اسلام و اشتغال زنان: تفاوت میان نسخه‌ها

زن در اسلام، مکلف به تأمین معاش خانواده نیست، اما حق استقلال مالی دارد. و اگر به اختیار خود، مشغول به کار شود اشتغال او از جهت خدمت اجتماعی، کمک به اقتصاد خانواده و شکوفایی توانایی‌ها و تعالی خود، ارزشمند است. اما مرد مکلف است نیازهای مادی زن و فرزندان را تأمین کند و در مقابل، حق شوهر بر زن، '''[[تمکین]]''' از اوست.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/182859/ جعفر پور، جمشید ، مقاله بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ص ۵۹]</ref>

با توجه به اینکه در احکام اسلامی تمام شئونات وجودی زن و مرد مورد توجه قرار گرفته است، مرد فقط در صورتی می‌تواند با اشتغال همسر خود مخالفت کند که اشتغال زن خلاف مصالح خانواده (وظیفه‌ی مادری، روابط زناشویی و حفظ خصوصیات زنانه) یا منافی حیثیت زوجین شود که تشخیص این موضوع بر عهده‌ی دادگاه است و مرد نمی‌تواند  بدون دلیل عرفی و عقلی چنین ادعایی کند.<ref>جعفرپور، جمشید، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۶۵؛دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش،  ص ۹۶ تا ۱۰۰</ref>

[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/794903/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 سلیمانی، اسلام و اشتغال زنان، ۱۳۹۰ ش، ص ۱۴۰-۱۴۳؛ جعفرپور، جمشید، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۶۱ تا ۶۴]</ref> بعضی از مشاغل نیز در احکام اسلامی طبق مصالحی، برای زنان ممنوع می‌باشد که شغل قضاوت از مهم‌ترین آن‌هاست.<ref>

[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/347414/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 جعفرپور، جمشید، بررسی فقهی و حقوقی اشتغال زنان، ۱۳۸۶ ش، ص ۷۱]</ref>

اولویت جامعه‌ در دیدگاه خانواده-محور، جذب نیروی کار مرد است. این دیدگاه، به نیازهای فردی و روحی زنان مثل نیاز به منزلت اجتماعی، کار و تلاش مشروع، انتخاب و آزادی عمل، توجهی ندارد.<ref>داداندیش، پروین، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ص ۲۹۷ و ص ۲۹۸</ref>

'''دیدگاه زن-محور''': دیدگاه زن-محور معتقد است زنان همواره تحت ظلم مردان بوده‌اند و باید با سیاست‌گذاری‌های مناسب، شرایط عادلانه برای اشتغال زنان در جامعه فراهم شود‌ تا منزلت اجتماعی و استقلال مالی آنان تأمین گردد. در این دیدگاه، نباید هیچ گونه تبعیضی بین [[جنسیت|'''جنس''']] زن و مرد در اشتغال، تربیت فرزندان و کارهای خانه اعمال شود. دیدگاه زن-محور نیاز فطری زنان به تشکیل خانواده و پرورش نسل را نادیده گرفته است و با تضعیف خانواده، ابعاد اعتقادی و اخلاقی جامعه را دچار مشکل می‌کند.<ref>داداندیش، پروین، تأثیرات جهانی شدن بر اشتغال زنان مسلمان، ص ۲۹۷ و ص ۲۹۸</ref>

'''ادله‌ی مخالفان:''' بیشتر فقهای اهل سنت و تعدادی از علمای شیعه با اشتغال زن در خارج از منزل مخالف هستند<ref>[http://ensani.ir/fa/article/362904/ دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳]</ref>  

*طبق آیه‌ی ۳۴ سوره‌ی نساء، برای زن واجب است جهت خروج از منزل از شوهر خود اجازه بگیرد.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref>

*طبق روایات، جهاد بر زن واجب نیست و فضیلت شوهرداری، معادل فضیلت جهاد است.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref>

*پیامبر اکرم(ص) هنگام تقسیم کار خانه، حضرت زهرا را مسئول امور داخل خانه و حضرت علی را مسئول کارهای خارج از منزل قرار دادند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/362904/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%B1%D9%81%D8%AA-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86 دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و اسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳؛ خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵ ش، ص ۱۷۰ ]</ref>

*بر مبنای استدلال عقلی، اشتغال زن در خارج از خانه و دوری او از فرزندان، اثرات منفی بر روابط مادر و فرزندی و روابط زوجین خواهد داشت‌.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۳</ref>

* آیات ۳۲ سوره نساء و ۱۰ سوره جمعه دلیل بر اکتساب زن دارد.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۴</ref>

* اشتغال زنان با سیره‌ی پیامبر و اهل بیت منافات ندارد. اشتغال حضرت خدیجه، همسر پیامبر به کار تجارت، نمونه بارز این دلیل است.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۴</ref>

* احکام اسلامی مانند استقلال مالی زن نسبت به درآمد خود و مکلف نبودن برای تأمین مالی خانواده و حقوق عادلانه‌ی زن و مرد دلایل کافی برای جواز اشتغال زنان است.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۵</ref>

* با توجه به ادله‌ی مخالفان و موافقان، اگر زن بین کار خانه و بیرون، صاحب اختیار باشد کار داخل خانه اولویت دارد. اما اگر دلایل خانوادگی (مثل بی‌سرپرست یا بدسرپرست بودن) یا مصالح اجتماعی اقتضا کند نه تنها این اولویت خود به خود از بین می رود بلکه اشتغال، ارجحیت دارد.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۹۵؛ خیری، اشتغال زنان و پیامدهای آن، ۱۳۸۵، ص ۱۷۴</ref>

در کشورهای جهان اول، میزان مشارکت اجتماعی و اقتصادی زنان یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌ی پایدار است. با توجه به اینکه ارزش‌های جامعه‌ی اسلامی با ارزش‌های جوامع غربی تفاوت‌های جدی دارد، ضروری است شاخص‌های توسعه یافتگی را متناسب با ارزش‌های دینی-ملی خود تعریف کنیم.<ref>مقاله پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص۱۰۴-۱۰۷</ref>

برای ترسیم الگوی صحیح اشتغال زنان به عنوان یکی از شاخص‌های مهم توسعه یافتگی، باید همه‌ی ابعاد فقهی و حقوقی، تربیتی، اخلاقی و روانشناختی در حیطه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی در نظر گرفته شود.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص ۱۰۱</ref>

روشن است در الگوی اسلامی-ایرانی اشتغال زنان، اولویت با حفظ بنیان خانواده، کرامت زن و عفت عمومی است. ضمن اینکه، دستیابی به توسعه‌ی پایدار با شاخص‌های بومی نیز، نیازمند مشارکت زنان و بهره‌مندی از توانایی‌ها و استعدادهای آنان در عرصه‌های مختلف می‌باشد.<ref>دیواندری، تکتم، پورعبدالله، کبری، پیشرفت فرهنگی و آسیب شناسی اشتغال زنان، ۱۳۹۵ ش، ص۱۰۴-۱۰۷</ref>