نرخ ازدواج: تفاوت میان نسخه‌ها

'''<big>نرخ ازدواج</big>؛''' میزان ازدواج و تحولات آن در جامعه.

نرخ ازدواج نشانگر جایگاه و ارزشی است که ازدواج در فرهنگ و جامعه مشخصی دارد. کاهش نرخ ازدواج معضلی جهانی است. جامعه ایران از زمینه‌‌های فرهنگی کافی برای افزایش نرخ ازدواج برخوردار است؛ اما عواملی چون معضلات اقتصادی، کمبود مسکن و اشتغال، هزینه‌‌های فزاینده زندگی، تجمل‌‌گرایی، چشم‌‌وهم‌‌چشمی، آداب‌‌ورسوم نامطلوب فرهنگی و دسترسی آسان به روابط جنسیِ نامشروع، به‌کاهش نرخ ازدواج انجامیده است.

ازدواج، قراردادی مشروع است که دو فرد ناهم‌‌جنس و معمولاً بالغ را به‌هم پیوند می‌‌دهد و برقراری [[رابطه جنسی سالم|رابطه جنسی]] میان آنان را مجاز می‌‌داند. بر این اساس، تحقق ازدواج در گرو پیوند دو جنس مخالف برپایه روابط پایای جنسی است و رابطه دو [[همجنسگرایی (LGBT)|هم‌‌جنس]] یا روابط جنسی غیرپایا، ازدواج شمرده نمی‌‌شود. همچنین ازدواج، مبتنی بر قرارداد روشنی است که مشروعیت روابط جسمانی را تأمین می‌کند.<ref>بستان، اسلام و جامعه‌‌شناسی خانواده، 1383ش، ص18.</ref>

در اروپای قرون وسطی، به‌جز طبقه اشراف که قادر به ازدواج در سنین پایین بودند، دیگران به‌‌دلایل اقتصادی، در سن بالایی ازدواج می‌‌کردند. اصطلاح «پدرکشی» در اروپا، به‌‌معنای صبر پسر برای تشکیل خانواده تا زمان فوت پدر، رایج بوده است.<ref>اعزازی، جامعه‌‌شناسی خانواده، 1376ش، ص31 و 32.</ref> در دیگر جوامع، مجرد ماندن، یک رفتار نابهنجار محسوب می‌شد و پسران و دختران پس از رسیدن به [[سن بلوغ دختر از منظر فقهی|سن بلوغ]] ازدواج می‌کردند. پیچیده‌تر شدن جوامع، به شکل‌گیری خواسته‌ها و انگیزه‌هاي کاذب و تغییر ذائقه‌های اجتماعی انجامید که نتیجۀ آن، سرکوب نیاز غریزي به ازدواج بوده است؛ به‌گونه‌ای که جوانان برخی جوامع غربی، اکنون ازدواج را مانع آزادي خود دانسته و از آن امتناع می‌‏ورزند و زمانی ازدواج می‌کنند که نشاط جوانی خود را از دست داده و نیازمند مراقبت هستند. ایـن فرهنگ، جوامع اسلامی را نیز تحت تأثیر قرار داده و افزایش سن ازدواج و کاهش نرخ ازدواج، مشکلات فراوانی در این کشورها ایجاد کرده است.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/356805/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D فولادی، «تحليل جامعه‌شناختي افزايش سن ازدواج؛ با تأكيد بر عوامل فرهنگي»، 1393ش، ص79.]</ref> ازدواج در ایران نیز دستخوش تحولات گوناگونی بوده و جمعیت دختر و پسر در سن ازدواج به‌‌جهت تورم جمعیت جوان و تحولات فرهنگی و اقتصادی، افزایش چشمگیر یافته و به کاهش نرخ ازدواج انجامیده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/164907/fa کاظمی‌‌پور و توده‌‌فلاح، «بررسی تأثیر نوسازی بر سن ازدواج با تأکید بر شاخص‌های جمعیت‌شناختی ازدواج در سطح کشور و 7 استان منتخب 1385»، 1389، ص107].</ref>

در طول 30 سال گذشته، نسبت جوانان ازدواج‌کرده در کشورهای در حال توسعه، کاهش قابل توجهی داشته است. در کشور بنگلادش، تحصیلات زنان تأثیر به‌سزایی در سن اولین ازدواج آنان داشته است.<ref>[https://jips.nipr.ac.ir/article_144524.html امامی و همکاران، «تأخیر ازدواج در ایران؛ تحلیل تفاوت‌‌های شهرستانی در الگوهای تجرد مردان و زنان»، 1400ش، ص41.]</ref> طبق تحقیقات انجام‌شده در 31 کشور جهان، استقلال اقتصادي زنان به‌تنهایی سبب کاهش جذابیت ازدواج برای آنان نمی‌شود؛ بلکه ناسازگاري بین کار و زندگی خانوادگی نیز بر این مسئله اثرگذار است.<ref>بختیاری و همکاران، «ﺗﻌﯿﯿن‌کنندهﻫﺎی ﺳﻦ ﻗﺼﺪﺷﺪه ازدواج: پژوهشی در ﻣﯿﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن»، 1400ش، ص110.[http://www.jsi-isa.ir/article_249112.html]</ref> در مالزی نیز سن مناسب ازدواج از نگاه قومیت‌‌های مختلف هندی، مالزیایی و چینی متفاوت بوده و هریک، سن خاصی را برای ازدواج مناسب می‌‌دانند.<ref>کنعانی، «پیوند سنت و نوسازی در افزایش سن ازدواج: نمونه ایرانیان ترکمن»، 1385ش، ص110.[https://lib.wrc.ir/scholar/view/1/5030]</ref> در منطقه آسیاي جنوبی به‌دلیل تغییر کمتر در شرایط اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی، تغییر الگو و نرخ ازدواج کمتر است؛ اما در آسیاي شرقی و جنوب شرقی، افزایش سن و کاهش نرخ ازدواج مشاهده می‌‌شود.<ref>غ[https://jwdp.ut.ac.ir/article_22491.html فاری و حبیب‌‌پورگتابی، «علل افزایش سن ازدواج دختران»، 1390ش، ص27.]</ref>

