بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۱: خط ۲۱:
در اروپا تقریباً نیمی از زنان سرپرست در معرض فقر هستند؛<ref>[http://ippra.com/policy/518-رویکرد-سیاستگذارانه-به-مشکلات-زنان-سرپرست-خانوار-در-اروپا-مطالعه-سوئد-و-دانمارک.html نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست گذاری عمومی، ص3.]</ref> در ﮐﺸﻮرﻫﺎی اروﭘﺎی ﻏﺮﺑﯽ، 18-25 درصد از زنان ﻓﻘﯿﺮ، ﺳﺮﭘﺮﺳت خانوار ﻫﺴﺘﻨﺪ.<ref>ﻣﺆﻣﻨﯽ‏زاده، «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‏ای درﺧﺼﻮص زﻧﺎن ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‏ﺧﺎﻧﻮار»، 1393ش، ص98.</ref> در این کشورها میزان خانواده های زن‌سرپرست از 24% در 1980م، به 31% در 1990م افزایش یافته است.<ref>[http://ippra.com/policy/518-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%D8%A نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست‌گذاری عمومی، ص2.]</ref> تعداد کل خانوارهای تحت سرپرستی زن در اروپا، 9.2 میلیون نفر است که نیمی از آنان دچار فقر هستند. البته برخی سیاست‌ها باعث اشتغال 69% زنان مجرد سرپرست شده است؛ با این وجود، 10% از زنان، همسر بیکار داشته و 15% از مادران مجرد، فاقد شغل هستند. فقدان شغل مناسب و فقر، یکی از مشکلات اساسی زنان سرپرست خانوار اروپا است که خود ناشی از فقدان آموزش و تحصیلات و فرصت کافی برای مشاغل پردرآمد بوده و نتیجه آن، کمبودهای بهداشتی، فشارهای جسمی و اختلالات روانی است.<ref>[http://ippra.com/policy/518-رویکرد-سیاستگذارانه-به-مشکلات-زنان-سرپرست-خانوار-در-اروپا-مطالعه-سوئد-و-دانمارک.html نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست‌گذاری عمومی، ص3-6.]</ref>
در اروپا تقریباً نیمی از زنان سرپرست در معرض فقر هستند؛<ref>[http://ippra.com/policy/518-رویکرد-سیاستگذارانه-به-مشکلات-زنان-سرپرست-خانوار-در-اروپا-مطالعه-سوئد-و-دانمارک.html نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست گذاری عمومی، ص3.]</ref> در ﮐﺸﻮرﻫﺎی اروﭘﺎی ﻏﺮﺑﯽ، 18-25 درصد از زنان ﻓﻘﯿﺮ، ﺳﺮﭘﺮﺳت خانوار ﻫﺴﺘﻨﺪ.<ref>ﻣﺆﻣﻨﯽ‏زاده، «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‏ای درﺧﺼﻮص زﻧﺎن ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‏ﺧﺎﻧﻮار»، 1393ش، ص98.</ref> در این کشورها میزان خانواده های زن‌سرپرست از 24% در 1980م، به 31% در 1990م افزایش یافته است.<ref>[http://ippra.com/policy/518-%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B4%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA-%D8%A نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست‌گذاری عمومی، ص2.]</ref> تعداد کل خانوارهای تحت سرپرستی زن در اروپا، 9.2 میلیون نفر است که نیمی از آنان دچار فقر هستند. البته برخی سیاست‌ها باعث اشتغال 69% زنان مجرد سرپرست شده است؛ با این وجود، 10% از زنان، همسر بیکار داشته و 15% از مادران مجرد، فاقد شغل هستند. فقدان شغل مناسب و فقر، یکی از مشکلات اساسی زنان سرپرست خانوار اروپا است که خود ناشی از فقدان آموزش و تحصیلات و فرصت کافی برای مشاغل پردرآمد بوده و نتیجه آن، کمبودهای بهداشتی، فشارهای جسمی و اختلالات روانی است.<ref>[http://ippra.com/policy/518-رویکرد-سیاستگذارانه-به-مشکلات-زنان-سرپرست-خانوار-در-اروپا-مطالعه-سوئد-و-دانمارک.html نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست‌گذاری عمومی، ص3-6.]</ref>


آمار خانواده‌های زن‌سرپرست در اﯾﺮﻟﻨﺪ 40، ﮐﺎﻧﺎدا 50 و آﻣﺮﯾﮑﺎ 63 درصد است.<ref>ﻣﺆﻣﻨﯽ‏زاده، «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‏ای درﺧﺼﻮص زﻧﺎن ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‏ﺧﺎﻧﻮار»، 1393ش، ص98.</ref> در آمریکا در سال 1982م، بیش از 8 میلیون زن، سرپرست حداقل یک فرزند بوده اند که فقط 5 میلیون نفر از آنان کمک هزینه  خود را از همسر خود دریافت کرده اند.<ref>سیدل و گاردنر، وای‏وای اروپا- آمریکا، 1389ش، ج2، ص21.