ویکی‌جنسیت

هویت جنسیتی: تفاوت میان نسخه‌ها

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:
بر مبنای رویکرد هویت اجتماعی؛ عضویت فرد در گروه منجر به تقویت شخصیت، هم‌ذات‌پنداری و شکل‌گیری طبقه‌بندی انسان‌ها می‌شود. برخی از محققین، با به‌کارگیری اصطلاح برساخته در بارة هویت، بر این باورند که هویت، معنای ثابت ندارد و در ارتباط با مجموعه‌ای از روابط اجتماعی معنا می‌یابد. <ref>[https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص47.]</ref> در رویکرد هویت جنسیتی؛ جنسیت یکی از رایج‌ترین اصول طبقه‌بندی فرصت‌های زندگی به‌شمار می‌آید. <ref>[https://www.jicr.ir/article_174_884692862d18348733a575a34f82e957.pdf حاتمی و مذهبی، «رسانه و نگرش زنان به هویت جنسیتی خود»، 1390ش، ص192.]</ref> جنسیت، طی جریانی پیچیده و در ضمن روابط با گروه‌ها، اشخاص، نهادها، به‌ویژه مناسبات خانوادگی و شغلی شکل می‌گیرد. به اعتقاد اسمیت؛ خودپنداره جنسی تحت شرایط گوناگون ثابت نمانده و در تعامل اجتماعی معنا می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/81612/%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C علم‌الهدی،«جنسیت در تربیت اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  به گفتة کاستلز، مصالحی چون تاریخ، جغرافیا، زیست‌شناسی، نهادهای تولید، خاطرة جمعی، رؤیاهای شخصی، دستگاه قدرت، وحی و الهامات دینی از مواد خام هویت سازند، اما افراد، گروه‌ها و جوامع این مواد را ‌پرورانده و معنای آن را مطابق با الزامات اجتماعی بازتنظیم می‌کنند. <ref> [https://mediastudies.srbiau.ac.ir/article_10479_febc1ceba696533492f30b3b071d2ee9.pdf احمدی و دیگران، «رسانه‌ها و مسأله هویت جنسیتی بازنمایی شده»، 1394ش، ص9.]</ref> میشل و بندورا در نظریه یادگیری اجتماعی بر این امر تأکید دارند که رفتارهای مبتنی بر هویت جنسیتی، مانند همة رفتارهای دیگر، از طریق یادگیری اجتماعی رخ می‌دهند. پیاژه معتقد است، جنسیت در ذهن کودکان به‌گونه‌ای شکل می‌گیرد که به آسانی دو جنس را در دو طبقة جداگانه دسته‌بندی می‌کنند تا صفات و رفتارها را به دو دستة زنانه و مردانه تقسیم کنند. <ref> [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص47.]</ref>
بر مبنای رویکرد هویت اجتماعی؛ عضویت فرد در گروه منجر به تقویت شخصیت، هم‌ذات‌پنداری و شکل‌گیری طبقه‌بندی انسان‌ها می‌شود. برخی از محققین، با به‌کارگیری اصطلاح برساخته در بارة هویت، بر این باورند که هویت، معنای ثابت ندارد و در ارتباط با مجموعه‌ای از روابط اجتماعی معنا می‌یابد. <ref>[https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص47.]</ref> در رویکرد هویت جنسیتی؛ جنسیت یکی از رایج‌ترین اصول طبقه‌بندی فرصت‌های زندگی به‌شمار می‌آید. <ref>[https://www.jicr.ir/article_174_884692862d18348733a575a34f82e957.pdf حاتمی و مذهبی، «رسانه و نگرش زنان به هویت جنسیتی خود»، 1390ش، ص192.]</ref> جنسیت، طی جریانی پیچیده و در ضمن روابط با گروه‌ها، اشخاص، نهادها، به‌ویژه مناسبات خانوادگی و شغلی شکل می‌گیرد. به اعتقاد اسمیت؛ خودپنداره جنسی تحت شرایط گوناگون ثابت نمانده و در تعامل اجتماعی معنا می‌شود.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/81612/%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C علم‌الهدی،«جنسیت در تربیت اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>  به گفتة کاستلز، مصالحی چون تاریخ، جغرافیا، زیست‌شناسی، نهادهای تولید، خاطرة جمعی، رؤیاهای شخصی، دستگاه قدرت، وحی و الهامات دینی از مواد خام هویت سازند، اما افراد، گروه‌ها و جوامع این مواد را ‌پرورانده و معنای آن را مطابق با الزامات اجتماعی بازتنظیم می‌کنند. <ref> [https://mediastudies.srbiau.ac.ir/article_10479_febc1ceba696533492f30b3b071d2ee9.pdf احمدی و دیگران، «رسانه‌ها و مسأله هویت جنسیتی بازنمایی شده»، 1394ش، ص9.]</ref> میشل و بندورا در نظریه یادگیری اجتماعی بر این امر تأکید دارند که رفتارهای مبتنی بر هویت جنسیتی، مانند همة رفتارهای دیگر، از طریق یادگیری اجتماعی رخ می‌دهند. پیاژه معتقد است، جنسیت در ذهن کودکان به‌گونه‌ای شکل می‌گیرد که به آسانی دو جنس را در دو طبقة جداگانه دسته‌بندی می‌کنند تا صفات و رفتارها را به دو دستة زنانه و مردانه تقسیم کنند. <ref> [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص47.]</ref>
==خاستگاه‌ هویت جنسیتی==
==خاستگاه‌ هویت جنسیتی==
پارسونز معتقد است؛ قدرت باروری زنان این صفت ذاتی را در آنان پدید می‌آورد که در خانواده و جامعه به نقش‌های مراقبت کننده متمایل شوند.   