افزایش سن ازدواج در کشورهاي غربی، با رشد فزاینده هم‌خانگی یا زندگی مشترك زنان و مردان ازدواج ‌نکـرده، همـراه است<ref>بستان، اسلام و جامعه‌‌شناسی خانواده، 1383ش، ص25.</ref> و کشورهاي غربی، به گمان خود فاصله و گسست [[بلوغ]] جنسی و عاطفی را با بلوغ اجتماعی و اقتصادي از همین طریق حل کرده‌اند.<ref> [https://ensani.ir/fa/article/356805/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B3%D9%86-%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D فولادی، «تحليل جامعه‌شناختي افزايش سن ازدواج؛ با تأكيد بر عوامل فرهنگي»، 1393ش، ص98.]</ref> نسبت افراد ازدواج‌کرده در آمریکا در سال 1960م، 78درصد بوده که در سال 2000م به 52درصد و در سال 2005م به کمتر از 50درصد کاهش یافته است.<ref>[https://jwdp.ut.ac.ir/article_22491.html غفاری و حبیب‌‌پورگتابی، «علل افزایش سن ازدواج دختران»، 1390ش، ص8.]</ref>

طبق ﺳﺮﺷﻤﺎري ﺳﺎل 1375ش، درﺻﺪ ﻣﺮدان ازدواج‌ نکرده در گروه‌هاي سنی 20-24، 25-29 و 30-34 سال، بهﺗﺮﺗﯿﺐ 72.2، 27.1 و 7.7درصد ﺑﻮده است که در ﺳﺮﺷﻤﺎري سال 1395ش به 78.5، 42.3 و 16.3درﺻﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﻫﻤﯿﻦ دوره زﻣﺎنی، ارﻗﺎم ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺮاي زﻧﺎن از 39.3، 14.8 و 6.6درﺻﺪ ﺑﻪ 48.6، 28.3 و 16.8درصد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻋﻼوهﺑﺮاﯾﻦ، ﻣﯿﺎنگین ﺳﻦ ازدواج زنان در اﯾﺮان در ﺳﺎل 1370ش، ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ 20.9 ﺳﺎل بوده که در ﺳﺎل 1398ش ﺑﻪ 23.4 ﺳﺎل اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ که ﺑﺮاي ﻣﺮدان نیز از 24.4 ﺳﺎل ﺑﻪ 27.5 ﺳﺎل رﺳﯿﺪه اﺳﺖ.<ref>[http://www.jsi-isa.ir/article_249112.html بختیاری و همکاران، «ﺗﻌﯿﯿن‌کنندهﻫﺎی ﺳﻦ ﻗﺼﺪﺷﺪه ازدواج: پژوهشی در ﻣﯿﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﺷﻬﺮ اﺻﻔﻬﺎن»، 1400ش، ص105.]</ref>

طبق نتایج آخرین سرشماری کشور در سال 1395ش، در دوره پنجاه‌‌ساله اخیر، میانگین سن اولین ازدواج مردان 2.5 سال و زنان 4.5 سال افزایش یافته و به‌‌ترتیب به 27.4 و 23 سال رسیده است. این آمار به‌‌لحاظ جغرافیایی و توزیع استانی، تفاوت‌‌های مهمی داشته و دامنه آن درباره مردان از 29.8 سال در استان ایلام تا 25 سال در سیستان‌‌وبلوچستان و درباره زنان از 26.1 سال در ایلام تا 21.1 سال در خراسان رضوی متغیر است.<ref> [https://jips.nipr.ac.ir/article_144524.html امامی و همکاران، «تأخیر ازدواج در ایران؛ تحلیل تفاوت‌‌های شهرستانی در الگوهای تجرد مردان و زنان»، 1400ش، ص36.]</ref> در پاییز 1400ش، در کل کشور، میانگین سن در اولین ازدواج در مردان 27.6 سال و در زنان 23.2 سال بوده و میانگین سن در زمان ازدواج برای بهار 1400ش، در مردان 29.7 سال و در زنان 24.6 بوده است.<ref>[https://arakmu.ac.ir/file/download/news/1637469942-1400.pdf «گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران، بهار١٤٠٠»، وب‌سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اراک، ص15.]</ref>