</ref>  در سال 2012م، یک چهارم مادران آمریکایی، مجرد بوده اند که 45% آنان هرگز ازدواج نکرده اند؛ 55% طلاق گرفته یا بیوه هستند؛ دو‌سوم آنان مشغول کار خارج از منزل بوده و فقط دوپنجم از آنها استخدام تمام وقت شده اند و یک چهارم نیز بی شغل هستند. دوپنجم این خانواده ها، فقیر بوده و بخش عمده  کودکان فقیر در خانواده های مادران مجرد هستند. دوپنجم این خانواده ها نیز دچار نا امنی غذایی هستند.<ref>[https://www.legalmomentum.org/sites/default/files/reports/single-mothers-snapshot_0.pdf Single Motherhood in the United States– A Snapshot (2012)«, legalmomentum webpage.]</ref> در سال 2023م، نیز بیش از 15 میلیون کودک با مادر مجرد خود زندگی می کردند که این تعداد در سال 2012م حدود 18میلیون کودک بوده است.<ref>[https://www.statista.com/statistics/252847/number-of-children-living-with-a-single-mother-or-single-father/ Korhonen, »Number of children living with a single mother or a single father in the U.S.] from 1970 to 2023«, statista webpage.</ref>
آمار خانواده‌های زن‌سرپرست در اﯾﺮﻟﻨﺪ 40، ﮐﺎﻧﺎدا 50 و آﻣﺮﯾﮑﺎ 63 درصد است.<ref>ﻣﺆﻣﻨﯽ‏زاده، «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‏ای درﺧﺼﻮص زﻧﺎن ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ‏ﺧﺎﻧﻮار»، 1393ش، ص98.</ref> در آمریکا در سال 1982م، بیش از 8 میلیون زن، سرپرست حداقل یک فرزند بوده اند که فقط 5 میلیون نفر از آنان کمک هزینه  خود را از همسر خود دریافت کرده اند.<ref>سیدل و گاردنر، وای‏وای اروپا- آمریکا، 1389ش، ج2، ص21.</ref> در سال 2012م، یک چهارم مادران آمریکایی، مجرد بوده اند که 45% آنان هرگز ازدواج نکرده اند؛ 55% طلاق گرفته یا بیوه هستند؛ دو‌سوم آنان مشغول کار خارج از منزل بوده و فقط دوپنجم از آنها استخدام تمام وقت شده اند و یک چهارم نیز بی شغل هستند. دوپنجم این خانواده ها، فقیر بوده و بخش عمده  کودکان فقیر در خانواده های مادران مجرد هستند. دوپنجم این خانواده ها نیز دچار نا امنی غذایی هستند.<ref>[https://www.legalmomentum.org/sites/default/files/reports/single-mothers-snapshot_0.pdf Single Motherhood in the United States– A Snapshot (2012)«, legalmomentum webpage.]</ref> در سال 2023م، نیز بیش از 15 میلیون کودک با مادر مجرد خود زندگی می کردند که این تعداد در سال 2012م حدود 18میلیون کودک بوده است.<ref>[https://www.statista.com/statistics/252847/number-of-children-living-with-a-single-mother-or-single-father/ Korhonen, »Number of children living with a single mother or a single father in the U.S.] from 1970 to 2023«, statista webpage.</ref>


در کشورهای آفریقایی نیز آمارهای سال 2017م حاکی از افزایش زنان سرپرست خانوار است؛ به عنوان مثال، در زیمبابوه، 45% از خانوارها را زنان اداره می‌کنند. در نامیبیا، هائیتی و جمهوری دومینیکن این آمار بیش از 40% است. بین 30-39% از خانوارهای کشورهایی چون کومور، موزامبیک، کنیا، لیبریا، غنا و گابن نیز تحت سرپرستی زنان است که در دهه‌های گذشته، افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است.<ref>[http://ippra.com/policy/518-رویکرد-سیاستگذارانه-به-مشکلات-زنان-سرپرست-خانوار-در-اروپا-مطالعه-سوئد-و-دانمارک.html نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاستگذاری عمومی، ص2.]</ref>
در کشورهای آفریقایی نیز آمارهای سال 2017م حاکی از افزایش زنان سرپرست خانوار است؛ به عنوان مثال، در زیمبابوه، 45% از خانوارها را زنان اداره می‌کنند. در نامیبیا، هائیتی و جمهوری دومینیکن این آمار بیش از 40% است. بین 30-39% از خانوارهای کشورهایی چون کومور، موزامبیک، کنیا، لیبریا، غنا و گابن نیز تحت سرپرستی زنان است که در دهه‌های گذشته، افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است.<ref>[http://ippra.com/policy/518-رویکرد-سیاستگذارانه-به-مشکلات-زنان-سرپرست-خانوار-در-اروپا-مطالعه-سوئد-و-دانمارک.html نوایی، فرهاد، «رویکرد سیاستگذارانه به مشکلات زنان سرپرست‎ خانوار در اروپا (مطالعه سوئد و دانمارک)»، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاستگذاری عمومی، ص2.]</ref>
