندارد؛ [[شوهر]] نمی‌تواند به هیچ وجه [[زن]] را لمس کند و حتی دست دادن با او و گرفتن انگشتان دست وی ممنوع شمرده می‌شود. [[مرد]] صرفاً مجاز به نگاه کردن به اعضایی است که معمولا پوشیده نیستند. [[زن]] و [[شوهر]] در دوران [[قاعدگی]] نمی‌توانند در یک تختخواب یا دو تختخواب به هم چسبیده بخوابند؛ مگر آنکه فاصله زیادی بین آنها باشد.
+[[مرد]] نمی‌تواند حتی با وساطت اشیایی دیگر، چیزی از [[زن]] بگیرد. [[مرد]] نمی‌تواند با [[زن]] بر سر یک میز، غذا بخورد؛ مگر اینکه چیزی که غالباً روی میز غذا استفاده نمی‌شود، بین ظرف‌های آنها فاصله بیندازد. [[مرد]] نباید باقی مانده نوشیدنی [[زن]] که در لیوان مانده و ته مانده غذای او را بخورد.
+استشمام بوی عطر از [[زن حائض]]، سفر تفریحی با او با یک وسیله نقلیه، و شنیدن صدای خواندن وی نیز حرام است.<ref>هلاخا توصیه می‌کند [[زن]] در این ایام لباس‌های مخصوصی بپوشد تا ناپاکی او یادآوری شود.</ref> آرایش کردن [[زن حائض]]، پس از نقض و ابرام‌های فراوان، به این دلیل که [[زن]] برای [[مرد]] در این دوران مشمئز کننده نباشد، مجاز دانسته شد. در قرون وسطی، قوانین مربوط به [[عادت ماهانه]] [[زنان]] سخت گیرانه‌تر شد و [[زن]] «نیدا» حق ورود به کنیسه را نداشت. همچنین تماس با کتاب‌های مقدس، نماز یا قرائت نام خدا برای او ممنوع بود. در گزارش‌های تاریخی مربوط به اواخر قرن پانزدهم آمده است که [[زنان حائض]] چنان چه به کنیسه‌ها وارد می‌شدند، «مراقب بودند که به صفحه تورات نگاه نکنند».<ref>Encyclopedia Judaica.p.164</ref>
+نکته‌ی دیگر این است که اگر [[زن]]ی [[پسر]] به دنیا آورد، تا هفت روز نجس است و 33 روز نباید هیچ چیز مقدسی را لمس کند و اگر [[دختر]] بزاید، دو برابر آن، یعنی دو هفته نجس خواهد بود و باید 66 روز از نزدیک شدن به معبد خودداری کند.<ref>البته به دلیل دشواری عمل به این قوانین شرعی، امروزه جز اندکی از یهودیان به این قوانین عمل نمی‌کنند.</ref> در برخی جوامع یهودی، برای [[پسر]] چهل روز پس از تولدش غسل طهارت انجام می‌شد و برای [[دختر]] این غسل هشتاد روز پس از تولد وی انجام می‌شد.<ref>مقیسه، پایان‌نامه ارشد، ترجمه هشتاد صفحه از بخش چهارم کتابCode of Jewish Law،ص54 </ref>
+===احکام روز شنبه ===
+شنبه بسیار مقدس شمرده می‌شود. و جنبه نمادین برای هویت یهودی یافته است.<ref>خروج15:31 و 17</ref> یهودیان باید در این روز، از تمام کارهای ممنوع شده و این روز را تعطیل، و مجموعه قوانین را رعایت کنند؛ به عنوان مثال، در شنبه نمی‌توان عقد کرد و نمی‌توان [[طلاق]] داد و [[زن]] نیز نمی‌تواند موهای سر خود را ببافد و موهای سرش را شانه بزند. با استناد به سفر خروج 3:35، یهودیان از روشن‌کردن آتش در این روز و انجام کارها و نیز فعالیت اقتصادی خودداری می‌کنند؛ حتی در میان برخی گرایش‌ها، در روز شنبه، از روشن کردن لامپ، استارت زدن به ماشین، روشن کردن شعله گاز برای پخت و پز و یا برافروختن شعله بخاری اجتناب می‌کنند. این دسته از یهودیان، از روز قبل چراغ و شعله‌های آتش را روشن می‌سازند.
+از احکام مهم روز شنبه، روشن‌کردن شمع‌های شبات است<ref>شمع در یهودیت همانند بسیاری از ادیان دیگر دارای جایگاه و کارکرد آیینی است. این اهمیت در یهودیت تا بدان حد است که از لحاظ نمادین، شمعدان (منورا)، نماد آیینی یهودیت شناخته می‌شود. یهودیان از جمعه شب این شمع‌ها را روشن می‌کنند.</ref> که معمولا [[زن‌]]ها این کار را می‌کنند. [[زنان]] در این روز دعایی نیز زمزمه می‌کنند و [[مردان]] هم بر ظرف شراب، دعایی خوانده، در آن می‌دمند و شراب داخل آن را که با اذکاری تقدیس شده، می‌نوشند و به دیگر اعضای [[خانواده]] نیز می‌دهند. به دلیل ممنوعیت برافروختن آتش در روز شنبه، [[زنان یهودی]] از صبح جمعه برای درست کردن غذای شب و نهار فردا نیز غذای آیینی این روز(شولنت) دست به کار می‌شوند.<ref>فرازهایی از کتاب مقدس؛ عیسای ناصر، ج6: [[زنان در کتاب مقدس]]، ترجمه‌ای ازLe Dossiers de la Bible،ص17</ref>
+در پاسخ به این پرسش که چرا روشن‌کردن شمع شنبه بر عهده‌ی [[زنان یهودی]] است، برخی عالمان دینی این مسئله را با گناه حوا در داستان آفرینش و سرپیچی او از فرمان خدا مرتبط دانسته‌اند. گفته شده است که [[زن]] با این گناه، چراغ زندگی بشر را خاموش کرد! اکنون [[زن]] با روشن کردن شمع‌ها ایمان را در دل خود روشن می‌سازد و بدین وسیله گناهش تخفیف می‌یابد.
 ===سرپرستی [[مرد]] بر [[زن]]===
 طبق قوانین شریعت یهود، [[دختر]] تا زمان [[ازدواج]]، متعلق به [[پدر]]ش است و در زمان‌هایی که [[دختر]]، مستحق دریافت غرامت و خسارتی می‌شود، این مبلغ به [[پدر]] وی تعلق می‌گیرد.<ref>سفر خروج 15-16: 22 و کتاب تثنیه 29-28: 22.</ref>