پارسونز معتقد است؛ قدرت باروری زنان این صفت ذاتی را در آنان پدید می‌آورد که در خانواده و جامعه به نقش‌های مراقبت کننده متمایل شوند.<ref>[https://mediastudies.srbiau.ac.ir/article_10479_febc1ceba696533492f30b3b071d2ee9.pdf احمدی و دیگران، «رسانه‌ها و مسأله هویت جنسیتی بازنمایی شده»، 1394ش، ص9.]</ref>  
به اعتقاد گافمن؛ هورمون‌های جنسی، پیش از تولد بر هویت جنسیتی اثر عمده‌ای ندارند ولی ظاهرا در رشد نقش‌های جنسیتی تأثیری اساسی دارند. این هورمون‌ها بر میزان رشد فرد، شکل و عملکرد بدن و ویژگی رفتاری او اثر می‌گذارد به‌طوری که جنس مذکر ظاهر و رفتار مردانه و جنس مؤنث ظاهر و رفتار زنانه پیدا می‌کند. خلل در این هورمون‌ها می‌تواند رفتارها و حالات مرد و زن را به هم بریزد و رفتاری متفاوت از جنسیت بروز دهد. غیر از هورمون‌ها، عوامل فرهنگی، نگرش مردم به فرد از لحاظ جنسیت و شکل‌گیری الگوی شخصیتی بر اساس الگوهای اجتماعی نیز از عوامل مؤثر در هویت جنسیتی است.   
به اعتقاد گافمن؛ هورمون‌های جنسی، پیش از تولد بر هویت جنسیتی اثر عمده‌ای ندارند ولی ظاهرا در رشد نقش‌های جنسیتی تأثیری اساسی دارند. <ref> [https://jwsps.alzahra.ac.ir/article_1418_f0843843cf6389e36265b78a3945feab.pdf سفیری و نعمت‌الهی، «جهانی شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی»، 1391ش، ص47.]</ref> این هورمون‌ها بر میزان رشد فرد، شکل و عملکرد بدن و ویژگی رفتاری او اثر می‌گذارد به‌طوری که جنس مذکر ظاهر و رفتار مردانه و جنس مؤنث ظاهر و رفتار زنانه پیدا می‌کند. خلل در این هورمون‌ها می‌تواند رفتارها و حالات مرد و زن را به هم بریزد و رفتاری متفاوت از جنسیت بروز دهد. غیر از هورمون‌ها، عوامل فرهنگی، نگرش مردم به فرد از لحاظ جنسیت و شکل‌گیری الگوی شخصیتی بر اساس الگوهای اجتماعی نیز از عوامل مؤثر در هویت جنسیتی است.<ref>[https://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_4700_6257d31557006c0eff24086bfc67020f.pdf هاشمی علی‌آبادی، « بررسی نقش جنسیت در شکل‌گیری هویت جنسی از دیدگاه آیات و روایات»، 1400ش، ص211.]</ref>  
اسلام، هویت جنسیتی را دارای بخش ثابت تکوینی و بخش سیال فرهنگی می‌داند. تفاوت‌های تکوینی، هویت‌های ثابت زنانه و مردانه را پی‌ریزی می‌کند. بخش فرهنگی ناظر به هویت متغیر است و اشاره به تربیت‌پذیری انسان‌ها دارد. انسجام هویت جنسیتی ناشی از تناسب این دو بخش است، تشابه زن با مرد، اهانت به زن، منشأ از خودبیگانگی زنان با هویت زنانگی‌شان و دارای پیامدهای ویرانگر در حوزه خانواده است. متفکران مسلمان، بدون انکار تاثیر جامعه و فرهنگ بر هویت، بر این باروند که زن و مرد به تبع تفاوت‌های طبیعی، دارای هویت و نقش‌های متفاوت جنسیتی هستند و هر کدام، متناسب با طبیعت خود، در قالب گفتارها و رفتارهایی که دارند، زن بودن و مرد بودن خود را نشان می‌دهند،  همان‌گونه که مرد بودن برای مرد ارزش است، زن بودن نیز برای زن ارزش است و هرکدام با حفظ هویت جنسیتی‌شان است که ارزش‌های متعالی را کسب می‌کنند.   