خط ۳۳: خط ۳۳:
==قوانین و اسناد سیاستی ایران==
==قوانین و اسناد سیاستی ایران==


جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست های فقرزدا و عدالت‌محور خود، حمایت‌های قانونی گوناگونی را برای زنان سرپرست خانوار لحاظ کرده و این حمایت‌ها، افزایش تدریجی داشته است؛ ازجمله، قانون اساسی کشور در اصل 21، برای تضمین حقوق زنان، بر ایجاد بیمه خاص بیوه گان و زنان سالخورده و سرپرست خانوار و اعطای قیومیت فرزندان به مادران شایسته در صورت نبود ولیّ شرعی تأکید کرده است. اصل 29 نیز شامل زنان سرپرست خانوار بوده و یکی از اهداف تشکیل کمیته امام خمینی و سازمان بهزیستی برای تحقق این بند در حمایت از زنان سرپرست خانوار است.<ref>فتحی و کوهی اصفهانی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‏همراه نظرات تفسیری شورای نگهبان، 1397ش، ص19 و 20.</ref>  همچنین طبق مصوبه  مجلس شورای اسلامی، حضانت فرزندان صغیر یا محجور دارای پدر شهید یا  متوفی و هزینه های ارائه  شده از طریق ارث یا دولت نیز در اختیار مادران شان قرار می گیرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90327 «قانون واگذاری حق حضانت فرزندان صغیر یا محجور به مادران آنها»، وب‏سایت مرکز پژوهش‏های مجلس.]</ref>  قانون «ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی» نیز نظام تأمین اجتماعی را تدوین می کند که یکی از اهداف آن، ایجاد صندوق بیمه برای زنان بیوه، بی‌سرپرست و سرپرست خانوار است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94018 «قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی»، وب‏سایت مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی.]</ref>
جمهوری اسلامی ایران در راستای سیاست های فقرزدا و عدالت‌محور خود، حمایت‌های قانونی گوناگونی را برای زنان سرپرست خانوار لحاظ کرده و این حمایت‌ها، افزایش تدریجی داشته است؛ ازجمله، قانون اساسی کشور در اصل 21، برای تضمین حقوق زنان، بر ایجاد بیمه خاص بیوه گان و زنان سالخورده و سرپرست خانوار و اعطای قیومیت فرزندان به مادران شایسته در صورت نبود ولیّ شرعی تأکید کرده است. اصل 29 نیز شامل زنان سرپرست خانوار بوده و یکی از اهداف تشکیل کمیته امام خمینی و سازمان بهزیستی برای تحقق این بند در حمایت از زنان سرپرست خانوار است.<ref>فتحی و کوهی اصفهانی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‏همراه نظرات تفسیری شورای نگهبان، 1397ش، ص19 و 20.</ref> همچنین طبق مصوبه  مجلس شورای اسلامی، حضانت فرزندان صغیر یا محجور دارای پدر شهید یا  متوفی و هزینه های ارائه  شده از طریق ارث یا دولت نیز در اختیار مادران شان قرار می گیرد.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90327 «قانون واگذاری حق حضانت فرزندان صغیر یا محجور به مادران آنها»، وب‏سایت مرکز پژوهش‏های مجلس.]</ref>  قانون «ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی» نیز نظام تأمین اجتماعی را تدوین می کند که یکی از اهداف آن، ایجاد صندوق بیمه برای زنان بیوه، بی‌سرپرست و سرپرست خانوار است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/94018 «قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی»، وب‏سایت مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی.]</ref>


در برنامه‌های پنج ساله و برنامه سوم توسعه کشور، بر اشتغال زنان سرپرست خانوار و برنامه  چهارم، بر توانمندسازی آنان تأکید کرده و طبق مادۀ 39 برنامه پنجم توسعه، توانمندسازی زنان سرپرست خانوار از طریق برنامه‌های اجتماع‌محور و خانواده‌محور، مورد تأکید قرار گرفته که دو اقدام مهم مرتبط با این بخش از زنان عبارتند از:
در برنامه‌های پنج ساله و برنامه سوم توسعه کشور، بر اشتغال زنان سرپرست خانوار و برنامه  چهارم، بر توانمندسازی آنان تأکید کرده و طبق مادۀ 39 برنامه پنجم توسعه، توانمندسازی زنان سرپرست خانوار از طریق برنامه‌های اجتماع‌محور و خانواده‌محور، مورد تأکید قرار گرفته که دو اقدام مهم مرتبط با این بخش از زنان عبارتند از: