بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
اسلام، هویت جنسیتی را دارای بخش ثابت تکوینی و بخش سیال فرهنگی می‌داند. تفاوت‌های تکوینی، هویت‌های ثابت زنانه و مردانه را پی‌ریزی می‌کند. بخش فرهنگی ناظر به هویت متغیر است و اشاره به تربیت‌پذیری انسان‌ها دارد. <ref>[https://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_4700_6257d31557006c0eff24086bfc67020f.pdf هاشمی علی‌آبادی، « بررسی نقش جنسیت در شکل‌گیری هویت جنسی از دیدگاه آیات و روایات»، 1400ش، ص211.]</ref> انسجام هویت جنسیتی ناشی از تناسب این دو بخش است، تشابه زن با مرد، اهانت به زن، منشأ از خودبیگانگی زنان با هویت زنانگی‌شان و دارای پیامدهای ویرانگر در حوزه خانواده است. <ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص93.]</ref> متفکران مسلمان، بدون انکار تاثیر جامعه و فرهنگ بر هویت، بر این باروند که زن و مرد به تبع تفاوت‌های طبیعی، دارای هویت و نقش‌های متفاوت جنسیتی هستند و هر کدام، متناسب با طبیعت خود، در قالب گفتارها و رفتارهایی که دارند، زن بودن و مرد بودن خود را نشان می‌دهند، <ref>ابراهیمی‌پور، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص123.</ref> همان‌گونه که مرد بودن برای مرد ارزش است، زن بودن نیز برای زن ارزش است و هرکدام با حفظ هویت جنسیتی‌شان است که ارزش‌های متعالی را کسب می‌کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6452/9582/115699/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D8%B2%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85_%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C__%D9%85%D8%AF%D8%B8%D9%84%D مولودی، «کرامت زن در دیدگاه مقام معظم رهبری»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
اسلام، هویت جنسیتی را دارای بخش ثابت تکوینی و بخش سیال فرهنگی می‌داند. تفاوت‌های تکوینی، هویت‌های ثابت زنانه و مردانه را پی‌ریزی می‌کند. بخش فرهنگی ناظر به هویت متغیر است و اشاره به تربیت‌پذیری انسان‌ها دارد. <ref>[https://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_4700_6257d31557006c0eff24086bfc67020f.pdf هاشمی علی‌آبادی، « بررسی نقش جنسیت در شکل‌گیری هویت جنسی از دیدگاه آیات و روایات»، 1400ش، ص211.]</ref> انسجام هویت جنسیتی ناشی از تناسب این دو بخش است، تشابه زن با مرد، اهانت به زن، منشأ از خودبیگانگی زنان با هویت زنانگی‌شان و دارای پیامدهای ویرانگر در حوزه خانواده است. <ref> [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=910550 محبی، «مردمی شدن خانواده؛ فرایند آسیب‌دیدگی و بحران خانوادگی»، 1402ش، ص93.]</ref> متفکران مسلمان، بدون انکار تاثیر جامعه و فرهنگ بر هویت، بر این باروند که زن و مرد به تبع تفاوت‌های طبیعی، دارای هویت و نقش‌های متفاوت جنسیتی هستند و هر کدام، متناسب با طبیعت خود، در قالب گفتارها و رفتارهایی که دارند، زن بودن و مرد بودن خود را نشان می‌دهند، <ref>ابراهیمی‌پور، راهبردهای تحکیم خانواده، 1395ش، ص123.</ref> همان‌گونه که مرد بودن برای مرد ارزش است، زن بودن نیز برای زن ارزش است و هرکدام با حفظ هویت جنسیتی‌شان است که ارزش‌های متعالی را کسب می‌کنند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/6452/9582/115699/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D8%B2%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85_%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C__%D9%85%D8%AF%D8%B8%D9%84%D مولودی، «کرامت زن در دیدگاه مقام معظم رهبری»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref>
==منابع هویت‌بخش جنسیتی==  
==منابع هویت‌بخش جنسیتی==  
امور سه‌گانه؛ شخص، نقش اجتماعی و عضویت گروهی را می‌توان از منابع هویت‌یابی دانست که به ترتیب هویت فردی، هویت نقشی و هویت جمعی را پی‌ریزی می‌کنند. هر سه نوع هویت در بستر زندگی اجتماعی و از خلال روابط اجتماعی شکل می‌گیرند. در جوامع سنتی، تنها نقش هویت‌بخش برای دختران، نقش همسری- مادری تعریف می‌شد و دختران برای دست‌یابی به پایگاه اجتماعی باید ازدواج می‌کردند. اما به‌دلیل تحولات ساختاری در دنیای امروز، زنان منابع متعددی همچون تحصیلات و اشتغال برای ابراز هویت در اختیار دارند و اغلب در معرفی خود از هویت‌های تحصیلی و شغلی استفاده می‌کنند، اهمیت این دو عنصر تا آن‌جاست که برخلاف جامعة سنتی که در آن تنها ازدواج می‌توانست امکان استقلال را برای دختر خانه مهیا کند، در جامعة امروز تحصیلات، اشتغال حرفه‌ای و استقلال مالی برآمده از آن نیز این امکان را برای دختران فراهم کرده است تا دور از خانة پدری و قوانین حاکم بر آن، زندگی مستقل خود را تشکیل دهند.  
امور سه‌گانه؛ شخص، نقش اجتماعی و عضویت گروهی را می‌توان از منابع هویت‌یابی دانست که به ترتیب هویت فردی، هویت نقشی و هویت جمعی را پی‌ریزی می‌کنند. هر سه نوع هویت در بستر زندگی اجتماعی و از خلال روابط اجتماعی شکل می‌گیرند. در جوامع سنتی، تنها نقش هویت‌بخش برای دختران، نقش همسری- مادری تعریف می‌شد و دختران برای دست‌یابی به پایگاه اجتماعی باید ازدواج می‌کردند. اما به‌دلیل تحولات ساختاری در دنیای امروز، زنان منابع متعددی همچون تحصیلات و اشتغال برای ابراز هویت در اختیار دارند و اغلب در معرفی خود از هویت‌های تحصیلی و شغلی استفاده می‌کنند، اهمیت این دو عنصر تا آن‌جاست که برخلاف جامعة سنتی که در آن تنها ازدواج می‌توانست امکان استقلال را برای دختر خانه مهیا کند، در جامعة امروز تحصیلات، اشتغال حرفه‌ای و استقلال مالی برآمده از آن نیز این امکان را برای دختران فراهم کرده است تا دور از خانة پدری و قوانین حاکم بر آن، زندگی مستقل خود را تشکیل دهند. <ref>[https://ensani.ir/file/download/article/64fd8e05d91fd-9824-1401-2-12.pdf گل‌بهاری، «تقابل هویت جنسیتی فردی و اجتماعی در تک‌زیستی دختران»، 1401ش، ص285-282.]</ref>
==کارگزاران هویت جنسیتی==
==کارگزاران هویت جنسیتی==
زنان و مردان دارای نقش‌های اجتماعی متعددی هستند که تابع عضویت آنها در نهادها و گروهای گوناگون اجتماعی است و هرکدام وجهی از هویت آنها را می‌سازد. اما برخی از این نقش‌ها وزن بیشتری برای آنها دارد. هویت نقشی مسلط، همانی است که ارزش بیشتری برای او دارد و غالب اوقات فرد خود را با آن نقش تعریف می‌کند. هویت‌ها در صورتی از نهادهای مسلط ناشی می‌شود که کنشگران هویت‌های نهادی را درونی کنند. آگاهی از رده‌بندی‌های نهادها به‌ویژه رده‌بندی‌های مبتنی برجنسیت که شالودة هویت‌های جنسیتی هستند چه در خانواده و چه در نهادهای شغلی و تحصیلی و چه زبان و تعبیری که افراد از این رده‌بندی‌ها دارند، به موقعیت ساختاری، منابع مادی و فرهنگی افراد وابسته است. هرچند رده‌بندی‌ها بر مبنای ترکیبی از ویژ‌گی‌های انتسابی و اکتسابی صورت می‌گیرد، اما در مورد زنان غالبا مبتنی بر تصورات قالبی و کلیشه‌های جنسیتی است و این رده‌بندی‌ها بر هویت جنسیتی افراد تأثیرات جدی دارد.  
زنان و مردان دارای نقش‌های اجتماعی متعددی هستند که تابع عضویت آنها در نهادها و گروهای گوناگون اجتماعی است و هرکدام وجهی از هویت آنها را می‌سازد. اما برخی از این نقش‌ها وزن بیشتری برای آنها دارد. هویت نقشی مسلط، همانی است که ارزش بیشتری برای او دارد و غالب اوقات فرد خود را با آن نقش تعریف می‌کند. هویت‌ها در صورتی از نهادهای مسلط ناشی می‌شود که کنشگران هویت‌های نهادی را درونی کنند. آگاهی از رده‌بندی‌های نهادها به‌ویژه رده‌بندی‌های مبتنی برجنسیت که شالودة هویت‌های جنسیتی هستند چه در خانواده و چه در نهادهای شغلی و تحصیلی و چه زبان و تعبیری که افراد از این رده‌بندی‌ها دارند، به موقعیت ساختاری، منابع مادی و فرهنگی افراد وابسته است. هرچند رده‌بندی‌ها بر مبنای ترکیبی از ویژ‌گی‌های انتسابی و اکتسابی صورت می‌گیرد، اما در مورد زنان غالبا مبتنی بر تصورات قالبی و کلیشه‌های جنسیتی است و این رده‌بندی‌ها بر هویت جنسیتی افراد تأثیرات جدی دارد.