اسلام، هویت جنسیتی را دارای بخش ثابت تکوینی و بخش سیال فرهنگی می‌داند. تفاوت‌های تکوینی، هویت‌های ثابت زنانه و مردانه را پی‌ریزی می‌کند. بخش فرهنگی ناظر به هویت متغیر است و اشاره به تربیت‌پذیری انسان‌ها دارد. <ref>[https://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_4700_6257d31557006c0eff24086bfc67020f.pdf هاشمی علی‌آبادی، « بررسی نقش جنسیت در شکل‌گیری هویت جنسی از دیدگاه آیات و روایات»، 1400ش، ص211.]</ref> انسجام هویت جنسیتی ناشی از تناسب این دو بخش است، تشابه زن با مرد، اهانت به زن، منشأ از خودبیگانگی زنان با هویت زنانگی‌شان و دارای پیامدهای ویرانگر در حوزه خانواده است. <ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص93.]</ref> متفکران مسلمان، بدون انکار تاثیر جامعه و فرهنگ بر هویت، بر این باروند که زن و مرد به تبع تفاوت‌های طبیعی، دارای هویت و نقش‌های متفاوت جنسیتی هستند و هر کدام، متناسب با طبیعت خود، در قالب گفتارها و رفتارهایی که دارند، زن بودن و مرد بودن خود را نشان می‌دهند،  همان‌گونه که مرد بودن برای مرد ارزش است، زن بودن نیز برای زن ارزش است و هرکدام با حفظ هویت جنسیتی‌شان است که ارزش‌های متعالی را کسب می‌کنند.<ref>ابراهیمی‌پور، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص123.</ref>  
==منابع هویت‌بخش جنسیتی==  
==منابع هویت‌بخش جنسیتی==  
امور سه‌گانه؛ شخص، نقش اجتماعی و عضویت گروهی را می‌توان از منابع هویت‌یابی دانست که به ترتیب هویت فردی، هویت نقشی و هویت جمعی را پی‌ریزی می‌کنند. هر سه نوع هویت در بستر زندگی اجتماعی و از خلال روابط اجتماعی شکل می‌گیرند. در جوامع سنتی، تنها نقش هویت‌بخش برای دختران، نقش همسری- مادری تعریف می‌شد و دختران برای دست‌یابی به پایگاه اجتماعی باید ازدواج می‌کردند. اما به‌دلیل تحولات ساختاری در دنیای امروز، زنان منابع متعددی همچون تحصیلات و اشتغال برای ابراز هویت در اختیار دارند و اغلب در معرفی خود از هویت‌های تحصیلی و شغلی استفاده می‌کنند، اهمیت این دو عنصر تا آن‌جاست که برخلاف جامعة سنتی که در آن تنها ازدواج می‌توانست امکان استقلال را برای دختر خانه مهیا کند، در جامعة امروز تحصیلات، اشتغال حرفه‌ای و استقلال مالی برآمده از آن نیز این امکان را برای دختران فراهم کرده است تا دور از خانة پدری و قوانین حاکم بر آن، زندگی مستقل خود را تشکیل دهند.  
امور سه‌گانه؛ شخص، نقش اجتماعی و عضویت گروهی را می‌توان از منابع هویت‌یابی دانست که به ترتیب هویت فردی، هویت نقشی و هویت جمعی را پی‌ریزی می‌کنند. هر سه نوع هویت در بستر زندگی اجتماعی و از خلال روابط اجتماعی شکل می‌گیرند. در جوامع سنتی، تنها نقش هویت‌بخش برای دختران، نقش همسری- مادری تعریف می‌شد و دختران برای دست‌یابی به پایگاه اجتماعی باید ازدواج می‌کردند. اما به‌دلیل تحولات ساختاری در دنیای امروز، زنان منابع متعددی همچون تحصیلات و اشتغال برای ابراز هویت در اختیار دارند و اغلب در معرفی خود از هویت‌های تحصیلی و شغلی استفاده می‌کنند، اهمیت این دو عنصر تا آن‌جاست که برخلاف جامعة سنتی که در آن تنها ازدواج می‌توانست امکان استقلال را برای دختر خانه مهیا کند، در جامعة امروز تحصیلات، اشتغال حرفه‌ای و استقلال مالی برآمده از آن نیز این امکان را برای دختران فراهم کرده است تا دور از خانة پدری و قوانین حاکم بر آن، زندگی مستقل خود را تشکیل دهند.  
برگرفته از «https://fa.gender.wiki/wiki/هویت_جنسیتی»