بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
قدرت به‌معنای | قدرت در فارسی به‌معنای توانستن و توانایى داشتن<ref>دهخدا، لغتنامه، ذیل واژه قدرت.</ref> و در عربی به‌معنای ظرفیت واقعى و حدّ نهایى و کامل هر چیز به کار می‌رود.<ref>https://lib.efatwa.ir/40718/5/62</ref> قدرت در اصطلاح، به‌معنای توانایی و کنترل اعمال سایر افراد و نفوذپذیری تعریف می‌شود.<ref>نبوی، فلسفه قدرت، 1379ش، ص53_۵۱.</ref> تقسیم جنسیتی قدرت در خانواده، معطوف به موقعیت شوهری و بانویی، تغییراتی یافته که نشانه‌ای از دگرگونی اجتماعی به‌ویژه در نگرش‌ها و ارزش‌های فرهنگی در سطح کلان است.<ref>محمدی «شناسایی شاخص‌های قدرت در خانواده به روش تحقیق کیفی» 1393ش، ص۱۳۹.</ref> | ||
==رویکردهای نظری== | ==رویکردهای نظری== | ||
کارکردگرایان ساختار عمودی در خانواده را عامل انسجام و نظم در خانواده و جامعه می‌شمارند. اما فمینیست‌ها بیشتر بر ساختار متقارن و دموکراتیک تاکید می‌کنند. نظریه تقسیم‌کار خانگی بر قدرت و نابرابری جنسیتی در خانواده تاکید دارد. نظریه تصمیم‌گیری، با تبیین فرایند تصمیم‌گیری در خانواده، ساختار قدرت را مورد بررسی قرار می‌دهد. نظریه سرمایه اجتماعی، مبادله منابع ارزشمند با قدرت را در خانواده تبیین می‌کند. نظریه مبادله با تاکید بر سه عنصر هنجارهای اجتماعی، منابع و منافع، توزیع قدرت را در خانواده بررسی می‌کند.<ref>بخشی‌پور و همکاران، الگوی توزیع قدرت در خانواده و طبه اجتماعی زنان متاهل شهر تهران، 1398ش.</ref> شلسکی، مدیریت شوهر و خانه‌داری زن را ضامن حفظ کارکردهای خانواده می‌داند. از منظر وی ساختار خانواده مبتنی بر پدر نان‌آور قدرتمند و مادر مسئول فرزندان برای حفظ ثبات اجتماعی ضرورت دارد. پارسونز نیز با اعطای نقش ابزاری به شوهر و نقش ابرازی به زن و تاکید بر ساختار غیر دموکرات در خانواده، انسجام خانواده را دنبال می‌کند.<ref>حمیدیان و همکاران، بررسی پذیرش تمایز موقعیت جنسی بر نابرابری قدرت در خانواده (نمونه شهر خرم آباد)، 1394ش، ص160.</ref> اورعی در بررسی دیدگاه اسلام، ساختار عمودی تعدیل‌یافته را معرفی می‌کند که نه عمودی و استبدادی است و نه افقی و دموکراتیک. در این ساختار مرد در جایگاه سرپرست مسئول، بر اساس قوانین الهی به حقوق و تمایلات سایر اعضای خانواده توجه دارد و از تصمیم فردی و خودخواهانه بازداشته می‌شود.<ref>صدیق‌اورعی، بررسی ساختار نظام اجتماعی در اسلام، 1381ش، ص 74.</ref> | کارکردگرایان ساختار عمودی در خانواده را عامل انسجام و نظم در خانواده و جامعه می‌شمارند. اما فمینیست‌ها بیشتر بر ساختار متقارن و دموکراتیک تاکید می‌کنند. نظریه تقسیم‌کار خانگی بر قدرت و نابرابری جنسیتی در خانواده تاکید دارد. نظریه تصمیم‌گیری، با تبیین فرایند تصمیم‌گیری در خانواده، ساختار قدرت را مورد بررسی قرار می‌دهد. نظریه سرمایه اجتماعی، مبادله منابع ارزشمند با قدرت را در خانواده تبیین می‌کند. نظریه مبادله با تاکید بر سه عنصر هنجارهای اجتماعی، منابع و منافع، توزیع قدرت را در خانواده بررسی می‌کند.<ref>بخشی‌پور و همکاران، الگوی توزیع قدرت در خانواده و طبه اجتماعی زنان متاهل شهر تهران، 1398ش.</ref> شلسکی، مدیریت شوهر و خانه‌داری زن را ضامن حفظ کارکردهای خانواده می‌داند. از منظر وی ساختار خانواده مبتنی بر پدر نان‌آور قدرتمند و مادر مسئول فرزندان برای حفظ ثبات اجتماعی ضرورت دارد. پارسونز نیز با اعطای نقش ابزاری به شوهر و نقش ابرازی به زن و تاکید بر ساختار غیر دموکرات در خانواده، انسجام خانواده را دنبال می‌کند.<ref>حمیدیان و همکاران، بررسی پذیرش تمایز موقعیت جنسی بر نابرابری قدرت در خانواده (نمونه شهر خرم آباد)، 1394ش، ص160.</ref> اورعی در بررسی دیدگاه اسلام، ساختار عمودی تعدیل‌یافته را معرفی می‌کند که نه عمودی و استبدادی است و نه افقی و دموکراتیک. در این ساختار مرد در جایگاه سرپرست مسئول، بر اساس قوانین الهی به حقوق و تمایلات سایر اعضای خانواده توجه دارد و از تصمیم فردی و خودخواهانه بازداشته می‌شود.<ref>صدیق‌اورعی، بررسی ساختار نظام اجتماعی در اسلام، 1381ش، ص 74.</ref> | ||
